ایران خبر - لزوم بازبینی نقش لیزینگ در توسعه اقتصادی ضروری است

لزوم بازبینی نقش لیزینگ در توسعه اقتصادی ضروری است

نقش شرکت های لیزینگی در رشد تولید و اشتغال داخلی، تامین ماشین آلات کارخانه‌‌ها، کالاهای اساسی مورد نیاز مردم مانند خودرو، مسکن ولوازم خانگی در کشورهای مختلف تجربه شده و در دهه گذشته در کشور ما مورد توجه بوده است.

ایران خبر- تحولات وسیعی که در عرصه تولید و عرضه و تقاضا، طی نیم قرن اخیر رخ داده، موجب شده است تا دست اندرکاران سیاست های اقتصادی در کشورها، برنامه های لازم را برای تاسیس شرکتهای جدید که می توانند ابزارهای اعتباری در جهت رشد صنایع و اقتصاد آنها محسوب شوند، در دستور کار خود قرار دهند.

دست اندرکاران سیاست های اقتصادی در هر کشور، در جهت رشد صنایع و اقتصاد خود به دنبال ایجاد ابزارهای اعتباری هستند، این ابزارها رابطه مستقیمی با میزان رشد و توسعه کشورها دارند به طوری که هر اندازه میزان رشد اقتصادی کشورها بیشتر می شود میزان ابزارهای اعتباری آن کشورها نیز افزایش می یابد. صنعت لیزینگ یکی از این ابزارها در کشورهای موفق است.

این صنعت از اجاره دادن و کرایه کردن شروع شده است و در عمل حق مالکیت مورد اجاره در دست موجر و حق استفاده از آن در اختیار مستاجر را نمایان می سازد. در ایران لیزینگ در چارچوب قرارداد اجاره به شرط تملیک منعقد و به موقع اجرا گذاشته می شود و طی آن حق استفاده از دارایی برای مدت معینی به اجاره گیرنده(مستاجر) واگذار و در پایان مدت قرارداد نیز مالکیت و دارایی به اجاره گیرنده منتقل می شود. نقش شرکت های لیزینگی در رشد تولید و اشتغال داخلی، تامین ماشین آلات کارخانه‌‌ها، کالاهای اساسی مورد نیاز مردم مانند خودرو، مسکن ولوازم خانگی در کشورهای مختلف تجربه شده و در دهه گذشته در کشور ما مورد توجه بوده است. با این وجود این صنعت درکشورمان با محدودیت‌هایی روبرو بوده است و امروز بیش از هرزمانی نیازمند حمایت و توجه سیستم بانکی ودولت است تا منابع کافی وابزارهای مورد نیازآن تامین شود. برای مطلع شدن از توانمندیها، معایب و مشکلات این صنعت تازه با مهندس فرشاد بیاتین مدیرعامل شرکت لیزینگ غدیر گفت وگویی صورت گرفته است که در ادامه خواهید خواند.

** صنعت لیزینگ از چه زمانی وارد چرخه اقتصادی کشورمان شد؟ به عبارت دیگر چه زمانی فعالان اقتصادی کشورمان به این نتیجه رسیدند که نیاز به ایجاد ابزارهای اعتباری بیشتر در کشور وجود دارد؟

صنعت لیزینگ را در ابتدا صنایع خودرو سازی راه اندازی کردند. خودروسازان، یک دوره طولانی را در شرایط انحصاری و تولید محدود به سر برده بودند اما در اوایل دهه ۸۰ و از سال ۱۳۷۲ و تصویب قانون خودرو، با افزایش تولید و متنوع سازی محصول وارد بازار رقابتی شدند و به تدریج با بهره گیری ازامکانات صنعت لیزینگ، تلاش کردند تا علاوه بر پیشبرد امر فروش، از این ابزار برای تأمین منابع مالی استفاده کنند، اقدامی که امروز تقریباً تمامی خودروسازان جهان آن را در برنامه های فروش خود گنجانده اند. البته شرایط بازار و سیاست های دولت نیز در خصوص بازسازی ناوگان حمل و نقل، طرح خروج خودروهای فرسوده و تمایل مصرف کنندگان به استفاده از خودروهای جدید و فعالیت های موفق بانک ها در جذب سپرده ها نیز در رونق بخشیدن به صنعت لیزینگ مؤثر بوده است. این صنعت نوپا در اواسط دهه 80 با چالش هایی مواجه شد اما در سالیان گذشته و با توجه به سیاست های انقباضی و رکود نسبی حاکم بر برخی فعالیت‌های اقتصادی، شرایط دشوارتر نیز شده است. با این وجود شرکت های لیزینگی و مخصوصا شرکت ما در این مدت تلاش کرده با بازنگری و رفع مشکلات، خود را در بازار رقابتی حفظ کند.

