این که اگر بخواهیم آوازی مطابق با حس و حالمان گوش دهیم، یا این که چه تصنیفی را از کدام آلبوم یا اجرای خصوصی پیدا کنیم، این که کار سنتی شلوغ و پرساز مورد نظر ماست یا تک نوازی یا دونوازی یا اصلا می خواهیم اجرای ارکستر سمفونیک گوش دهیم، گره ای باز نمی کند و باز هم در انبوه اسامی کارهای استاد گمراه خواهیم شد. شاید دسته بندی کارها به چند زیرمجموعه کار درستی نباشد ولی برای باز کردن پیچیدگی های انتخاب می توان آنها را به مدل پیشنهادی زیر آنها مرتب کرد.

مجموعه های خلوت
تقریبا اکثر متولدان دهه 50 و 60 آغاز گوش دادن به شجریان را از کاست های منتشر شده مربوط به کنسرت های اروپا و آمریکا به یاد می آورند که در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 به بازار آمد. آلبوم هایی شسته و رفته که ویژگی مشترک تمامی آنها ضبط از روی اجرای نده به همراه گروه های کوچک است. عموما داریوش پیرنیاکان تار و سه تار آن را می زد و جمشید عندلیبی نوازنده نی بود. کارهای نوستالژیکی مثل سه گانه «سرو چمان»، «پیام نسیم»، «دل مجنون» که تصنیف های مشهوری در دل خود دارند، حاصل اجراهای استاد در اروپا و آمریکاست.
 
یکی از مشهورترین کارهای شجریان در این دوره و با این گروه آلبوم «یاد ایام» است. نماآهنگ مشهوری که از تلویزیون پخش می شد و مربوط به دو دوست بود که به جبهه رفته بودند و یکی از آنها شهید می شد، هنوز در یاد خیلی هاست. شاید خیلی ها از همان نماآهنگ یاد ایام گوش دادن به کاست استاد را شروع کردند. اگر هنوز به این آلبوم گوش نداده اید حتما پیشنهاد می کنم آن را از دست ندهید.

یک مجموعه کار بار مرحوم محمدرضا لطفی هم در این مجموعه قرار می گیرد. کارهای مشترک لطفی و شجریان معمولا حال و هوای قدیمی تر دارد و اکثرا به بازخوانی تصنیف های قدیمی پرداخته است. آثاری مثل «چشمه نوش»، «عشق داند» و «معمای هستی». دو اثر «سر عشق» و «آستان جانان» هم با همکاری مرحوم پرویز مشکاتیان اجرا شده، دارای فضای به اصطلاح خودمانی تر و غیررسمی تر است.

آلبوم های پیشنهادی: «یاد ایام»، «دل مجنون»، «استان جانان»

عارف و شیدا
اوایل انقلاب که کارهای موسیقی عموما شور انقلابی در خود داشت، شجریان با گروه چاوش که آن زمان تمامی بزرگان را در خود داشت، 7 آلبوم منتشر کرد که در آنها تصنیف های مشهور ایران ای سرای امید (سپیده)، برادر نوجوونه و بازخوانی تصنیف از خون جوانان وطن به همین دوره بر می گردد. اگر علاقه مند به فضای انقلابی آن دوران هستید، آلبوم های چاووش 1، 2، 3، 6، 7، 9 و راز دل (به یاد عارف) را می توانید گوش کنید.
 
با گذشت چند سال گروه چاوش از هم پاشید و به دو گروه بزرگ شیدا و عارف تقسیم شد. محمدرضا لطفی سمت شیدا رفت و پرویز مشکاتیان سرپرستی عارف را به دست گرفت. در این تقسیم شجریان هم همکاری اش را با گروه دوم یعنی عارف ادامه داد. همین انتخاب باعث شد تا آثار تکرارنشدنی مثل بیداد و دستان ثبت شود. این دو اثر آوازهای ماندگاری دارد که اوج توانایی های استاد را در جوانی و در عین حال پختگی به نمایش می گذارد. اگر می خواهید یک آواز جانانه با اوج های زیاد گوش کنید، آواز مشهور «باغبان گر پنج روزی» از آلبوم بیداد را از دست ندهید. حتما نظرتان نسبت به آواز ایرانی عوض خواهد شد. قوی ترین و ماندگارترین آوازهای شجریان در این دسته هستند.

