مدیرکل امور زنان آموزش و پرورش:
دهه هشتادی‌ها عجیب و غریب نیستند/نگذاریم گسست نسلی اتفاق بیفتد
کد مطلب: 118140
تاریخ انتشار : شنبه ۳ شهريور ۱۳۹۷ ساعت ۱۳:۲۵
مدیرکل امور زنان آموزش و پرورش با اشاره به جمعیت ۶ میلیونی دانش آموزان دختر در کشور، گفت: دغدغه اصلی ما دهه هشتادی‌ها هستند و شاهدیم که یک گسست نسلی در حال رخ دادن است.
فرحناز مینایی پور مدیری فعال است و شاید بیشتر ترجیح بدهد وسط میدان عمل باشد تا پشت میزش در دفتر وزارتخانه و ارتباطات موثری نیز در سطح وزارتخانه و خارج از آن دارد. اما شاید بیشترین نگاه ها به سمت وی از دو جنبه پر رنگ تر باشد: یکی بحث افزایش سهم مدیریت زنان در آموزش و پرورش و دیگری بحث آسیب های اجتماعی که این روزها متوجه دختران دانش آموز است. او در هر دوی این موارد حرف هایی برای گفتن دارد از جمله برنامه هایی برای بالا بردن سهم مدیریت زنان در آموزش و پرورش و دوم سخن از آسیب جدا افتادگی دو اداره کل آسیب های اجتماعی و مشاوره که یکی زیر مجموعه معاونت تربیت بدنی و سلامت و دیگری زیر مجموعه معاونت پرورشی است و به گفته وی صدمات زیادی به این وزارتخانه زده است.
با فرحناز مینایی پور که میهمان خبرگزاری مهر بود تا به سوالات ما در حوزه زنان و دختران در آموزش و پرورش پاسخ دهد، به گفتگو نشستیم.
*تنها دو وزارتخانه در کشورمان اداره کل امور زنان دارند. یکی آموزش و پرورش و دیگری وزارت کشور. این نشان دهنده گسترده فعالیت این دو وزارتخانه در حوزه زنان است. می فرمایید سیاست گذاری کلی شما برای این گستره چیست؟
- اینکه می فرمایید درست است. تمام وزارتخانه ها مشاور حوزه زنان دارند اما وزارتخانه کشور به دلیل گسترش استانداری ها در کشور و وزارت آموزش و پرورش به دلیل تعداد بالای مخاطبان زن و دختری که دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در کشور یک میلیون کارمند زن داریم که از این تعداد ۵۰۰ هزار نفرشان در آموزش و پرورش فعال هستند و کلیه دختران تا سن ۱۸ سالگی نیز در آموزش و پرورش تحت پوشش این وزارتخانه هستند. در حال حاضر ما ۶ میلیون و پانصد هزار دانش آموز دختر در مقاطع مختلف تحصیلی داریم
ما در کشور یک میلیون کارمند زن داریم که از این تعداد ۵۰۰ هزار نفرشان در آموزش و پرورش فعال هستند و کلیه دختران تا سن ۱۸ سالگی نیز در آموزش و پرورش تحت پوشش این وزارتخانه هستند. در حال حاضر ما ۶ میلیون و پانصد هزار دانش آموز دختر در مقاطع مختلف تحصیلی داریم. برای همین سال ها پیش که دستور داده شد حوزه زنان در وزارتخانه ها کوچکتر شود، این دو وزارتخانه اداره کل های خود را حفظ کردند و امیدواریم در سال های پیش رو هم با قدرت بیشتری پیش برویم. البته سال ها پیش این جایگاه در وزارتخانه تنزل پیدا کرد و در حالی که قبلا مستقیم زیر نظر وزیر اداره می شد، ذیل دفتر مشارکت ها قرار گرفت. سه سال پیش مصوبه امور اداری و استخدامی کشور دوباره مقرر کرد این اداره کل زیر مجموعه وزارت آموزش و پرورش فعالیت کند اما برای اینکه این اتفاق رخ بدهد باید چارت وزارتخانه تغییر کند و بخشی خالی شود تا بتوانیم دوباره زیر مجموعه وزیر شویم. این تغییر در قدرت جایگاه این اداره کل خواهد بود. البته در حال حاضر هم زیر مجموعه دفتر وزیر هستیم ولی در نمودار سازمانی این وزارتخانه اینگونه نیست و این یکی از دلایلی است که در این سال ها نتوانستیم معاونان و نفرات را در این اداره کل تکمیل کنیم. چون دفتر مشارکت ها مقاومت دارد که به تعداد پرسنل اضافه شود.
