کد مطلب: 120072
 
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲ مهر ۱۳۹۷ ساعت ۱۲:۵۹
پس از اتمام دوره 180 روزه که وزارت خزانه داری آمریکا پس از خروج یکجانبه ترامپ از برجام تعیین کرده بود؛ یعنی در تاریخ 4 نوامبر 2018 مصادف با 13 آبان ماه 1397 «روز تسخیر لانه جاسوسی» دولت آمریکا تحریم‌های گذشته را که پس از اجرایی شدن برجام برداشته شده بودند کاملا احیا خواهد کرد.
 
به گزارش ایران خبر، تحریم های اقتصادی « economic sanctions » به مفهوم دستکاری در روابط و همکاری های اقتصادی برای نیل به اهداف سیاسی است. از تحریم اقتصادی می توان به عنوان ابزاری در سیاست خارجی یاد کرد که امکان فشار کشور یا کشورهایی به کشوری دیگر برای رسیدن به مقاصد سیاسی خاص هنگام بروز اختلاف را فراهم می آورد.

تحریم های یک جانبه یا چند جانبه

حسین عادلی اقتصاددان و استاد دانشگاه تحریم ها را بر اساس منشا آن به دو نوع یک جانبه و چند جانبه تقسیم بندی کرده است

  اول تحریم یک جانبه، در این نوع کشور فرستنده تحریم براساس تصمیم یک طرفه خود تحریم را اعمال می کند.
دوم تحریم چند جانبه که از سوی چند کشور علیه کشور هدف صورت می گیرد.

سوم تحریم سازمان ملل است که توسط شورای امنیت اعمال می شود.
از آنجا که در تحریم یک طرفه، فقط یک کشور روابط تجاری و مالی خود را با کشور هدف محدود می کند، در نهایت این تحریم آثار سوء کمتری خواهد داشت. میزان این اثرگذاری به نفوذ اقتصادی کشور فرستنده تحریم در کشور هدف بستگی دارد. به طور مثال اگر کشوری مانند آمریکا بر کشوری مانند کانادا که در حد 80 در صد روابط تجاری اش وابسته به آمریکاست تحریم اعمال کند بدون تردید کشور کانادا به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت وبه اوضاع وخیمی دچار می شود. اما اگر سهم معاملات اقتصادی آمریکا با کشوری مثلا حدود 15درصد باشد، تحریم یک جانبه کاری از پیش نخواهد برد.
در تحریم های چند کشور اصطلاحاَ َمی گویند ائتلاف کشورهای داوطلب یا (coalition of willing) بوجود آمده است. یعنی ائتلاف کسانی که مایلند به تحریم بپیوندند. بدیهی است که آثار و هزینه های تحریم چند جانبه نسبت به تحریم یک جانبه می تواند بیشتر باشد. اما تحریم شورای امنیت سازمان ملل که به صورت همه جانبه صورت می گیرد و برای اعضای سازمان ملل لازم الاجرا است و بعد حقوقی و قانونی هم دارد.

با این پیش زمینه در خصوص تحریم های اقتصادی می توان به بررسی مواجهه ایران با تحریم اقتصادی پرداخت. نخستین پرسشی که به ذهن متبادر می شود این است که آیا تاکنون ایران مورد تحریم اقتصادی قرار گرفته است؟ پاسخ مثبت است. ایران در خلال 27 سال بعداز انقلاب مورد تحریم اقتصادی بوده است. تحریم های ایران اغلب یک جانبه و از سوی آمریکا صورت گرفته است. علاوه بر این در مورد برخی کالاها ایران مورد تحریم چند جانبه از سوی کشورهای داوطلب بوده است. کالاهای دو منظوره مهمترین مثال آن است. علاوه بر این در مورد برخی کالاهای دو منظوره ایران به طور غیررسمی مورد تحریم چندجانبه هم بوده است. مثلا از طرف گروه استرالیا فهرستی از کالاهای دومنظوره به ایران صادر نمی شود. البته موارد کالاهای دومنظوره آنقدر گسترده شده که تقریبا بسیاری از وسایل الکترونیکی را هم شامل شده است.

