ایران خبر - نقطه بازگشت بورس و توافق

همواره فاکتورهای بسیاری در شکل‌گیری روند بازار سرمایه دخیل است؛ این عوامل می‌تواند ساده و معمولی باشد؛ مانند امید و آرزوی سهام‌داران که نگرش آنها را تشکیل می‌دهد و حداکثر می‌تواند روندی میان‌مدت برای یک سهم ایجاد کند. یا عوامل می‌تواند در سطح کلان باشد؛ مانند نتیجه مناقشه اتمی ایران و غرب که مثبت یا منفی‌بودن آن می‌تواند بر روند بلندمدت بازار تأثیرگذار باشد.

سؤال مهم و اساسی این است که چه زمانی یک روند بلندمدت برای کل بازار به‌وجود می‌آید؟ باید گفت روند بلندمدت بازار زمانی شکل می‌گیرد که در یک برهه از زمان، عوامل موردنیاز و کافی برای وقوع آن، در کنار هم تحقق پیدا کنند. در شرایط فعلی در بازه زمانی بسیارحساسی هستیم؛ چراکه ظرف زمانی اصلاح بازار، پر شده است، نسبت «پی به ای» بازار به منطقه‌ای رسیده که نه کسی انتظاری برای رشد از بازار دارد و نه دیگر رغبتی برای فروش در معامله‌گران دیده می‌شود. در کنار این موارد، آینده بازار سرمایه به موضوع توافق یا عدم توافق هسته‌ای کشور با گروه ١+٥ گره خورده است. اگر از منظر تخصصی به مسئله بپردازیم، به این واقعیت پی می‌بریم که بسیاری از نشانگرهای بازار در شرایطی مستعد برای صعود قرار گرفته‌اند. از دیگر سو اگر به تعداد معاملات در بازه بیش از ١٦ ماهه گذشته نگاه کنیم، درمی‌یابیم این نشانگر با تشکیل الگویی شبیه به الگویی که در نزول سال‌های ٩٠ و ٩١ تشکیل داده بود، از تغییر روند بازار خبر می‌دهد؛ اما همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد، تغییر روند نزولی بازار به روند صعودی، بدون حصول توافق هسته‌ای میان ایران و ١+٥ میسر نخواهد بود. بنابراین پیش از آنکه بخواهیم آینده‌ای برای بازار متصور شویم، باید از وقوع این پدیده اطمینان حاصل کنیم.
برای اشاره به مهم‌ترین نکته موجود در بازار، باید پدیده «نقطه بازگشت» را به اختصار شرح دهیم. به‌طور خلاصه روند بازار (و حتی روند یک سهم) دقیقا زمانی تغییر پیدا می‌کند که سهام‌داران کم‌ترین احتمال را برای وقوع این مهم متصور هستند. به عبارت دیگر، بازار روند صعودی را زمانی به روند نزولی تبدیل می‌کند که تعداد زیادی از سهام‌داران قصد خرید دارند؛ این اصل در تبدیل روند نزولی به صعودی نیز صادق است.
مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب مسئله‌ای نیست که امروز مطرح شده باشد. پیگیری جدی این مسئله از نیمه دوم سال ٩٢ در دستور کار دولت قرار گرفت و بارها ضرب‌الاجل‌هایی که تعیین شده بودند، تمدید شدند. در دو تاریخ مهم از این ضرب‌الاجل‌ها حتی شاهد واکنش سریع و قوی بازار بودیم که در مورد اول بیش از دو ماه و در مورد دوم حدود یک ماه بازاری صعودی را تجربه کردیم اما با پایان هر ضرب‌الاجل و تمدید مذاکرات، بازار به روند نزولی خود بازگشت. این اتفاقات وقتی حائزاهمیت می‌شوند که می‌بینیم با نزدیک‌شدن به ضرب‌الاجل فعلی مذاکرات (دهم تیرماه) بازار واکنش شدیدی به این موضوع نشان نداده است و امیدی که انتظار می‌رود، در معامله‌گران ایجاد نشده است. این یکی از زمینه‌های مناسب برای بازگشت بازار به حساب می‌آید؛ چراکه عدم رشد قابل‌توجه بازار، پیش از پایان ضرب‌الاجل (حداقل در بازه یک‌ماهه پیش از آن) به‌مثابه عدم امیدواری معامله‌گران به این دور از مذاکرات است. پس اگر از منظر نزدیک‌بودن شروع روند صعودی بازار سرمایه به ماجرای مذاکرات نگاه کنیم، از احتمال بالای وقوع توافق تا پایان ضرب‌الاجل یا اندکی بعد از آن مطلع خواهیم شد.
با قبول به‌وقوع‌پیوستن توافق اتمی ایران و ١+٥ در دو هفته آینده، می‌توان آینده بازار را این‌گونه تشریح کرد: با امضای توافق، روند صعودی بلندمدت بازار آغاز خواهد شد که می‌تواند حدود یک‌سال‌ونیم ادامه داشته باشد. این بازه ١٨ ماهه را می‌توان به پنج موج تقسیم کرد که موج‌های فرد آن صعودی و موج‌های زوج آن اصلاحی باشند. نخستین موج از روند جدید، بین سه تا چهار ماه به طول خواهد انجامید که ضعیف‌ترین موج صعودی بازار خواهد بود. با اتمام موج اول، می‌توان دو ماه اصلاح برای بازار پیش‌بینی کرد. در پایان موج دو، انتظار می‌رود رقم شاخص کل در حدود ٧٥ هزار واحد باشد. با شروع موج سه بازار، که می‌توان آن را تقریبا با «عمل به تعهدات از سوی طرفین مناقشه اتمی و برداشته‌شدن تحریم‌ها» هم‌زمان دانست، صعود اصلی در بازار و شاخص کل به وقوع می‌پیوندد که می‌تواند شاخص کل را تا بهار سال آینده به رقم ١٠٠ هزار واحد برساند. منجرنشدن این دور از مذاکرات هسته‌ای ایران و ١+٥ به توافق، تأثیرات منفی زیادی برای بازار سرمایه و کلیت اقتصاد کشور به‌همراه خواهد داشت. در مورد تأثیرات این وضعیت بر بازار می‌توان به ادامه نزول و خروج نقدینگی از بازار سرمایه اشاره کرد و در سطح کلان اقتصادی، عدم آشتی ایران با غرب می‌تواند شرایط اقتصادی کشور را به‌شدت وخیم و مسئله رکود اقتصادی را بار دیگر با بحران تورم همراه کند.

فرشید شجاع / تحلیلگر بازار سرمایه