*همانطور که فرمودید از یک میلیون کارمند زن در کشور و همچنین از ۹۲۰ هزار کارمند در آموزش و پرورش، ۵۰۰ هزار کارمند زن در آموزش و پرورش مشغول هستند که بیشتر آنها معلم هستند. بگذارید از یکی از چالش هایی که سال گذشته آموزش و پرورش را درگیر خود کرد و امسال نیز ادامه دار شد، بحث را آغاز کنیم. موضوع حذف حق عائله مندی زنان مجرد که سال گذشته از بهمن ماه آغاز شد اما امسال اعلام شد باید این حق از مهرماه از حقوق این زنان کسر شود، اعتراضاتی را به همراه داشت. درست است که قانون در این باره درست می گوید اما این مساله از نظر روانی تاثیر نامطلوبی بر جای گذاشت.
- در قانون خدمات کشوری آمده بود که حق عائله مندی به زنان سرپرست خانوار تعلق می گیرد. در سال ۹۰ استفساریه ای از جانب آقای حداد عادل از رئیس مجلس صورت گرفت که در پاسخ به این پرسش که آیا این حق شامل زنان مجرد هم می شود اعلام شد که بله تعلق می گیرد. این مساله باعث شد از آن سال این حق به فیش حقوقی زنان مجرد اضافه شود. چند سازمان و ارگان در این مورد مقاومت کردند و چند نفر شکایاتی را مطرح کردند هم از سمت زنانی که این بند به آنها تعلق نگرفته بود و هم از سمت سازمان هایی که آن را خلاف قانون می دانستند. در دیوان عدالت اداری نهایتا در مهرماه سال آینده مصوب شد که این حق به زنانی که همسرشان فوت کرده و یا طلاق گرفته اند و یا همسرشان معلول است، تعلق می گیرد و به زنان مجرد که عائله ای ندارند، حقی تعلق نمی گیرد چون در آن صورت باید به مردان مجرد هم این حق تعلق بگیرد که دیگر شامل حال همه می شود.
نکته این است که قانون باید در همه موارد اجرا شود. از سال ۹۰ اشتباهی صورت گرفته بود و از ابتدای مهرماه رای صادر شد و این حق برداشته شد. تا مراحل اداری این موضوع طی شود، دی ماه به ابلاغ آن رسیدیم و آموزش و پرورش از بهمن ماه این بند را از فیش حقوقی حذف کرد که باز دیوان محاسبات وسط آمد که مصوبه باید از مهرماه اجرایی می شده و برای همین ما هم مکلف شدیم از مهرماه سال ۹۶ آن را اعمال کنیم.
در آموزش و پرورش به دلیل همان تعداد بالای کارمند زن که قاعدتا تعداد زنان مجرد هم در آن بیشتر دیده می شود، اعتراض ها بیشتر دیده شد. چون ۵۰۰ هزار کارمند دیگر زن که باز بخشی از آنها مجرد هستند در وزارتخانه های دیگر پراکنده هستند. از سوی دیگر حقوق کارمندان در آموزش و پرورش بالا نیست و کم شدن ۱۲۰ هزار تومان در فیش حقوقی خود را نشان می دهد اما شاید در سایر وزارتخانه ها این رقم در فیش های حقوقی زیاد دیده نشود.