---
تحریم های ایران از کارتر تا ترامپ

در طول دوره های متفاوت ریاست جمهوری آمریکا، تحریم ها علیه ایران هم دستخوش تغییراتی شده است. در دوره ریاست جمهوری کارتر پس از تسخیر لانه جاسوسی «سفارت آمریکا در تهران» ایران 4 بار تحریم شد و تا قبل از توافق الجزیره این تحریم ها اعمال می شد: این تحریم ها شامل ممنوعیت واردات نفت، مسدود شدن دارایی های ایران، ممنوعیت صادرات به ایران و ممنوعیت واردات از ایران بود.  پس از توافق الجزیره سه مورد از این تحریم ها لغو شد و فقط مسدود بودن دارایی ها ادامه یافت.

تحریم های ایران در دوره ریگان

در زمان ریاست جمهوری ریگان ایران مجددا چندبار تحریم شد: تحریم اول در سال 1983 اعمال شد که براساس آن کمک های سازمان های بین المللی به ایران محدود شد و نمایندگان آمریکا ماموریت یافتند که در سازمان های بین المللی تلاش کنند تا برای کمک به ایران رای منفی در نظر گرفته شود که تنها تا حدودی موفق بود. در سال 1986 ممنوعیت صدور تسلیحات به ایران تصویب شد. و در ادامه نیز ممنوعیت واردات از ایران در سال 1987صورت گرفت به عبارتی از زمان توافق الجزیره تا آن تاریخ نفت ایران به آمریکا صادر می شد.

تحریم های ایران در دوره بوش پدر

در زمان بوش پدر تحریم کالاهای دو منظوره اعمال شد.

تحریم های ایران در دوره بیل کلینتون

در ادامه این تحریم ها در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون مجددا تحریم های گسترده علیه ایران صورت گرفت. در سال 1995 ممنوعیت کمک به توسعه منابع نفتی و سرمایه گذاری در میادین نفت تصویب شد. در ماه مه همان سال دو نوع رابطه تجاری و مالی با ایران قطع شد. یک سال بعد یعنی در سال 1996 قانون معروف به ایلسا توسط کمیته مالی سنای آمریکا علیه ایران تصویب شد که مربوط به تحریم ایران و لیبی بود. ایلسا شرکت های نفتی را از معامله با ایران منع می کرد. براساس همین قانون آمریکا برای تمام شرکت های خارجی که با ایران معامله می کردند تحریم هایی قائل شد. با توجه به چنین تحریم هایی باید دوران کلینتون را دوره شاخصی در استفاده از تحریم های اقتصادی دانست. در این دولت 161 بار از تحریم اقتصادی علیه 35کشور جهان استفاده شد. جمعیت این 35کشور، 3/2 میلیارد نفر بود. این کشورها 790میلیارد دلار از صادرات جهان را خریداری می کردند. در تاریخ جهان تحریم با چنین ابعادی بی سابقه بود.
علت اعمال این حجم تحریم که از سوی آمریکا اعمال شد این بود که آمریکا تحمل رفتار غیر سازگار با خود را از دست داده بود. چون آمریکا احساس کرد که جهان به طور کامل از حالت چند قطبی درآمده و به یک جهان تک قطبی تبدیل شده و کسی را یارای مقابله با او نیست. در این میان تحمل آمریکا و سیاست مدارای آن کشور بتدریج بکلی از میان می رود و زمینه تازه ای برای ظهور نومحافظه کاران آمریکایی بوجود می آید.

تحریم های ایران در دوره بوش پسر

در زمان بوش پسر هم دو تحریم علیه ایران صورت گرفت. اول تمدید قانون ایلسا و دوم تحریمی که هفته اول مهرماه سال جاری تصویب شد که براساس آن ایران و کشورهای طرف معامله با ایران زیر فشار قرار می گیرند. کنگره و سنای آمریکا با تصویب این قانون هم تحریم های اقتصادی علیه ایران را تشدید کردند و هم شرکت های خارجی معامله کننده با ایران را ازتنبیه و مجازات مصون نداشت.

