صدرنشینی ایران در صادرات برق در خاورمیانه

خبرگزاری ايسنا , 12 فروردين 1403 ساعت 13:31

چندسالی است که ایران می خواهد در صنعت برق هاب منطقه شود، موضوعی که در دولت سیزدهم محقق شده و اکنون ایران بالاترین تراز مبادلات برق در خاورمیانه را دارد.

به گزارش ایران خبر، ایران از امکان تبادل انرژی با همه همسایگانی که با آن‌ها مرز زمینی دارد برخوردار است؛ به طوری که از گوشه جنوب شرقی، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان و ترکیه، امکان تبادل داریم؛ یعنی می‌توانیم هم صادرات و هم واردات داشته باشیم. از سویی نیز صادرات برق منبع تامین ارز برای وزارت نیرو است. بخش برق ما سالانه حدود ۱.۲ میلیارد دلار نیازهای ارزی دارد. این نیازها به معنای تجهیزات لازم، قطعات یدکی و لوازم و چند واحد از نیروگاه‌هاست که بر اساس مصوبات شورای اقتصاد به صورت B.O.T اجرا شده و ما خرید ارزی از آن‌ها داریم. این عددی است که در سال باید تامین کنیم تا چرخ این صنعت بچرخد.

علاوه‌بر این  در ارز هم به میزان زیادی متکی به صادرات هستیم و یکی از بزرگترین مشتری‌های ما عراق است. ایران از سال ۲۰۰۴ میلادی صادرات برق به عراق دارد. بررسی‌ها در مورد تراز تجاری مبادلات برق در میان کشورهای همسایه ایران نشان می‌دهد که برخی کشورهای منطقه دارای تراز تجاری منفی و برخی دیگر دارای تراز تجاری مثبت هستند. به عنوان نمونه کشورهای همسایه شرقی ایران یعنی پاکستان و افغانستان و نیز کشور عراق به عنوان همسایه غربی، از جمله همسایگانی هستند که با توجه به ناترازی تولید و مصرف برق به واردات برق روی آورده اند و دارای تراز تجاری منفی در این رابطه هستند.

ایران بالاترین میزان تراز تجاری برق در منطقه را دارد

بر اساس آمار و اطلاعات آژانس بین المللی انرژی (IEA) کشور عراق سالانه تنها ۹ تراوات ساعت واردات برق دارد و ظرفیت تولید برق این کشور به قدری نیست که بتواند صادراتی داشته باشد، بنابراین دارای تراز تجاری منفی ۹ تراوات ساعت در سال است. کشور پاکستان نیز در حوزه صادرات برق فعالیتی ندارد و با ۰.۵ تراوات ساعت واردات برق دارای تراز منفی در این رابطه است. همچنین کشور افغانستان نیز با سالانه ۵.۵ تراوات ساعت واردات دارای تراز منفی در بخش تجارت برق است.

کشور ترکیه، اما شرایط متفاوتی دارد و ۴.۱ تراوات ساعت برق به صورت سالانه صادرات انجام می‌دهد و در کنار آن نیز ۲.۳ تراوات ساعت واردات دارد که همین موضوع سبب شده تراز تجاری این کشور مثبت و ۱.۸ تراوات ساعت برق در سال باشد. کشورهای ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان، امارات و عربستان نیز مشابه ترکیه دارای تراز مثبت تجاری در حوزه صنعت برق هستند و به ترتیب ۰.۶ و ۱.۵۲ و ۳.۲ و ۰.۲ و ۰.۰۴ تراوات ساعت برق تراز تجاری مثبت دارند.

با این توضیح که ارمنستان ۱ تراوات ساعت برق صادرات و ۰.۴ تراوات واردات، آذربایجان ۱.۶ صادرات و ۰.۱۵ واردات دارد. همچنین ترکمنستان بدون واردات تنها ۳.۲ تراوات ساعت برق صادرات انجام می‌دهد. کشور امارات نیز با ۰.۶۷ تراوات ساعت صادرات و ۰.۸۷ واردات با تراز مثبت ۰.۲ در حوزه تجارت برق فعال است. کشور عربستان نیز با ۰.۳۵ تراوات ساعت برق صادرات و ۰.۳۱ تراوات ساعت واردات دارای ۰.۰۴ تراز مثبت در حوزه تجارت برق است.