موضوع این است که آموزش و پرورش در این میان هیچ تقصیری ندارد. از روزی که قرار شد این حق داده شود، منظم و مرتب آن را پرداخت کردیم و از روزی که به حکم قانون قرار شد این حق پرداخت نشود نیز موظف به اجرای آن شدیم.
*در اداره کل امور زنان آموزش و پرورش چه تسهیلاتی برای معلمان پیگیری می شود؟
- ما به دنبال این هستیم که روی ورزش زنان به طور جدی کار کنیم. برای زنانی که در اداره های آموزش و پرورش کار می کنند و از ۸ صبح تا ۴ بعد از ظهر سر کار هستند و بعد از آن نیز سریع می روند تا به وظایف خانه داری مشغول شوند، به دنبال این هستیم که امر ورزش که مغفول مانده را جبران کنیم. از همین رو نامه نگاری کرده ایم تا اجازه بگیریم روزهای زوج خانم ها در ادارات یک ساعت اجازه داشته باشند از ساعت کاری خود در فضای ورزشی اداره ها فعالیت کنند. فکر می کنیم از نظر قانونی مشکلی نداشته باشد.
مورد بعدی که دنبال آن هستیم تا انجام شود بحث غربالگری کارمندان زن و فرهنگیان وزارتخانه در بخث بیماری های خاص زنان است. با وزارت بهداشت که برای کارمندان زن خود این طرح را اجرا می کند مکاتباتی انجام داده ایم تا بتوانیم موافقتشان را جلب کنیم بعد از وزارتخانه بهداشت این غربالگری برای زنان در وزارت آموزش و پرورش انجام شود
مورد بعدی که دنبال آن هستیم تا انجام شود بحث غربالگری کارمندان زن و فرهنگیان وزارتخانه در بحث بیماری های خاص زنان است. با وزارت بهداشت که برای کارمندان زن خود این طرح را اجرا می کند مکاتباتی انجام داده ایم تا بتوانیم موافقتشان را جلب کنیم بعد از وزارتخانه بهداشت این غربالگری برای زنان در وزارت آموزش و پرورش انجام شود.
*در بحث بالا بردن سهم مدیریتی زنان در آموزش و پرورش اقداماتی صورت گرفته است اما به نظر ما تا رسیدن به سهم ۳۰ درصدی مدیریت زنان در آموزش و پرورش که مورد تاکید وزیر آموزش و پرورش هم هست، هم فاصله داریم و هم موانع جدی.
- در حال حاضر ۵۴ درصد کارمندان کل آموزش و پرورش خانم ها هستند و عادلانه آن است که ۵۴ درصد سهم مدیریتی نیز در این وزارتخانه به زنان تعلق بگیرد. اما از سطح رئیس منطقه و معاون و مدیرکل این سهم در حال حاضر ۶ درصد است که بسیار کم است.
تنها جایی که برد آماری با خانمهاست در سطح مدیریت مدارس است که ۶۰ درصد مدیران مدارس ما خانمها هستند چون علاوه بر مدیریت مدارس دخترانه، در مقطع ابتدایی در دبستان های پسرانه هم می توان مدیر خانم داشت. اما به محض اینکه ما به سطح بعدی یعنی مدیریت مناطق می رسیم افت شدیدی داریم.
در حال حاضر ۷۵۰ منطقه آموزشی در کشور داریم که از این تعداد ۲۵ رئیس منطقه خانم هستند. من می گویم این یک ظلم بزرگ است.
همانطور که اشاره کردید مانع هم کم نیست. یکی از موانع تفکر مردسالارانه است که توانمندی خانم ها در سایه آن دیده نمی شود. مانع دیگر آن است که عموما وقتی مدیرکل استان می خواهد رئیس منطقه انتخاب کند از میان مردانی که می شناسد دست به انتخاب می زند چون عملا زنان را زیاد نمی شناسند. از سوی دیگر مردان الزامی به اینکه توانمندی خود را اول اثبات کنند ندارند اما زنان اول باید توانمندی خود را اثبات کنند.
