خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- اعظم محبی: جامعه ایران در حوزه‌های اجتماعی با چالش‌های بسیاری از قبیل حاشیه نشینی، افزایش بزهکاری و غیره دست به گریبان بوده اما یکی از چالش‌های پنهان کشور مربوط به بافت جمعیتی است.
بافت جمعیتی کشور از نظر سنی در حال ورود به سالمندی بوده در حالی که جامعه، آمادگی مواجه با این تغییر سنی را از نظر سخت افزاری و نرم افزاری ندارد.
ضرورت ایجاد واحدهای نگهداری سالمندان، اصلاح و بهسازی مبلمان شهری، افزایش خدمات حوزه بهداشت و سلامت، تقویت زیرساخت‌های حوزه تربیت بدنی، پیش‌بینی خدمات رفاهی و بیمه‌ای، فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی و غیره از جمله مواردی است که باید مد نظر مدیران کشور قرار گیرد.
پیر شدن جمعیت آثار و تبعات مختلفی در پی دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش مشمولان واقع در هرم سنی آسیب پذیر در برابر بیماری‌ها، آسیب پذیری کشور در برابر تهدیدات امنیتی، کاهش نیروی کار فعال، کاهش مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و ورزشی و کاهش توان و جایگاه علمی کشور در دنیا اشاره کرد که باید مسئولان از هم اکنون با اتخاذ رویکردهای علمی و عملی برنامه مدونی برای گذر از این بحران جمعیتی تدوین کنند.
طبق آمار بهداشت در حال حاضر حدود ۱۰ درصد از جمعیت گلستان سالمند بوده و پیش‌بینی شده در سال ۲۰۵۰ این عدد به ۳۰ درصد برسد.
در حال حاضر ۳۰ شهر و هزار روستای گلستان زیرساخت‌ها و تأسیسات مکفی برای خدمات‌دهی به نسل کهنسال را ندارند، به نحوی که تعداد آسایشگاه‌های سالمندان تناسبی با جمعیت سالمند ندارد.
فارغ از برنامه‌های تشویقی فرزندآوری برای کاهش شیب پیری جمعیت، لازم است زیرساخت‌های مورد نیاز سالمندان در جامعه فراهم شود.
طبق آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان، متوسط رشد سالیانه جمعیت بین دو سرشماری سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ استان ۱.۰۱ بوده و گلستان از نظر رشد جمعیت در جایگاه نوزدهم کشور قرار دارد.
بالاترین نرخ رشد جمعیت مربوط به شهرستان ترکمن با ۱.۹۰ درصد و پایین‌ترین نرخ مربوط به بندرگز با نرخ رشد منفی ۰.۰۸ است.
افزایش طلاق در گلستان
مدیرکل ثبت احوال گلستان در خصوص وقایع ولادت و ازدواج به خبرنگار مهر گفت: در ۶ ماهه نخست امسال، ۱۶ هزار و ۱۱۹ واقعه ولادت در استان ثبت شده در حالی که این رقم در سال گذشته ۱۶ هزار و ۷۸ مورد بوده است.
حمیدرضا مطیع افزود: همچنین هشت هزار و ۵۴۷ واقعه ازدواج در نیمه اول سال در گلستان ثبت شده و این عدد در مدت مشابه سال قبل هشت هزار و ۱۹۱ فقره بوده است.
طبق گفته وی در ۶ ماهه نخست سال گذشته هزار و ۹۹۳ مورد طلاق داشتیم که این عدد با افزایش قابل ملاحظه به دو هزار و ۱۱۸ فقره رسیده است.
تهیه برنامه فرهنگی با مشارکت صداوسیما، فرهنگ و ارشاد، تبلیغات اسلامی و ظرفیت دانشگاهی، مشاوره رایگان برای ازدواج و فرزندآوری و اهرم تشویقی مسکن برای زوجین از طریق اداره کل راه و شهرسازی و بنیاد مسکن از جمله برنامه‌های شورای راهبردی جمعیت استان بود که مطیع به آن اشاره کرد.
ضعف در زیرساخت‌های زیستی سالمندان
معاون توانبخشی بهزیستی گلستان هم در خصوص زیرساخت‌های نگهداری سالمندان در استان به خبرنگار مهر گفت: ۱۲ مرکز روزانه، سه مرکز شبانه روزی، یک مرکز مراقبت در منزل و یک مرکز ویزیت در منزل برای سالمندان در استان وجود دارد.
محمود امانیان افزود: مراکز روزانه در دو شیفت به سالمندان خدمات می‌دهد و غیر از بندرگز و رامیان در تمام شهرستان‌ها مرکز روزانه داریم.
امانیان ادامه داد: سه مرکز شبانه روزی در گرگان و گنبدکاووس مستقر بوده و سالمندان مجهول‌الهویه یا کسانی که شرایط مراقبت در منزل را ندارند، در این مراکز نگهداری می‌شوند.
وی گفت: یک مرکز مراقبت در منزل هم در گرگان وجود دارد که بعد از آموزش به اعضای خانواده، سالمند در منزل نگهداری شده و ماهیانه یک میلیون تومان مستمری به وی پرداخت می‌شود.