** فعالیت های صنعت لیزینگ در چه بخش هایی ایجاد شده است و آیا امکان افزایش خدمات لیزینگ در سایر بخش های اقتصادی کشور وجود دارد؟

صنعت لیزینگ می تواند همچون صنعت بیمه، کارآیی های متنوعی داشته باشد و در صورت تنظیم برنامه های مختلف، نقش مهمی را در اقتصاد ملی ایفا کند. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته امروز صنعت لیزینگ نقش موثری در بخش های مختلف از جمله ماشین آلات تولیدی و صنعتی کارخانجات، حمل و نقل هوایی و دریایی برعهده گرفته و در بسیاری از کشورها نیز اقتصاد ملی در بخش‌های تجهیزات صنعتی، لوازم خانگی، اجاره دفتر کار، خرید دین، تأمین مواد اولیه و دهها مورد دیگر با ابزار لیزینگ رونق و توسعه یافته است. امروز کمتر کشوری را می توان دید که از صنعت لیزینگ در توسعه اقتصادی خود استفاده نکند بنابراین خواسته یا ناخواسته سهم لیزینگ روز به روز در اقتصاد ملی کشورها بیشتر می شود.

** مشکل جدی پیش روی لیزینگ ها در کشورمان در شرایط حاضر چیست و ارزیابی شما از آینده این شرایط و تاثیر آن بر بازار لیزینگ چیست؟

به اعتقاد من مشکل اصلی عدم آشنایی مردم، مسئولان و تصمیم گیران حوزه اقتصادی کشورمان از صنعت لیزینگ است و پس از آن مطالبات معوق مسیر توسعه لیزینگ در کشورمان را با چالش جدی روبرو کرده است چرا که این شرکت ها از طریق منابع مالی و در یافت به موقع مطالبات خود را اداره می کنند و با توجه به سود تسهیلات بانکی عملا تنها از طریق دریافت به موقع مطالبات خود می توانند در چرخه اقتصادی کشور خود را نگاه دارند. به عبارت دیگر می توان گفت که لیزینگ ها مسیر دشواری را با توجه به افزایش مطالبات معوقه در چند سال اخیر طی کرده اند و برخی از آنان به پایان در ادامه این مسیر، از حرکت بازایستاده اند، بدون شک ادامه این روند ضربه بزرگی به پیکره این صنعت وارد کرده وخواهد کرد. بنابراین دولت و بانک ها در شرایط حاضر باید با کمک به فعالان این حوزه، شرایطی را ایجاد کنند که منابع مالی مورد نیاز لیزینگ ها در اختیار آنها با سود بازپرداخت منطقی قرار گیرد نه اینکه با تاسیس لیزینگها که هر روز بر تعداد آنان افزوده می شود در واقع به رقبای لیزینگ ها تبدیل شوند. می توان گفت در واقع همه مشکلات به عدم آشنایی با صنعت لیزینگ بازمی گردد، در حالی که تأمین منابع مالی با روش لیزینگ فواید خوبی برای شرکت لیزینگ و مشتری دارد و در مجموع این فعالیت کمک به اقتصاد کشور می کند اما در شرایط حاضر کار بسیار دشوار است چراکه در کنار مطالبات معوقه، لیزینگ ها هر روز شاهد ظهور رقبای جدید و قدرتمند هستند.

** با این تفاسیر چه آینده‌ای را برای صنعت لیزینگ در ایران پیش بینی می کنید و آیا در این شرایط گمان می کنید لیزینگ تا چه اندازه می تواند به رشد اقتصادی و توسعه کشور کمک کند؟

شرایط امروز اقتصاد کشور ایجاب می کند که رویکرد سیاست‌های بانک مرکزی به فعالیت های شرکت های لیزینگ از وضعیت موجود خارج شود و از آنها به عنوان ابزار مهمی برای کمک به اجرایی شدن سیاست های دولت در جهت تقویت تولید واشتغال داخلی و رونق به چرخه اقتصادی استفاده شود. شرکت های لیزینگ، به ویژه شرکت هایی که به صورت مستقل یا از طریق بخش های اقتصادی همچون خودروسازان تاسیس یا مدیریت می شوند، اکنون به اتکای تجربیات ارزشمندی که در بخش های خدمات پیش و پس از لیزینگ همانند مراکز اعتبار سنجی، بیمه و توسعه راه کارهای وصول مطالبات ایجاد شده است، می توانند نقش اساسی تری در اقتصاد کشور ایفا کنند.
به اعتقاد من لیزینگ ها دارای حجم فعالیت های قابل قبولی در ابتدا بودند، برای مثال اگر لیزینگ خودرو صورت نمی گرفت، قطعاً طرح هایی مانند خارج کردن خودروهای فرسوده از سطح شهر و یا بازسازی و نوسازی ناوگان حمل و نقل به نتیجه نمی رسید، بخش عمده ای از مردم نیز از این طریق مالک خودرو شدند و به رشد تقاضا در بازار کمک کرد. امروز چشم انداز و آینده این صنعت به سیاست های بانک مرکزی و دولت بستگی دارد که تا چه میزان می خواهد از این ابزار مالی در رونق بخشیدن به مسائل اقتصادی و بخش های تولیدی استفاده کند. در حال حاضر با اتخاذ سیاست های انقباضی و تعیین نرخ تکلیفی بانک مرکزی برای شرکت های لیزینگ، امکان بهره گیری از این ابزار بسیار محدود و دشوار شده است. در واقع باید گفت که لیزینگ ها به دلیل نقش موثری که در موفقیت طرح های ملی از جمله خارج کردن خودروهای فرسوده و بازسازی ناوگان حمل و نقل کشور داشتند، در سالهای بعد خواستار بازی کردن نقش های بیشتری در اقتصاد کشور شدند اما نه تنها این موضوع مهم مورد توجه واقع نشد، بلکه در راستای سیاست های انقباضی پولی و مالی بانک مرکزی، فعالیت های لیزینگ محدود و محدودتر شد.