*چرا مدیران کل استان از میان زنان انتخاب نمی شوند تا رئیس مناطق نیز از میان زنان انتخاب شود
- در عرصه مدیریت باید یک سلسله مراتبی طی شود تا به مدیر کل استان برسیم. یعنی زنان باید در سطوح مختلف مدیریت را تجربه کنند و بعد به مرتبه بالا برسند. پس اول باید ما چندین رئیس منطقه از میان بانوان تربیت و معرفی کنیم و بعد خود به خود از میان آنها می شود مدیر کل استان انتخاب کرد. در این چند ماه ما از ۱۴ رئیس منطقه به ۲۵ نفر رسیده ایم و رشد خوبی داشته ایم. نکته این است که زنان ما هم نتوانسته اند مهارتهای مدیریتی خود را اندازه مردان برجسته کنند. پیشنهاد ما به وزیر این بود که مسیر رشد زنان را فراهم کنیم.
یکی از راه ها این بود که دستور داده شود تا مدیریت زنان بیشتر شود که دستورش داده شده است. دومین راه این است که بتوانیم مسیر حرفه ای شدن زنان را فراهم کنیم. توانمندسازی زنان با برگزاری دوره های مهارت های مدیرتی یکی از پیشنهاداتمان بوده که ان‌شاءالله نیمه اول سال تحصیلی آن را اجرایی می کنیم.
در واقع ما دوره پرورش مدیران زن را طراحی کرده ایم و در تلاش برای اجرایی کردن آن هستیم. اما نکته مغفول بعدی این است که زنان عموما در فعالیت های سیاسی حضور ندارند. به دلیل ویژگی های طلح طلبانه و مادرانه ای که دارند و اینکه ترجیح می دهند بیشتر در خانواده باشند یا ریسک پذیری کمتری کنند، این فعالیت ها در زنان کمتر است. اما به هر حال احزاب سیاسی در انتصاب مدیران اثر گذار است و خانم ها در یک سطحی باید لابی گری را بیاموزند.
*ارتباط اداره کل امور زنان وزارت آموزش و پرورش با معاونت امور زنان ریاست جمهوری چگونه است
- برخی از ابلاغیه های این معاونت را ما دنبال می کنیم. در حال حاضر دو برنامه در دستور کار وجود دارد. یکی بحث جایگاه زنان که در قانون توسعه ششم آمده است و بعد سهم ۵ درصدی بودجه استانداری ها که برای زنان گذاشته شده است و دیگری قانون دیگری در برنامه ششم توسعه مبنی بر تحکیم بنیاد خانواده. برای موضوع سرپرست خانوارها نیز همه وزارتخانه ها مکلف هستند تا برنامه هایی را پیگیری کنند. در حوزه توانمندسازی زنان خانم ابتکار فعالیت هایی را آغاز کرده اند اما هنوز به ما ابلاغ نشده است.
ما با معاونت زنان ارتباط زیادی داریم چون دختران در حوزه فعالیت های ما هستند. مثلا بحث حقوق شهروندی را با حمایت این معاونت انجام دادیم و یا طرح بهداشتی آموزشی را. سال گذشته متاسفانه هیچ حمایت مالی از طرف این معاونت دریافت نکردیم و امسال هم هنوز خبری از حمایت مالی نیست. اما همیشه این معاونت بودجه ای را برای کار در حوزه دختران به این اداره کل می دادند. در خواست مساعدت مالی را به معاونت امور زنان نهاد ریاست جمهوری داده ایم و امیدواریم در حوزه دختران ما را یاری کنند.
یکی از کارهای ویژه ای که پیگیر انجام آن هستیم و با کمک معاونت زنان ریاست جمهوری انجام می شود بحث ساخت سرود ویژه دختران است. یک سرود که فراگیری داشته باشد و در حمایت از دختران باشد.