زیرساخت‌های نگهداری و زیستی سالمندان در گلستان ضعیف بوده و فضاهای رفاهی و متخصص سالمند نداریم امانیان اظهارکرد: مرکز ویزیت در منزل هم متشکل از تیم پزشکی، پرستار و کادر درمان بوده که خدمات پرستاری و کاردرمانی و مانند آن را به سالمندان ارائه می‌کند.
وی افزود: در مجموع چهار و ۵۰۰ سالمند تحت پوشش بهزیستی استان هستند که سه هزار و ۳۰۰ نفر آنها مستمری دریافت می‌کنند.
امانیان بیان کرد: در زمینه زیرساخت‌های نگهداری سالمند در گلستان به شدت ضعف داریم و در این قسمت زیرساخت مناسبی وجود ندارد.
وی گفت: فضاهای رفاهی و مبلمان شهری و پارک و سرای سالمندان در استان پیش بینی نشده است.
امانیان با توضیح اینکه فضاهای مناسب برای تردد راحت سالمندان وجود ندارد، افزود: متخصصان سالمند یعنی کسی که نیازهای سالمندان را بشناسد، در کشور و استان نداریم.
وی گفت: اکثر سالمندان از پوشش بیمه‌ای محروم هستند و باید در سیاست‌های کلان کشور به این مسأله توجه شود.
مشکلات اقتصادی دلیل کاهش ازدواج
یک پژوهشگر حوزه مسائل اجتماعی ایران هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: توجه به پیامدهای پیری جمعیت بدون در نظر گرفتن علل آن پاک کردن صورت مسأله است.
حسین جعفری افزود: جامعه از دوران سنتی به صنعتی در حال گذار بوده و سبک زندگی، اندیشه‌ها و تفکرات تغییر کرده است و تغییر حاکمیت خانواده، سبب شده که دیگر والدین نقش قابل ملاحظه‌ای در ازدواج فرزندان نداشته باشند.
وی بیان کرد: پیری جمعیت حاصل کاهش موالید بوده و برای افزایش موالید نیاز به تشکیل خانواده است ولی اقتصاد کشور و بالا رفتن انتظارات سبب شده تا نرخ ازدواج در کشور کاهش یابد.
جعفری با اشاره به اینکه حقوق اداره کار حتی کفاف اجاره مسکن را هم در بسیاری از شهرها نمی‌دهد، گفت: مهم‌ترین دلیلی که از سوی خانواده‌ها برای عدم تمایل به داشتن فرزند عنوان می‌شود، هزینه بالا و در کنار آن مشکلات امنیتی و آسیب‌های موجود در جامعه است.
وی با بیان اینکه رواج سبک زندگی غربی هم در این مسأله بی‌تأثیر نبوده است، گفت: هم اکنون شاهد رشد فردگرایی در جامعه هستیم لذا باید دستگاه‌های متولی فرهنگی در این زمینه نقش جدی تری ایفا کنند.
جعفری به گسترش بیماری‌های ژنتیکی و نازایی هم اشاره کرد و گفت: هزینه بالای درمان سبب شده تا بسیاری از خانواده‌ها از داشتن فرزند محروم شوند و همه این مسائل سبب می‌شود تا هرم سنی ما به سمت پیری حرکت کند.
وی با بیان اینکه جوانان موتور توسعه و محور تحرک کشور هستند، عنوان کرد: در چند سال آینده جمعیتی پیر و بیمار با هزار نیاز پزشکی، زیستی و رفاهی خواهیم داشت و جمعیت جوان هم پاسخگوی این همه نیاز نیست.
جعفری تاکید کرد: زیرساخت‌ها برای زندگی سالمندان در استان فراهم نیست و باید در این زمینه اقدامات عاجلی را انجام داد.
مجلس پیگیر طرح کنترل جمعیت
نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی هم در خصوص سیاست‌های جمعیتی مجلس به خبرنگار مهر گفت: مجلس خود را مکلف کرده که برای تحقق طرح کنترل جمعیت شیوه دقیق نظارتی را مد نظر قرار داده تا شاهد عملیاتی شدن این طرح باشیم.
غلامرضا منتظری در مورد اجرایی‌شدن طرح جمعیت و تعالی خانواده، توضیح داد: این طرح مراحل پایانی را طی کرده و منتظر تأیید شورای نگهبان است.
وی با بیان اینکه در این طرح به همه مباحث جمعیت اشاره شده است، افزود: برای ضمانت اجرایی طرح، وظیفه دستگاه‌ها و سازمان‌ها و تعهدات آنها در این زمینه مشخص شده و پس از اینکه تبدیل به قانون شود مجلس هم به وظیفه نظارتی خود عمل خواهد کرد.
منتظری به مسأله فرهنگ‌سازی در زمینه کنترل جمعیت هم اشاره کرد و گفت: برای تحقق این امر به کار فرهنگی، آموزش، اطلاع‌رسانی و ترویج و تبلیغ و اقدامات عملیاتی و تأمین اعتبار نیاز است.
آهنگ پیری جمعیت در سنوات اخیر در گلستان شتاب گرفته و مسئولان باید علاوه بر در نظر گرفتن تمهیداتی برای کُند کردن این جریان، زیرساخت‌های لازم برای شرایط زیست سالمندان را فراهم کنند.