تحریم های آمریکا از ابتدای انقلاب

از ابتدای انقلاب با شروع تحریم ها از سوی آمریکا تغییراتی در روابط تجاری ایران پدیدار شد. اوایل انقلاب روابط تجاری ایران و آمریکا حدود 16 تا 17 درصد بود. در نتیجه تحریم های آمریکا، ایران روابط تجاری و مالی خود را به تدریج از آمریکا به سوی اروپا تغییر جهت داد. پایین بودن میزان این رابطه سبب شد که اقتصاد ایران هزینه کمتری ببیند. البته باید به این نکته توجه کرد که تحریم چه هزینه هایی ایجاد می کند.

عدم موفقیت آمریکا در تحریم ها علیه ایران 

ایران تاکنون توانسته مقاومت بسیار خوبی در برابر تحریم های آمریکا نشان دهد.
در مورد تحریم شورای امنیت اولین نکته این است که هیچ گونه پایه و اساس حقوقی برای آن وجود ندارد. یعنی هیچ محمل حقوقی از جهت حقوق و قوانین بین المللی برای تحریم ایران توسط شورای امنیت وجود ندارد. اما از آنجا که ساختار شورای امنیت سیاسی است و نه حقوقی،. قضاوت آن به صورت سیاسی و با اهداف سیاسی صورت می گیرد که لزوما بر انصاف و عدل منطبق نیست.
در مورد ایران که کشور بزرگی است با داشتن موقعیت های استراتژیک جغرافیایی و نیز ذخایر نفت و گاز فراوان و همچنین با توجه به نفوذ بین المللی کشورمان مسلما موضوع به سادگی قابل تایید در شورای امنیت نیست. بهر تقدیر در تحلیل نهایی موفقیت تحریم از جهت رسیدن به اهداف سیاسی آن مانند تجربه های گذشته زیر سوال جدی است و گمان نمی رود تامین کننده خواستهای تحمیل کنندگان تحریم باشد.

---
بازگشت بخشی از تحریم های گذشته علیه ایران در تاریخ 15 مرداد 1397

پس از تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در روز سه‌شنبه (18 اردیبهشت‌ماه/ 9 می) برای پایان دادن به قرارداد بین المللی «برنامه جامع اقدام مشترک یا توافق هسته ای ایران با گروه 1+5 و اعلام خروج آمریکا از برجام وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد بازگشت تحریم‌ها بعد از دوره‌های 90 و 180 روزه‌ای صورت می گیرد که در جریان آنها شرکت‌ها و بانک‌ها فعالیت‌های مرتبط با ایران خود را به تدریج کاهش خواهند داد.

وزارت خزانه داری آمریکا روز ۶ آگوست ( 15 مرداد ) بخش هایی از تحریم های گذشته علیه ایران را بازگرداند که به شرح ذیل می باشند:

لیست تحریم های ایران

۱- خرید‌ و‌ فروش اسکناس یا اسناد مبتنی بر دلار از سوی دولت ایران
۲- خرید‌ و‌ فروش طلا و سایر فلزهای گرانبها، خرید، تامین یا انتقال فلزاتی نظیر گرافیت
۳- فلزات خام یا نیمه‌خام مانند آلومینیوم و آهن، زغال‌سنگ و نرم‌افزارهای مورد استفاده از سوی صنایع ایران
۴- افتتاح حساب ریالی در خارج از مرزهای ایران و مبادله ریالی با ارقام قابل‌توجه
۵- تامین مالی خارجی و خرید اوراق منتشرشده از سوی دولت ایران
۶- خودروسازی ایران
۷- خرید‌ و‌ فروش و تامین قطعات هواپیما
۸- فرش مواد خوراکی تولید شده در ایران
۹- فعالیت بندرگاهی، کشتیرانی و صنایع کشتی‌سازی ایران از جمله خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و کشتیرانی جنوب و شرکت‌های وابسته
۱۰- مبادلات نفتی و هرگونه خرید مواد پتروشیمی از ایران، شرکت ملی نفت، نفتیران و شرکت ملی تانکرسازی ایران
۱۱- هر گونه مبادله مالی بین موسسات مالی بین‌المللی با بانک مرکزی ایران یا موسسات مالی ایرانی
۱۲- منع سرمایه‌گذاری در بخش انرژی
۱۳- همکاری با ایران در قالب تعهدات خدماتی، بیمه‌ای و بیمه اتکایی
ایالات متحده آمریکا همچنین واردات فرش و مواد غذایی مانند پسته از ایران و صادرات هواپیماهای تجاری و قطعات و خدمات آن به ایران را نیز ممنوع اعلام کرد.