در این بین شرایط برای ایران با کشورهای همسایه و منطقه کاملاً متفاوت است و ایران با ۵.۵ تراوات ساعت برق صادرات و ۳ تراوات ساعت برق واردات بالاترین میزان تراز تجاری برق را در منطقه به خود اختصاص داده و دارای تراز تجاری مثبت ۲.۵ است که با سایر کشورهای همسایه فاصله زیادی دارد. این شرایط در حالی است که ایران در مبادلات برق خود با کشورهای همسایه همانند افغانستان و عراق همواره پیش شرط کاهش میزان صادرات در ایام اوج بار مصرف داخلی یعنی فصل گرم سال را رعایت می‌کند و در این ایام صادرات برق به کشورهای همسایه را حداقل ممکن می‌رساند و در مقابل میزان واردات را افزایش می‌دهد.

اکنون به عراق، افغانستان و پاکستان صادرات و با ترکیه تبادل برق داریم. با کشور ترکیه تبادل داریم و باید از مزیت اختلاف افق کشور در زمان پیک مصرف استفاده کنیم، با این کشور قرارداد زیرو بالانس داشتیم، یعنی ۳.۵روز برق را دریافت و ۳.۵ روز انتقال دهیم. اختلاف پیک مصرف کشورها به تبادل برق کمک می کند.

به دنبال توسعه صادرات برق هستیم

محمد اله داد معاون انتقال و تجارت خارجی شرکت توانیر  در این رابطه به ایسنا گفت: ظرفیت تبادل برق کشور ما بیش از ۲۰۰۰ مگاوات است و ما تقریبا تراز صفری داریم، واردات و صادرات برق ما به یک میزان بوده است، از این نظر تعادل خوبی در منطقه وجود دارد و ما به دنبال توسعه این رقم هستیم.

وی با بیان اینکه خط سوم واردات برق از ترکمنستان و همچنین خط سوم واردات برق از ارمنستان را در دست احداث داریم و پیمانکاران این پروژه‌ها هم ایرانی هستند، اظهار کرد: در حوزه صادرات هم  پروژه‌های مطالعاتی به پاکستان و عراق و افغانستان در دست اجرا است و برنامه داریم که در مدت کوتاهی تبادل افزایش یابد،   بنا بر این است که حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ مگاوات از هر یک از خطوط یاد شده واردات از ترکمنستان و ارمنستان افزایش توان داشته باشیم همین میزان هم برای همسایگان شرقی و غربی پروژه داریم و یک خط ۶۰۰ و ۴۰۰ مگاواتی هم با ترکیه ارتباط از طریق پست back to back خوی در دست احداث داریم و ارتباط ۴۰۰ مگاواتی هم امسال به ظرفیت تبادلی اضافه شد.

معاون انتقال و تجارت خارجی شرکت توانیر درباره ارتباط با سایر کشورها از طریق خطوط زیر دریایی، گفت: ارتباط با عمان مد نظر بود، اما در حال حاضر از نظر اقتصادی توجیه ندارد. پروژه مطالعاتی ارتباط برقی با قطر نیز در حال پیگیری است.

برق ایران به اروپا هم می رسد

اله داد با تاکید بر اینکه بعد از سنکرون ترکیه امکان اتصال برق بین ایران و اروپا فراهم شده است، اظهار کرد: اکنون با ارتباطی که بین ایران و ترکیه ایجاد شده امکان تبادل برق با اروپا از لحاظ فنی فراهم شده اما این کار نیاز به مذاکره‌های قراردادی و حقوقی دارد که در دست پیگیری است.

به گفته وی ۲ پروژه «ایر» و «آگیر» نیز برای ارتباط بین ایران و روسیه در دست اقدام است که از آن طریق نیز می توانیم به اروپا برق صادر کنیم.

ایران برای افزایش صادرات برق برنامه های متعددی را در دست اجرا دارد و باتوجه به توانمندی های داخلی در صنعت برق می توان به تحقق این موضوع امیدوار بود اما لازمه این مساله ورود سرمایه گذاران و حمایت دولت در این بخش است.

کد مطلب: 188658

آدرس مطلب: https://www.irankhabar.ir/fa/doc/news/188658/صدرنشینی-ایران-صادرات-برق-خاورمیانه