آلبوم های پیشنهادی: «به یاد عارف»، «بیداد»، «دستان»، «نوا» (مرکب خوانی)

اجرای خصوصی
ساز و آوازهای ایرانی از استاد در قالب اجراهای خصوصی در دسترس است که چندان مورد اقبال عمومی نیست. ولی اگر دانشجوی موسیقی هستید و ردیف های آوازی را در لایه های عمیق تری دنبال می کنید، این مجموعه مرجع کاملی برای این هدف است. غالبا این آثار با یک ضبط صوت و با کیفیتی پایین در محفلی خصوصی ضبط شده که در برخی از آنها خود استاد یا میزبان درباره تاریخ اجرا و نوازنده و اثر اجرا شده توضیحاتی می دهد. یکی از جذاب ترین کارهای خصوصی استاد مربوط می شود به کلاس درس شهرام ناظری که سه تار هم می نوازد تمرین آواز می کند که استاد ایرادات آوازی را به او گوشزد می کند و شنیدن آن خالی از لطف نیست. شیطنت و صدای گریه همایون در آن از نکات جالب توجه این قطعه است.
 
آلبوم های پیشنهادی: آذرستون

اجرای کنسرت سمفونیک
بی شک مشهورترین کارهای شجریان به زمان همکاری با گروه اساتید (Great Maestro) بر می گردد. جایی که حسین علیزاده و کیهان کلهر به همراه همایون شجریان گروه کاملی را تشکیل دادند و آثار جاویدانی چون «زمستان است»، « بی تو به سر نمی شود»، «فریاد»، «ساز خاموش» و «سرود مهر» را منتشر کردند.
 
ویژگی بارز این دوره بداهه نوازی است و طرفداران این بخش از موسیقی سنتی با گوش دادن به این آثار از این هنر سیراب خواهند شد. خیلی ها این دوره از کارهای استاد را از لحاظ فراگیر بودن مخاطبان، آشنایی نسل جدیدتر با شجریان و موسیقی سنتی می دانند.

آلبوم های پیشنهادی: «بی تو به سر نمی شود» و «فریاد»

گروه اساتید
گستردگی کارهای شجریان حتی پاسخگوی علاقه مندان به کارهای اکسترال هم هست. استاد برای کسانی که ذائقه موسیقی کلاسیک جهانی دارند هم کارهایی جاودانه دارد. آلبوم معروف «دود عود» که در سال 66 با تنظیم کامبیز روشن روان اجرا شد و بزرگانی چون علی اصغر بهاری، بیژن و ارژنگ کامکار، پرویز مشکاتیان و داریوش طلایی در آن نواخته اند.
 
آلبوم های پیشنهادی: «دود عود»، «جان عشاق»

کارهای جمعی
با آغاز دهه 70 شجریان گروه های پرجمعیت تری را برای اجرای کنسرت هایش انتخاب کرد. مشهورترین کارهای شجریان با گروه تازه تاسیس آوا به سرپرستی مجید درخشانی بود که آثاری مثل «آسمان عشق»، «در خیال» و«رسوای دل» حاصل آنها بود. «خلوت گزیده»، «راز دل»، «انتظار دل»، «رسوای دل»، «شب، سکوت، کویر»، «آرام جان»، «آهنگ وفا»، «غوغای عشقبازان» از دیگر کارهای جمعی هستند که شجریان منتشر کرده است. اگر می خواهید آلبومی که گوش می دهید از تنوع ساز برخوردار باشد، می توانید از آلبوم های این دسته انتخاب کنید.
 
ویژگی بارز دیگر این دسته ورود همایون شجریان به کارهای پدرش بود. مهم ترین اثر این رده، آلبوم «شب، سکوت، کویر» است که آغاز کار شجریان با کیهان کلهر بود. این آلبوم تم موسیقی فولکلور خراسانی دارد. این اثر آرامش عجیبی را به شنوندگان القا می کند. تک نوازی کیهان کلهر با عنوان شب کویر، تک نوازی ساز قوشمه و آواز باران قطعاتی است که پیشنهاد می شود حتما آنها را چندین بار گوش دهید.

آلبوم های پیشنهادی: «شب، سکوت، کویر»، «در خیال»

برنامه گل ها
این دسته از کارهای شجریان کاملا حال و هوای برنامه رادیویی «گل ها» و تصنیف ها و آوازهای آن زمان را تداعی می کند که می تواند برای خیلی از طرفداران موسیقی ایرانی، به خصوص بزرگترها جالب توجه باشد. برنامه های رادیویی استاد به 6 دسته گل های رنگارنگ، گل های تازه، گلچین هفته، برگ سبز، یک شاخه گل، موسیقی ایران تقسیم می شود. این برنامه ها عموما با تک نوازی یک ساز آغاز می شود و بعد از نواختن یک قطعه با آواز آغاز می شود و قسمت عمده برنامه با آواز و جواب آواز می گذرد. در پایان هم گاهی با یک تصنیف به پایان می رسد. این مجموعه بیشتر برای کسانی جذاب است که به قاعده های سنتی این نوع از موسیقی توجه زیادی دارند و می توانند از این مجموعه آثار فاخری بشنوند.