ایران خبر - برگهای سبز چای در ایران به خاطره ها می پیوندد؟

ایران خبر وضعیت تولید و فروش چای ایرانی را بررسی می کند؛

برگهای سبز چای در ایران به خاطره ها می پیوندد؟

چای عضوی جدایی‌ناپذیر از سفره‌های ایرانی است. ایرانی‌ها در وعده‌های مختلف چای مصرف می‌کنند و این مساله باعث شده تا ایران بازار بزرگی برای این محصول گیاهی باشد.

به گزارش ایران خبر،آن طور که فعالان بازار می گویند اکنون چند سالی است که سهم چای ایرانی در سبد هزینه خانوار به آرامی کوچک و کوچک تر شده و در عوض چای خارجی که به گفته رئیس سازمان چای ایران همه آن رنگ و اسانس است، جای بیشتری باز کرده است.

ادامه این وضعیت راه به جایی برده که بسیاری از چای کاران کشور متضرر شده و دچار خسران مالی شدند و از توان آن ها برای تولید چای نیز کاسته شد.

*خشکسالی یار نامساعد چایکاران شد

در این میان خشکسالی هم به یاری وضعیت نامساعد موجود آمد که تولید چای در سال گذشته یکی از بدترین سال های خود را تجربه کند و با تولید 13 هزار تن چای از نیاز 110 هزار تنی چای خشک در کشور، فقط معادل 11.8درصد آن؛ در داخل کشور تولید شود، این در حالی است که بنا بر آمارهای موجود؛ در سال ها گذشته 65 درصد نیاز مصرفی کشور را در داخل تولید می کردیم.

به زعم بسیاری از فعالان حوزه تولید چای، امسال وضعیت تولید نسبت به سال گذشته بهبود یافته است. هم از آن جهت که دولت با خرید تضمینی چای و پرداخت بخشی زیادی از مطالبات چای کاران به توان آن ها برای ادامه فعالیت افزوده و هم از آن جهت که وضعیت آب و هوایی امسال به گونه ای بوده که شرایط بهتری را نسبت به سال گذشته برای کشت و برداشت چای فراهم کرده است. با این همه به نظر می رسد که برای رسیدن به شرایط ایده آل فاصله زیادی وجود دارد.

در این زمینه، ایرج هوسمی، رئیس اتحادیه چای کاران شمال، بیان کرد: محصول چای امسال بهتر از پارسال بود و در مجموع تولید چای امسال قریب به شش هزار تن بیشتر از پارسال شد و به 19 هزار تن رسید که البته مطلوب نیست ولی در مقایسه با سال گذشته بد نیست.

وی همچنین گفت: سال گذشته وضعیت خشکسالی تا حدی برای باغ های چای مشکل ایجاد کرد که چای کاران ما از چهار دور بهره برداری فقط توانستند سه دور چای برداشت کنند ولی امسال این میزان به سه دور بهره برداری رسیده است.

او ادامه داد: باغ های چای اکنون بیمارند و نیاز به خدمت دارند ولی متاسفانه وضعیت مالی چای کاران ما در حدی نیست که بتوانند باغ ها را احیا کنند. در نتیجه تا زمانی که باغ ها احیا نشوند ما با مشکل چای در کشور روبه رو خواهیم بود.

رئیس اتحادیه چای کاران شمال، اظهار کرد: باغ های چای نیاز به حمایت دارند و باید برایشان هزینه شود. اگر هزینه های لازم صورت نگیرد ما دیگر هرگز نمی توانیم به تولید تا 70 هزار تنی خود که پیش تر انجام می شد برسیم. مردم نیز در خلاء حضور چای با کیفیت ایرانی در بازار، چای بی کیفیت خارجی که همه اسانس و رنگ اسانس است، مصرف خواهند کرد.

*چای ایرانی، تنها چای ارگانیک جهان

محمد ولی روز بهان گفت: چای ایرانی تنها محصول کشاورزی در دنیا است که در تولید آن هیچ گونه سموم شیمیایی ، علف کش ها و آفت کش ها استفاده نمی شود.

وی با اشاره به اینکه چای های خارجی این مزیت را ندارند، افزود: چایکاران دیگر کشورهای تولید کننده چای به دلیل شرایط آب و هوایی و هجوم آفات و بیماری های مجبورند از سموم شیمیایی استفاده کنند .

وی گفت : در استان های گیلان و مازندران شرایط اقلیمی ، سرمای زیر صفر درجه و گرما به گونه ای است که آفات و بیماریها نمی توانند زمستان گذرانی کنند و با سرما از بین می روند و به همین دلیل چایکاران نیازی به استفاده از سموم کشاورزی ندارند .

رییس سازمان چای کشور همچنین افزود: عاری بودن چای ایرانی از سموم کشاورزی باعث شده تا چای ایرانی در کشورهای دیگر خریدار بیشتری داشته باشد و تجار و بازرگانان خارجی برای خرید این چای رغبت بیشتری دارند.