*حوزه شما با دیگر حوزه ها در آموزش و پرورش همپوشانی دارد مثلا بحث سلامت دختران دانش آموز یکی از اولویت های معاونت تربیت بدنی و سلامت تعریف شده چون مادران آینده هستند اما شاهد بودیم سال گذشته به دلیل کسری بودجه شیر مدرسه حذف شد. البته در بحث قرص هایی که در برنامه این معاونت برای توزیع میان دانش آموزان است اعلام شد، قرص آهن دختران حذف نشد. در بحث ورزش هم مدارس دخترانه ما مشکلات عدیده ای دارند و این در حالی است که پسران امکان تحرک در خیابان و میادین را دارند اما ورزش دختران بیشتر در مدارس باید صورت بگیرد. چه همکاری هایی برای گسترش است موارد با معاونت تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش دارید؟
- اول این را بگویم فعالیت حوزه تربیت بدنی و سلامت در کل کشور گسترده تر است چون منابعش را دارند اما ما بیشتر در مناطق محروم و عشایری و مدارس شبانه روزی کار می کنیم. با معاونت تربیت بدنی و سلامت نشست های خوبی را داشته ایم و دید آنها هم این است که به دختران باید اهمیت بیشتری داده شود. خوشبختانه ما از آنها خواستیم سهمیه دختران در بحث ورزش ۶۰ درصد مثبت شود که قبول کردند و مثلا وسایل ورزشی قرار است بیشتر به سمت مدارس دخترانه برود.
موضوع این است که کار ما سیاستگذاری است و در بحث اجرا ورود نمی کنیم. اما مثلا با درخواست خانم ابتکار امسال معلمان ابتدایی دخترانه ما مهارت های ورزشی را فرا می گیرند. چون کمبود معلم ورزش داریم و عموما معلمان ابتدایی بحث ورزش را مدیریت می کنند طرحی ارائه شد که این معلمان مهارت های لازم را کسب کنند. معاونت تربیت بدنی در مجموع فعالیت های خوبی را در نظر گرفته است.
*با بخش آسیب های اجتماعی و مشاوره هم همکاری مستقیم دارید؟ اگر اینگونه است عمده مشکلات امروز دختران را چگونه آسیب شناسی می کنید؟
- امیدوارم در چارت جدید این موضوع که بحث آسیب های اجتماعی و مشاوره از هم جدا افتاده اند حل بشود چون در بحث آسیب های اجتماعی گرچه بودجه بیشتر است اما مشکل این است که تا سطح منطقه نیرو گذاشته می شود و این اداره در سطح مدارس نیرویی ندارد در حالیکه معاونت پرورشی در سطح مدارس نیرو دارد و این دو اگر یک جا دیده شوند می توانند جبران کمبودهای یکدیگر را بکنند.
در بعد آسیب ها ما آماره های دقیقی از دو حوزه مشاوره و آسیب های اجتماعی داریم که بحث اعتیاد و فرار از خانه را مطرح می کنند. اما خود ما یک معضل ریشه ای تر را شناسایی کرده ایم و روی آن بحث های کارشناسی انجام می دهیم و آن هم بحث گسست نسلی است که ریشه بسیاری از آسیب هاست.
*توضیح بیشتری می فرمایید.
دهه ۴۰ و ۵۰ خودشان انقلاب کردند و امروز هم عموما راس امور هستند. دهه شصتی ها هم در خلال جنگ، ارزش های انقلاب و اسلام به آنها منتقل شد و حتی دهه ۷۰ هم تا حد زیادی در مسیر اندیشه های انقلاب و اسلام قرار گرفتند اما ما نتوانستیم به دهه هشتادی ها این فضا را منتقل کنیم
- ما گفتگو با دهه هشتادی ها را در برنامه خود گذاشته ایم. نکته ما این است که دهه ۴۰ و ۵۰ خودشان انقلاب کردند و امروز هم عموما راس امور هستند. دهه شصتی ها هم در خلال جنگ، ارزش های انقلاب و اسلام به آنها منتقل شد و حتی دهه ۷۰ هم تا حد زیادی در مسیر اندیشه های انقلاب و اسلام قرار گرفتند اما ما نتوانستیم به دهه هشتادی ها این فضا را منتقل کنیم. آنها دنیای دیگری دارند و به نظر می رسد مسیر دیگری را می پیمایند و فضای مجازی هم به کنارشان آمده و نوع گفتمانشان را تغییر داده است. در حال حاضر میزان گفتگو در خانواده ها بسیار پایین است. ما این تشخیص را دادیم که باید بنشینیم و با دهه هشتادی ها گفتگو کنیم و یا بنشینیم و فقط صحبت هایشان را بشنویم.
