ایران خبر - با روش های درست وصیت نامه نویسی آشنا شوید

آخر خط هر انسانی یک کلمه سه حرفی است و آن چیزی نیست جز «مرگ» از قدیم الایام رسم بوده است انسان‌ها برای خود وصیت‌نامه می‌نویسند اما آیا فوت و فن وصیت نامه نویسی را بلد هستید؟

به گزارش ایران خبر، هر انسانی در طول زندگی خود بارها می‌تواند وصیت کند. وصیت ممکن است کتبی یا شفاهی باشد. نوشتن وصیت‌نامه از حیث حقوقی امری است اختیاری ولی در شرع مقدس اسلام بر این مطلب تاکید شده و به عنوان یک تکلیف دینی مهم تلقی شده است.

تنظیم وصیت‌نامه به علایق دینی و حقوقی فرد بستگی دارد و اینکه مایل باشد برای امور شرعی، شخصی و مالی خود پس از فوت تعیین تکلیف نماید یا خیر.

نوشتن وصیت نامه بین مسلمانان متداول است و هر‌کس وصیت نامه‌اش را می‌نویسد به واقع خود را آماده پیوستن به معبود می‌کند. به هر‌حال چنانچه تصمیم به نوشتن وصیت‌نامه داشته باشیم بهتر است با آثار حقوقی آن آشنا شویم.

عبدالرحیم سمسارزاده حقوقدان و مدرس مرکز آموزش قوه قضاییه در این رابطه توضیح می‌دهد.

مفهوم وصیت چیست؟
برای آشنایی با مفهوم وصیت‌نامه ابتدا باید بدانیم وصیت چند قسم دارد و چه تعریفی می‌توان برای آن ارائه داد.
سمسارزاده در توضیح اقسام وصیت می‌گوید: وصیت دو قسم است؛ تملیکی و عهدی که هرکدام را به تفصیل توضیح می‌دهم. وصیت تملیکی عبارتست از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری تملیک کند؛ آن هم به صورت رایگان.

بنابراین با توجه به مجانی بودن وصیت اگر کسی وصیت کند که خانه‌ام را پس از فوتم به شرطی به شخص الف تملیک می‌کنم که او مبلغ یک صد میلیون تومان به شخص ب بدهد صحیح نیست چرا که تملیک باید مجانی باشد.
مورد دوم وصیت عهدی است که وقتی شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تعارفات دیگری مامور می‌کند اتفاق می‌افتد.

اصطلاحات وصیت چیست؟
در هر شاخه‌ای از حقوق و مسائل حقوقی برخی واژه‌های تخصصی و اصطلاحات مربوط به آن هست که بسیار کاربردی است و بد نیست راجع به آن اطلاعات حداقلی داشت.

یکی از این واژه‌ها لغت «موصی» است که به گفته مدرس مرکز آموزش قوه قضاییه به شخصی اطلاق می‌شود که وصیت‌کننده است.

موصی نمی‌تواند نسبت به کل اموالش به هر طریقی که مایل است وصیت کند برای مثال بعضی از وراث خود را از ارث محروم کند. اگر کسی نسبت به بیش از یک سوم اموالش وصیت کند، وصیت فقط نسبت به یک سوم آن نافذ و آثار حقوقی نسبت به دو سوم دیگر غیر نافذ است مگر اینکه وراث راضی باشند.

سمسارزاده عنوان می‌کند: موصی‌له کسی است که وصیت تملیکی به نفع او شده است. تملیک به موجب وصیت محقق نمی‎شود مگر با قبول موصی و پس از فوت او. وصی به کسی گفته می‌شود که به موجب وصیت عهدی، ولی بر مورد ثلث یا بر صغیر قرار داده می‌شود.

هم‌چنین به موضوعی که مورد وصیت قرار می‌گیرد، موصی‌به گفته می‌شود. برای مثال اگر موصی یک باب آپارتمان را به عنوان ثلث اموال خود مورد وصیت قرار ‌دهد. آپارتمان مذکور موصی به نامیده می‌شود.

آثار حقوقی وصیت‌نامه
درباره آثار حقوقی وصیت‌نامه باید دانست که این آثار پس از فوت موصی (وصیت کننده) ظاهر می‌شوند؛ بنابراین تا وقتی که شخص زنده است خود او تصمیم‌گیرنده و عامل خواهد بود. به همین جهت در بین مردم متداول است که می‌گویند آدم زنده وکیل وصی نمی‌خواهد اما با فوت وصیت‌کننده همه مصم می‌شوند که به وصیت او عمل کنند.

سمسارزاده عنوان می‌کند: هر شخصی می‌تواند در طول زندگی خود بارها وصیت کند یعنی وصیت‌نامه خود را عوض نماید یا مفاد وصیت نامه‌اش را تغییر دهد اما آخرین وصیت نامه (از حیث تاریخ) ملاک عمل قرار خواهد گرفت و در این صورت دیگران نباید مفاد وصیت‌نامه را تغییر دهند.

وی خاطرنشان می‌کند: چنانچه کسی به موجب سند رسمی (وصیت نامه رسمی) وصیت کند و با وصیت‌نامه عادی مفاد وصیت‌نامه رسمی را تغییر دهد وصیت‌نامه عادی که در ثانی تنظیم شده است معتبر خواهد بود.

سمسارزاده در پاسخ به اینکه اگر وصی فوت کند آیا ورثه می‌تواند از دادگاه خانواده تقاضای تعیین وصی دیگری کند می‌گوید: خیر، زیرا وصیت کننده در زمان حیاتش شخصی را که مورد نظرش بوده به عنوان وصی تعیین کرده تا سفارش‌های او را در خصوص ثلث انجام دهد و در قانون ما موردی پیش‌بینی نشده است که دادگاه بتواند وصی دیگری تعیین نماید.

نحوه و کیفیت وصیت‌نامه
وصیت نوعی توصیه و سفارش برای بازماندگان است که شیوه تنظیم آن به یکی از روش‌های زیر انجام می‌شود:

وصیت‌نامه رسمی: این نوع وصیت‌نامه در یکی از دفتر‌خانه‌های اسناد رسمی تنظیم می‌شود و تابع مقررات اسناد رسمی است.

وصیت‌نامه خود نوشت: این نوع وصیت‌نامه باید به خط موصی بوده و دارای تاریخ به روز، ماه و سال و به همراه امضای وصیت کننده باشد.

وصیت‎نامه سری: این وصیت‌نامه ممکن است به خط وصیت‌کننده یا فرد دیگری باشد ولی در هر صورت باید دارای امضا وصیت‌کننده باشد و در اداره ثبت اسناد رسمی یا محل دیگری که آن اداره معین می‌کند به امانت گذاشته شود.

در ضمن شخص بی‌سواد نمی‌تواند مبادرت به تنظیم وصیت‌نامه سری کند. وصیت کننده در زمان حیاتش هر زمان که بخواهد می‌تواند وصیت نامه خود را از اداره ثبت پس بگیرد؛ در این صورت وصیت نامه از حالت سری خارج و عادی محسوب می‌شود.

وصیت نامه‌ای که تحت یکی از شرایط بالا تنظیم شده باشد وصیت نامه عادی نامیده می‌شود که در مراجع رسمی پذیرفته نمی‌شود مگر آنکه ورثه به صحت و درستی آن اقرار نمایند.