*چه تقلباتی در «چای» انجام می‌شود؟

مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع کنترل غذا و دارو سازمان غذا و دارو با بیان اینکه نسبت تقلب در چای ایرانی بسیار کمتر از چای خارجی است، گفت: یکی از تقلباتی که در چای‌های خارجی صورت می‌گیرد، استفاده از اسانس‌هایی غیر خوراکی و اجزایی به جز برگ چای در آنها است.

دکتر حسین رستگار درباره برخی تقلبات انجام شده در چای و عرضه برخی چای‌های بی کیفیت به عنوان چای ایرانی، گفت: چای ایرانی به دو علت تقریبا بهترین چای در سطح دنیاست؛ یکی اینکه در آن از کمترین آفت‌کش‌ها استفاده می‌شود و دوم اینکه چای‌های ایرانی خالص‌ بوده و از برگ چای تهیه شده‌اند، درحالیکه مشخص نیست که در سایر چای‌ها بویژه آنهایی که بسیار خرد شده‌اند، چه موادی به کار رفته و ممکن است مواد جانبی به جای برگ چای به آن اضافه شده باشد.

*چای ایرانی را از منبع معتبر تهیه کنید

وی با اشاره به فواید چای ایرانی، افزود: اگر بتوانیم چای ایرانی را از منبع درست و معتبر تهیه کرده و چای اصل شمال را پیدا کنیم؛ هم ازجنبه خاصیت درمانی مفید است و نوعی دارو محسوب می‌شود و هم ضرر کمتری دارد.

رستگار ادامه داد: یکی از تقلباتی که در چای‌های خارجی که به کشور وارد می‌شوند، صورت می‌گیرد، استفاده از اسانس‌هایی غیرخوراکی در آنهاست. از دیگر تقلبات در این زمینه افزودن مواردی به جز برگ چای به آن است.

وی با بیان اینکه نسبت تقلب در چای ایرانی بسیار کمتر از چای خارجی است، گفت: برخی از چای‌های خارجی را در زیرپله‌ها تولید و جعبه‌های آن را با برند چاپ می‌کنند. بنابراین میزان خطا در آنها بیشتر است.

مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع کنترل غذا و دارو سازمان غذا و دارو به مردم توصیه‌هایی در زمینه خرید چای کرد و گفت: بنابراین یکی از راه‌هایی که بتوانیم چای اصیل و غیرتقلبی را خریداری کنیم، این است که آن را از فروشگاه‌های معتبری که می‌دانیم چای را از شرکت‌های مربوطه تهیه می‌کنند، دریافت کنیم. اقدام دیگر این است که افراد از شمال کشور چای معتبر را خریداری کنند؛ چرا که هم از جنبه درمانی خاصیت بهتری دارد و از آنجایی هم از آفت‌کش‌های کمتری در آن استفاده می‌شود، از جنبه سلامت نیز موثر و مفیدتر است.

*80 در صد چای ایرانی امسال فروش رفت

. رئیس سازمان چای گفت: چای داخلی با برندهای مشخص و معتبر داخلی با نظارت سازمان استاندارد و معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت تولید و عرضه می شود .

وی یکی دیگر از علل فروش چای داخلی را پرداخت قدرالسهم کارخانه های تولید چای خشک عنوان و اظهارکرد: این واحدها تاکنون 330 میلیارد ریال از دو سوم سهم خود را واریز و با پرداخت سهم سازمان چای تاکنون 925 میلیارد ریال به چایکاران پرداخت شده است و 340 میلیارد ریال دیگر نیز بزودی به آنان پرداخت می شود.

روزبهان با اشاره به اینکه چای تولید داخل حدود 18 درصد نیاز کشور را تشکیل می دهد گفت: بعد از سال 88 هیچ چای سنواتی در انبارها وجود ندارد و به چای قبل از آن که قابلیت غذایی خود را از دست داده است فقط به عنوان مصارف غیرخوراکی اجازه فروش در خارج از کشور داده می شود.

*رییس سازمان چای: انبارهای چای سنواتی پلمپ شد

رئیس سازمان چای یادآور شد: ازسوی استانداری گیلان، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و دادگستری انبارهای چای های سنواتی پلمب شده است و با نظارت سازمان چای و معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت برای این چای ها به منظور مصارف صنعتی و غیرشرب مجوز خروج از کشور صادر خواهد شد.

وی با اعلام پایان فصل خرید تضمینی برگ سبز چای افزود: در سال زراعی جاری 86 هزار و 828 تن برگ سبز چای درجه یک و دو از کشاورزان چایکار استان های گیلان و مازندران بصورت تضمینی خریداری شده است. محمد ولی روزبهان ارزش ریالی برگ سبز خریداری شده امسال را یک هزار و 365 میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: از این مقدار برگ سبز خریداری شده بیش از 19 هزار و 536 تن چای خشک استحصال شده است.