** انتظار شما از دولت مردان و تصمیم گیران حوزه مالی و پولی کشور چیست و آیا این امکان برای لیزینگ ها فراهم نیست که با تکیه بر توان درآمدی خود بتوانند درشرایط فعلی مسیرخود را ادامه دهند؟

تامین منابع مالی برای شرکت های لیزینگ همواره یکی از پر چالش ترین موضوعات بوده است. با این که شورای پول و اعتبار در مصوبه اردیبهشت ماه خود شرکت های لیزینگ را به پرداخت تسهیلات با نرخ سود ۲۱درصد ملزم کرد اما به دلیل بالا بودن هزینه های مالی برای شرکت های لیزینگ، اجرای این مصوبه غیرممکن است. در مورد موضوع اخیرهم که شورای پول واعتبار شرکت های لیزینگ را ملزم به پرداخت تسهیلات با نرخ 21 درصد کرده است باید گفت با توجه به شرایط اقتصادی فعلی و نرخ سود سپرده و تسهیلات در بانک ها، هیچ بانکی حاضر نیست منابع لازم شرکت های لیزینگ را با نرخ کمتر از 21درصد در اختیارشان قرار دهد. این درحالی است که شرکت های لیزینگ باید برای تامین منافع مالی خود و پوشش هزینه هایشان حداقل پنج درصد اضافه بر نرخی که سرمایه گذار در اختیارش قرار می دهد از مشتری دریافت کنند. به نظر می رسد مسئولان نظام بانکی و اعضای شورای پول و اعتبار پیش از تصویب مصوبه هایی که شرکت های لیزینگ قابلیت اجرای آنها را ندارند باید به این موضوع فکر کنند که شرکت های لیزینگ با وجود هزینه های بالای تامین منابع مالی، چگونه می توانند به حیات خود ادامه دهند و با نرخ سودی کمتر از آن چه خود از بانک ها تسهیلات و منابع گرفته اند به مشتری تسهیلات پرداخت کنند.

قوانین مبهم و دست و پاگیر بانک مرکزی و به تازگی موضوع واگذاری شرکت های لیزینگ از سوی بانک ها از مهمترین چالش های پیش روی ماست، از طرف دیگر نرخ پرداخت تسهیلات پایین در مقایسه با نرخ بهای تمام شده بالای پول و منابع نقدی برای لیزینگ مشکل ساز است. از دیگر مباحث سخت در لیزینگ مشکلات مالی و تامین منابع مالی شرکت است. مسئولان اقتصادی کشور و بانک مرکزی باید با نگاه جدید مجدداً قوانین حاکم بر لیزینگ ها را مورد بررسی قرار دهند و در بررسی های جدید خود، ارائه تسهیلات در قالب عقود مشارکتی به صورت آزاد برای شرکت های لیزینگی را مدنظر قرار دهند. از طرف دیگر، بانک مرکزی به جای آن که به لیزینگ های معتبر فشار وارد کند در راستای تسویه شرکت های زیرپله ای و غیر فعال در کشور باشد و با کنترل شرکت های لیزینگی دارای مجوز تلاش کند این صنعت باعث شکوفایی و سودآوری و رفاه اقتصادی شود.

به عبارت دیگر اگر در ایران از این صنعت به خوبی حمایت شود و قوانین درستی برای آن وضع گردد، می‌توان در رونق تولید، اشتغال، رفاه اجتماعی و جلوگیری از تورم به دولت کمک کرد. تفاوت شرکت‌های لیزینگ با بانک‌ها در این است که پولی دست مصرف‌ کننده نمی‌دهند، بلکه به طور نمونه ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز تولید‌کننده را خریداری و ارائه می‌کنند. با این اقدام علاوه بر اینکه تورم ایجاد نمی‌شود، محصولات تولیدی نیز خریداری و به صورت لیزینگی در اختیار مشتریان قرار می گیرد.

گفت و گو از نیلوفر رهگذر