ایران خبر- خیلی از آن روزها نگذشته است؛ روزهایی که با شوق و ذوق زیاد دو طرف صفحه سفید دفتر مشقی را که ۴۰ برگ، ۶۰ برگ یا ۱۰۰ برگ بود و پشت آن نوشته شده بود: «تعلیم و تعلم عبادت است.» با مداد قرمز و خط‌کش، خط می‌کشیدیم و با مداد مشکی که تازه تراشیده شده بود شروع به نوشتن می‌کردیم: «بابا آب داد.» برای بچه‌هایی که این روزها به کلاس اول می‌روند و دوران تحصیلی ابتدائی را شروع می‌کنند اما سال تحصیلی جدید، مشق نوشتن، نقاشی کردن و حتی مدرسه رفتن شکل و معنایی متفاوت با آنچه که ما بودیم و داشتیم دارد. جمعیت زیاد کلاس‌ها و نیمکت‌هایی که بعضی وقت‌ها به دلیل شلوغی کلاس‌ها مجبور بودیم سه یا چهار نفره روی آن بنشینیم جای خود را به نیمکت‌های دو نفره یا صندلی شخصی داده در کنار اینکه دیگر مداد توسان، خودکار بیک و دفترچه تعاونی در دست هیچ بچه‌ای نیست.

لوازم‌التحریری که این روزها روانه بازار شده و در دست بچه‌های حتی طبقات متوسط یافت می‌شود ظاهر و رنگ و لعابی متفاوت با قدیم دارد. آن روزها یعنی بالای ۱۵ سال قبل، اگر دانش‌آموزی به طبقات بالا و ثروتمند جامعه تعلق داشت هم مجبور بود کنار بقیه و در مدارس دولتی درس بخواند زیرا هنوز مدارسی با عنوان مدارس غیرانتفاعی برای جدا کردن بچه‌ها از هم بر اساس وضع مالی خانواده‌هایشان ایجاد نشده بود. در کلاس‌های برابر و با معلم‌های یکسان کنار هم درس می‌خواندیم و اگر بچه‌ای اهل فخرفروشی و رفتارهای آنچنانی نبود شاید کمتر کسی می‌فهمید فلانی پدرش فلان کاره است و اصلا کسی هم در قید و بند این چیزها نبود. با وجود این، یادم هست وقتی یکی از بچه‌ها جامدادی، کیف یا حتی خودکار جدید و متفاوتی با خود به مدرسه می‌آورد چطور همه بچه‌ها به آن توجه نشان می‌دادند.

این روزها اما این وسایل در دست همه بچه‌هایی که به مدرسه می‌روند هست و خودکار و جامدادی عروسکی یا دفتر مشقی که روی جلدش نقاشی شده باشد برای هیچ بچه‌ای آرزویی نیست که دور از ذهن باشد. دانش‌آموزی که با بقیه متفاوت است فروشنده لوزام‌التحریر در مجتمع گلستان شهرک غرب انواع و اقسام «ست»های تحصیلی را مقابل چشمانم می‌چیند. خیلی زیباست و البته قیمتی فراتر از حد تصور دارد. ست‌ها شامل انواع مداد‌های اتد، انواع خودکار‌های رنگی و مداد رنگی‌هایی است که بالای ۱۰۰ قلم و با مهارتی عجیب در شکل‌هایی متنوع برای گروه‌های سنی مختلف ساخته شده‌اند. برای مقطع ابتدائی این تشکیلات فقط شامل لوازم ضروری مانند اتد و خودکار و پاک‌کن و خط‌کش و مداد‌های رنگی و ماژیک و آبرنگ است در حالی که برای مقاطع بالاتر این ست‌ها کامل‌تر شده و همه انواع وسایل هندسی و ترسیمی را شامل می‌شود.

نکته‌ جالب آن است که قیمت ست‌های بچه‌گانه با قیمت‌هایی که تک‌تک این اقلام در بهترین کیفیتشان در بازار دارند تفاوت دارد و بسیار بالاتر از آن حد است. فروشنده قیمت ست‌های بچه‌گانه را بین یک تا سه میلیون و قیمت ست‌های بزرگانه را از سه میلیون به بالا و حتی تا هشت میلیون تومان عنوان می‌کند. این فقط شامل خودکار و مداد و وسایل نوشتن نیست، انواع و اقسام کیف‌های مدرسه و دفترهایی که با ابعاد و اشکال مختلف و بیش از حد متنوع در قفسه‌ها چیده شده‌اند هوش از سر بیننده می‌برند و رنگ‌ها و طرح‌ها آن‌قدر متنوع است که شاید به زحمت بتوانی از بین آنها یکی را انتخاب کنی. وقتی از او می‌پرسم آیا این اجناس خریداری هم دارد، می‌گوید: ست‌های بچه‌گانه که برای اکثر خانواده‌هایی که بچه‌هایشان تازه به مدرسه می‌رود امری ضروری است در حالی که برخی از والدین حتی اصرار دارند برخی از این وسایل را که برای گروه سنی بالای ۱۸ سال است و برای ترسیم و کارهای رشته‌های مهندسی کاربرد دارد برای بچه‌های خود بخرند و دلیل این امر را افزایش رغبت و توجه بچه‌ها به امور درسی و تحصیلی عنوان می‌کنند.

