به گزارش ایران خبر، با آغاز دولت یازدهم عمده صحبت های مسئولین دولت جدید (در سال ۹۲) به جای تشریح برنامه ها، انتقاد از دولت گذشته بود. این انتقادات در حوزه نفت بسیار گسترده بود و از سیاست های توسعه ای پارس جنوبی گرفته تا سیاست های اعمالی ایران در اوپک را در برمی گرفت. یکی از مسائلی که مسئولان وزارت نفت در دولت یازدهم از آن به عنوان انتقادی مهم از دولت دهم مطرح می کردند، توقف سوآپ نفت خام بود.
مسئولان وزارت نفت در دولت یازدهم معتقد بودند که نباید سوآپ نفت متوقف می شد و از آغاز دوباره آن با عنوان تجارت سودآور برای ایران در دولت یازدهم خبر می دادند. اما با گذشت ۴ سال از فعالیت دولت یازدهم جز چند نوبت مذاکره، خبر خاصی در خصوص آغاز سوآپ نفت نشد.
خبر آغاز دوباره سوآپ نفت خام به سال ۹۴ باز می گردد. «بیژن زنگنه» وزیر نفت کشورمان آذرماه این سال از احتمال آغاز سوآپ نفت روسیه توسط ایران و انجام مذاکرات دو کشور در این خصوص خبر داده بود. این موضوع در دیدار اسفندماه سال ۹۴ زنگنه و همتای روس خود مورد طرح و بررسی قرار گرفت و طرف روس، تمایل خود را برای سوآپ نفت خام از طریق ایران اعلام کرده بود.
اردیبهشت ماه سال ۹۵ مذاکرات ایران با روسیه و ۳ کشور قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان در خصوص سوآپ نفت خام از خاک ایران آغاز شد و بعد از حدود ۳ ماه مذاکره با مسئولان نفتی و شرکتهای مختلف فعال در خرید و فروش نفت در این ۴ کشور، هفته ابتدایی شهریور ۹۵، مسئولانی از دو کشور قزاقستان و روسیه به ایران آمدند تا با بازدید از تأسیسات تخلیه و ذخیره سازی نفت خام در شمال کشور (پایانه نفتی نکا) و سنجش میزان آمادگی ایران، مذاکرات نهایی را برای آغاز سوآپ نفت خام با ایران انجام دهند.
«سید پیروز موسوی» مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران نیز هفته پایانی مردادماه همین سال از احتمال آغاز سوآپ نفت خام تا یک ماه آینده خبر داده و گفته بود که "در صورت آغاز این عملیات، حجم نفت خامی که در مراحل اول سوآپ می‌شود، چیزی در حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار بشکه در روز خواهد بود که این میزان بستگی به قراردادی دارد که بین شرکت ملی نفت ایران و شرکتهای نفتی متقاضی سوآپ امضا می‌شود". اما این مهم محقق نشد.
در واقع تا سه ماه بعد از شروع دور جدید مذاکرات ایران و کشورهای آسیای میانه برای آغاز سوآپ نفت خام، خبری از اجرایی شدن توافقات نشد؛ تا اینکه آبان ماه سال ۹۵ «سید پیروز موسوی» مدیرعامل شرکت پایانه های نفتی ایران با اشاره به اینکه "سوآپ نفت خام هنوز آغاز نشده است"، گفت: مذاکراتی در طی ماههای گذشته با کشورهای آسیای میانه در خصوص سوآپ نفت خام از ایران داشته ایم و برخی کشورها در این خصوص ابراز تمایل کرده اند اما به علت اینکه قرار شد تغییراتی در یکی از بندهای قراردادی در نوع قراردادهای سوآپ انجام شود، هنوز سوآپ نفت خام آغاز نشده است.
مدیرعامل پایانه های نفتی ایران تصریح کرد: قرار شد تغییراتی در یکی از بندهای مصوبه قبلی در خصوص سوآپ داده شود و تا قراردادهای سوآپ یک محوریت کلی داشته باشد، از اینرو مصوبه قبلی را شرکت نیکو به هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران تحویل داد تا بعد از اعمال تغییراتی در یکی از بندهای آن، دوباره در هیئت مدیره مطرح شده و مصوبه هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران را بگیرد.
با این حال با وجود گذشت ماهها از ارسال مصوبه قبلی سوآپ نفت خام به هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران و با گذشت بیش از یک سال از آغاز دور جدید مذاکرات ایران و کشورهای آسیای میانه برای آغاز سوآپ نفت خام، و در حالی که دولت یازدهم به پایان خود می رسد خبری از آغاز سوآپ نفت نشد تا اینکه «بیژن زنگنه» وزیر نفت در روزهای اخیر خبر از دستور آغاز سوآپ نفت خام داد و گفت: "دستور سوآپ نفت صادر شده است اما از آنجا که مسیری باز بوده و اکنون متوقف شده است، اندکی طول می کشد تا دوباره برقرار شود، اما این مشکلات از طرف ایران نیست. "
حدود یک هفته پیش هم خبرگزاری روسی Tass با انتشار گزارشی اعلام کرد که ایران آماده است تا عملیات سوآپ نفت خام را که از سال ۲۰۱۰ متوقف شده بود، دوباره با کشورهای روسیه، ترکمنستان و قزاقستان از سر بگیرد.
همچنین دو روز پیش سایت خبری news آذربایجان از انجام یک عملیات سوآپ نفت خام با تخلیه ۶ هزار تن نفت ترکمنستان در بندر نکای ایران خبر داد. طبق این گزارش، سوم اوت امسال (حدود یک هفته پیش) نفتکشی با نام VF Tanker-۲۰ با پرچم روسیه در بندر نکای شمال ایران پهلو گرفته و ۶ هزار تن نفتی که توسط شرکت Dragon oil در ترکمنستان تولید شده را در این بندر ایرانی به منظور سوآپ از خاک ایران و تحویل به مشتریان خود از بنادر جنوبی ایران تخلیه کرده است.
شرکت Dragon oil متعلق به شرکت ENOC امارات است و دفتر مرکزی این شرکت در دبی واقع شده است.