---
تحریم هایی که از روز 13 ابان ماه 1397 احیاء می شوند

پس از اتمام دوره 180 روزه که وزارت خزانه داری آمریکا تعیین کرده است؛ یعنی در تاریخ 4 نوامبر 2018 « مصادف با 13 آبان ماه 1397 روز تسخیر لانه جاسوسی» دولت آمریکا تحریم‌های مربوط به فعالیت‌های زیر و خدمات مرتبط با آنها که پس از اجرایی شدن برجام برداشته شده بودند را احیا خواهد کرد.

1- تحریم معامله با بخش‌های کشتی‌رانی و کشتی‌سازی ایران و عاملان بنادر ( IRISL ) شامل شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، خطوط کشتیرانی جنوب و وابستگان به آنها

2- تحریم مربوط به معامله با شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفت‌کش ایران NITC ، شرکت بازرگانی نفت ایران (نیکو  NIOC / NICO) ) و از جمله خریداری نفت، محصولات نفتی یا محصولات پتروشیمی از ایران
3- تحریم‌های مربوط به مبادلات موسسات مالی خارجی با بانک مرکزی ایران و موسسات مالی ایرانی که به موجب بند 1245 قانون اختیارات دفاع ملی برای سال مالی 2012 NDAA در فهرست تحریم قرار گرفته‌اند
4- تحریم‌های مرتبط با ارائه خدمات پیام‌رسانی مخصوص مالی به بانک مرکزی ایران و دیگری موسسات مالی ایران که در بند 104 قانون CISADA درباره آنها توضیحات لازم آمده است
5- تحریم‌های مربوط به ارائه خدمات پذیره‌نویسی، بیمه یا بیمه اتکایی و تحریم‌های مربوط به بخش انرژی ایران

علاوه بر این، حداکثر تا تاریخ 5 نوامبر 2018، دولت آمریکا تحریم‌ها علیه افراد خارج‌شده از  «فهرست افراد ویژه مشخص شده و بلوک شده» (SDN) و سایر فهرست‌ها را بار دیگر اعمال خواهد کرد./

هشدار مقامات آمریکایی درباره عواقب تحریم ایران برای ایالات متحده

53 مقام سابق آمریکا از دموکرات ها و جمهوری خواهان با بررسی نتایج تحریم ها در کشورهای مختلف، درسی تاریخی را به ترامپ یادآوری کردند و تأکید کردند: در حالی که این تحریم ها اقتصاد کشورهای هدف را تضعیف کرده و موجب ایجاد سختی های زیادی برای مردم آن کشور می شود، از منظر تاریخی چنین تحریم هایی به تغییرات رفتاری بزرگ یا سرنگونی رژیم های هدف در جاهایی مانند کره شمالی، عراق و کوبا نشده است.

نویسندگان این بیانیه «سیاست تغییر رژیم» را «بیانگر خیال بافی و تفسیر ناقص اطلاعات جاسوسی در خصوص آسیب پذیری ایران» خواندند. «نظام ایران همچنان قوی، به خوبی مسلح و در مقابل تهدید خارجی، متحد است.»

همچنین تقابل آمریکا و متحدانش در قبال ایران به «تضعیف دلار آمریکا» منجر خواهد شد و «اجرای تحریم های یکجانبه بسیار دشوارتر است چرا که باعث رواج فساد گسترده شده و تلاش ها برای دور زدن قوانین آمریکا را ترغیب می کند.»

لیست تحریم هایی که از 15 مرداد علیه ایران اجرا می شود
منبع : ایران آنلاین