قرار است برای یکی از خانواده‌هایی که یکی از ست‌های پنج میلیونی لوازم‌التحریر را برای پسر ۱۰ ساله‌اش که در مقطع ابتدائی درس می‌خواند، سفارش داده بفرستد و این بهانه‌ای می‌شود تا با این خانواده صحبت کنم. مادر «سها» که معتقد است پسرش با بقیه بچه‌ها متفاوت است و خیلی زودتر از بقیه همه مسائل را یاد می‌گیرد، می‌گوید: وقتی می‌بینم بچه من از سن کم برای کار با وسایل طراحی و ترسیم علاقه نشان داده و همه را می‌شناسد و چون این وسایل به هر حال فرهنگی است و با تهیه بازی رایانه‌ای و وسایل بازی تفاوت دارد این هزینه را برای بچه‌ام می‌کنم تا بهتر درس بخواند و با علاقه بیشتری کارهای درسی‌اش را انجام دهد.

بچه‌هایی لوس و خودخواه
یک روانشناس کودک درباره وسایل یادگیری گرانقیمت و لوکس و اثراتی که استفاده از این وسایل در میان بچه‌های دیگر و در مدارس دارد می‌گوید: تجربه نشان داده استفاده از مدارس گرانقیمت، وسایل درسی لوکس و امکانات تحصیلی بیش از حد نیاز و استاندارد نه تنها باعث افزایش علاقه و انگیزه دانش‌آموز به درس و تحصیل نمی‌شود بلکه باعث پرت شدن حواس او از موضوع اصلی یعنی درس و پرداختن به مسائل حاشیه‌ای و بی‌اهمیت می‌شود.

مهدی حاجی‌اسماعیلی ادامه می‌دهد: علاوه بر این، طبیعی است که همه دانش‌آموزان حتی در محیط‌هایی که همه بچه‌ها در آنجا وضعیت مالی و خانوادگی مشابهی دارند نمی‌توانند این وسایل را تهیه کرده و به مدرسه بیاورند و این مساله به ویژه در سنین پایین‌تر باعث ایجاد حساسیت زیاد و حس حسادت در بچه‌ها نسبت به هم می‌شود. او می‌گوید: اینکه برخی خانواده‌ها رویاهای تحقق نیافته خود را در قالب یک رفتار وسواس‌گونه روی بچه‌های خود پیاده کرده و به عبارت دیگر سعی دارند آرزوهای خودشان را که کمتر محقق شده از طریق فرزندانشان برآورده کنند، باعث می‌شود به شکلی وسواسی برخی خانواده‌ها روی تحصیل و فراهم کردن ملزومات آن برای فرزندانشان اصرار ورزند در حالی که این رفتارهای وسواسی تاثیر عکس دارد و نه تنها رغبت و علاقه بچه‌ها را به درس بیشتر نمی‌کند بلکه باعث دلزدگی می‌شود.
حاجی‌اسماعیلی ادامه می‌دهد: علاوه بر این، شکاف طبقاتی که با این رفتارها بین بچه‌ها به وجود می‌آید باعث می‌شود دو دستگی و دشمنی از همان اول و در پایگاهی مانند مدرسه که نقشی اساسی در تعلیم و تربیت دارد شکل بگیرد و به تبع آن در کل زندگی فرد و جوانی و پیری او سایه بیندازد. این روانشناس با بیان اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد بچه‌هایی که از سوی والدینشان با هدف اثبات متفاوت بودن با بقیه در مدارس دستچین شده و با رفتارهای متفاوت با بقیه رشد می‌کنند ممکن است در آینده به افرادی لوس، خودخواه و منفعت‌طلب تبدیل ‌شوند، عنوان می‌کند: این کودکان در برخی موارد در بدیهی‌ترین ارتباطات اجتماعی خود هم دچار مشکل می‌شوند. علاوه بر این، تحقیقات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد این نوع بچه‌ها برخلاف تصوری که وجود دارد و برنامه‌ریزی‌ای که رویشان صورت می‌گیرد در آینده به افراد موفقی تبدیل نمی‌شوند و دلیل آن هم این است که این افراد به دلیل اینکه همه‌چیز برایشان فراهم بوده انگیزه‌ای برای رشد و پیشرفت ندارند.

منبع : آرمان

ایران خبر