به گزارش ایران خبر، مارک فیتز پاتریک، مدیر پیشین مؤسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی در یادداشتی که روی پایگاه اینترنتی این اندیشکده آمریکایی قرار گرفته است، نوشت: برخی خواستار یک "ابر آژانس" هستند؛ نهادی بین‌المللی متشکل از کارآگاه‌هایی که به محض دریافت یک هشدار درباره اتهامات هسته‌ای می‌توانند به سرعت در یک کشور فرود بیایند. انتظار دارند قوانین، اعتبار و رویه‌های مربوطه را فراموش کنید و هوشیار باشد و افراد خاطی را حین ارتکاب جرم دستگیر کند.
به‌طور قطع یک گروه متشکل از چنین ابر قهرمان‌هایی وجود ندارد اما این انتقادی است که برخی درباره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح می‌کنند.
خبرگزاری رویترز روز چهارم آوریل گزارش داد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ماه گذشته (میلادی) از یک انبار در منطقه تورقوزآباد در نزدیکی تهران بازدید کرده است، جایی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در سپتامبر ۲۰۱۸ ادعا کرد انبار تجهیزات مرتبط با برنامه‌های هسته‌ای و محل ذخیره ۱۵ کیلوگرم مواد رادیواکتیو است. مؤسسه علوم و امنیت بین‌الملل (ISIS) تنها ساعاتی پس از انتشار خبر رویترز، مدعی شد که آژانس نتوانسته به درستی در این زمینه اقدام کند.
فیتز پاتریک در ادامه نوشت: آیا آژانس همان‌گونه که مؤسسه علوم و امنیت بین‌الملل ارزیابی کرد، ناکافی و دیر وارد عمل شده است؟ به‌طور قطع، خیر. اگر رادیو اکتیو در انبار مورد نظر ذخیره بوده است، آثاری از خود به جای می‌گذارد که سال‌ها باقی خواهد ماند و از بین بردن آنها بسیار دشوار است. به گفته مقامات مطلع از فن‌آوری هسته‌ای، نمونه برداری‌های محیطی آژانس می‌تواند وجود آثار رادیواکتیو را نشان دهد، چه این نمونه برداری چند روز بعد از پاکسازی انجام گرفته باشد و چه ماه‌ها. در ماه ژوئن بررسی‌های آزمایشگاهی به آژانس نشان خواهد داد که آیا چنین موادی (در انبار مورد نظر) وجود داشته است یا خیر.
درخصوص انبار تورقوزآباد، اگر حتی ایران قصد داشته است باید در ماه‌های اوت یا ژوئیه چنین کاری کرده باشد که مدت زمان کمی برای از بین بردن آثار رادیواکتیو است. همچنین، تاکنون هیچ شواهد یا تصویر ماهواره‌ای دال بر پاکسازی گسترده تورقوزآباد به دست نیامده است.
جالب اینجاست که نتانیاهو به مواد رادیواکتیوی اشاره دارد که در ماه اوت از تورقوزآباد خارج شده است. اگر نمونه‌برداری‌های آژانس وجود رادیواکتیو را هم نشان دهد لزوماً به معنای نقضی از سوی ایران نیست. دولت‌ها باید به آژانس درباره وجود یا استفاده از یک سری مواد هسته‌ای خاص گزارش دهند، شامل اورانیوم، پلوتونیوم یا توریوم.
همچنین این سوال مطرح می‌شود که چرا آژانس به سرعت پس از آنکه اسرائیل در تابستان گذشته مدعی شد کانتینرهایی مشکوک از انبار تورقوزآباد تهران خارج شده است، وارد عمل نشد. طبق قوانین یک آژانس معتبر، این نهاد باید با اطلاعاتی که از سوی یک کشور سوم ارائه می‌شود با احتیاط و دلایل درست برخورد کند. ادعاهایی که جورج بوش رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۰۲ درباره عراق مطرح کرد را به یاد آورید که گفت این کشور به دنبال خرید اورانیوم از نیجریه بوده است. آژانس اعلام کرد که اسناد اتهامی ارائه شده از سوی آمریکا نامعتبر است.
این کارشناس برجسته آمریکایی تصریح کرد: بنابر این، قابل درک است که آژانس برای حفظ اعتبار، بی‌طرفی و درستی کار خود در مواجهه با اطلاعات ارائه شده از یک کشور سوم با احتیاط رفتار کند. آژانس برای تاکید بر اینکه کشورها باید قوانین پادمانی را اجرا کنند، باید به همین شکل عمل کند.
بنابر گزارش روزنامه وال استریت ژورنال، بازرسان آژانس از انبار تورقوزآباد نمونه‌برداری کرده‌اند که هم اکنون در حال بررسی هستند. بازرسان با دست‌های خودشان این نمونه برداری را انجام داده‌اند. بنابراین، ایران با بازرسان به خوبی همکاری داشته است.
مارک فیتزپاتریک در پایان خاطر نشان کرد: بازرسان بین‌المللی هرگز نمی‌توانند به‌طور یک‌جانبه در یک کشور فرود بیایند و برخلاف قوانین ملی یک کشور همانند سرویس‌های اطلاعاتی عمل کنند. آنها نیازمند همکاری کشور میزبان هستند. آنها باید ثابت کنند که بی‌طرف، مستقل و عادل هستند، نه اینکه نماینده تنها یک طرف، به‌ویژه کسانی باشند که با ایران خصومت دارند.