*آنها چه گفتند؟ دغدغه آنها چه بود؟
- آنها عجیب و غریب نیستند بلکه خیلی عاقل و دوست داشتنی هستند و درکشان از مسائل عمیق است. ما در مناطق مختلف تهران به صورت پایلوت این طرح گفتگو را اجرا کردیم و عموم آنها متاسفانه در یک مورد مشترک بودن. یعنی چه آن دختری که درسخوان بود یا نمرات خوبی نداشت و چه آنکه فقیر یا غنی بود عموما انگیزه و امیدشان از نظر شغلی و سطح زندگی در آینده پایین بود. نشاطشان کم بود و بسیار خود را با خارج از کشور مقایسه می کردند. آنها معتقد بودند والدینشان نمی توانند آنها را بفهمند و برایشان فرصت نمی گذارند. در مدرسه هم همین مشکل را داشتند.
از آن طرف ما با اولیا هم گفتگو کردیم. آنها معتقد بودند بچه هایشان درکشان نمی کنند و حتی اعتراف می کردند ارتباط کمی با هم دارند. یک درصدی از مشکلات جامعه ما همین عدم گفتگوست. ما می توانیم در این ادراه کل چنین بحث هایی را ایجاد کنیم. الان معاونت زنان ریاست جمهوری هم در بحث گفتگو دارد کار می کند و شهرداری هم با نصب بیلبوردها دارد روی همین زمینه فعالیت می کند چون نیاز امروز جامعه است.
*پیشنهاد عملی شما برای حل مشکل گسست نسلی چیست؟
- ما در حال آسیب شناسی هستیم. اما راه حل را گفتگو می دانیم و باید این مباحث به شکل جدی وارد کتاب های درسی شود. سازمان پژوهش کم و بیش دارد این کار را می کند و سعی کرده در کتاب هایی آن را بگنجاند اما باید یک موج در سازمان پژوهش ایجاد شود.
همچنین در صدا و سیما و در سطح جامعه باید موجی برای تغییر و درک متقابل ایجاد شود. نکته این است که با وجود گستردگی فضای مجازی امروزه اثرگذاری مدرسه کمتر شده است.
*به عنوان بحث آخر درباره تلاش هایتان در ارتباط با دختران بازمانده از تحصیل خصوصا در مناطق محروم و روستایی و عشایری و همچنین در مقاطع بعد از ابتدایی می فرمایید.
- از ۱۶ سال پیش دفتر زنان آموزش و پرورش این دغدغه را دارد و بودجه هایی نیز از سوی معاونت اموز زنان ریاست جمهوری برای افزایش پوشش تحصیلی دانش آموزان دختر داده می شد. آموزش و پرورش هم نهایت تلاش خود را می کند و تا اینجا وضعیتمان خوب است. البته پیش بینی ما این است که با توجه به مشکلات اقتصادی شاهد افزایش ترک تحصیل خصوصا در دختران در یکی دو سال آینده باشیم.
در پوشش تحصیلی مقطع ابتدایی ۹۸ درصد پوشش بخش دختران را داریم اما به متوسطه دوم که می رسیم این پوشش به ۸۲ درصد می رسد. ما سعی داریم بیشتر تمرکزمان را روی این بخش بگذاریم و بیشتر از طریق فرهنگسازی روی معتمدین محل و خانواده ها کار را پیش ببریم.