روزبهان از جمله اقدامات موثر سازمان چای کشور در سال جاری را اجرای طرح بهزراعی در مساحت تقریبی چهار هزار و 500 هکتار از باغ ها، احیای حدود سه هزار هکتار از باغ های چای، تشکیل صندوق حمایت از صنعت چای با مشارکت حدود 25 هزار نفر از چایکاران و صاحبان کارخانه های چای سازی، جلوگیری از عرضه چای سنواتی در بازار مصرف و افزایش قیمت چای خشک تولیدی و پرداخت 106 میلیارد ریال وام بهزراعی ذکر کرد.

وی گفت: 165 واحد چای سازی در استان های شمالی فعالیت دارند که بیش از 150 واحد امسال به منظور خرید تضمینی برگ سبز چای با سازمان چای قرارداد داشتند. در دو استان گیلان و مازندران بیش از 25 هزار هکتار باغ چای وجود دارد که 50 هزار خانوار کشاورز نیز به امر چایکاری اشتغال دارند. فصل برداشت رسمی برگ سبز چای امسال از هشتم اردیبهشت ماه در استان گیلان آغاز شد و پنجشنبه هفته گذشته (سی ام مهر) به پایان رسید. میزان چای مصرفی سالیانه کشور حدود یکصد هزار تن است.

*آمارهای ضد و نقیض درباره حیات چای ایرانی

درحالی که رییس اتحادیه چایکاران از رشد کشت برگ سبز چای خبر می‌دهد، رییس اتحادیه تولید‌کنندگان چای که نماینده صنایع تبدیلی محسوب می‌شود، معتقد است که مرگ این صنعت تا 10سال آینده فرا خواهد رسید. صحت این پیش‌بینی را تنها دو مرجع می‌تواند تایید کند؛ زمان و نتایج بررسی برنامه‌هایی که سازمان چای برای نجات این صنعت در پیش گرفته است. برنامه‌هایی که چندان شفاف نیست.

«بخش جدایی‌ناپذیر صبحانه شما چیست؟» جواب اکثر ایرانی‌ها به این سوال، چای خواهد بود. قدمت مصرف چای در ایران مشخص نیست. ایرانیان که سابقا قهوه می‌نوشیدند، پس از گسترش روابط با هند و چین مشتری چای شدند. اما یک تاریخ است که هیچ‌گاه از خاطره چایکاران ایرانی پاک نمی‌شود؛ 1279. در این سال بود که کاشف‌السلطنه اقدام به واردات نهال چای به ایران و احداث باغات چای کرد و از آن سال بود که ایران صاحب صنعت چای شد.
اما باید پرسید،اکنون با گذشت بیش از صد سال از آن تاریخ، وضعیت چای ایرانی چگونه است؟

* کشت برگ سبز، بیشتر از پارسال

داستان چای در ایران، پرفراز و نشیب است. این محصول که از همان ابتدای کار، دشمنانی از جنس مافیا داشته، راه زیادی را طی کرده تا بتواند 32هزار هکتار از زمین‌های شمال ایران را بستر رشد خود کند.

اما آنچه بیشتر از هر چیز در سالیان اخیر به چشم می‌آید، ضعف روزافزون این محصول داخلی است. کارشناسان علل متفاوتی را برای این ضعف ذکر می‌کنند؛ از کهنه بودن بوته‌های چای گرفته تا کارشکنی واردکنندگان چای خارجی. اما سوال اصلی این است که آیا اساسا تمایلی برای رفع ضعف چای وجود دارد؟ و اگر دارد چه راهکارهایی برای نیل به این هدف پیش‌بینی شده است؟

روزنامه تعادل در این باره نوشت: شنیده‌ها حاکی از آن است که کشت چای، به روزهای اوج خود باز می‌گردد. آن‌طور که رییس اتحادیه چایکاران می‌گوید، کشت برگ سبز چای نسبت به سال گذشته رشدی 10درصدی داشته.
ایرج هوسمی معتقد است باوجود آنکه هنوز یک چین از برداشت برگ سبز چای باقی مانده است، پیش‌بینی می‌شود که 10تا 12درصد بیشتر از سال گذشته محصول در کشور تولید شده باشد.

البته او به اجحاف در حق کارگران تولید چای هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «اندکی از مطالبات چایکاران که مربوط به چین سوم بوده، هنوز باقی مانده است. این قشر نمی‌توانند طلبکار باقی بمانند و تاخیر در پرداخت مطالبات باعث بروز مشکلات مختلفی برای چایکاران خواهد شد.»

ظاهرا این خبر باید به گوش صاحبان صنایع تبدیلی ایرانی چای خوشنوا باشد، چراکه باتوجه به امکان‌پذیر نبودن انتقال برگ سبز چای، این صنایع تنها می‌توانند از برگ سبز چای ایرانی به‌عنوان محصول خام استفاده کنند. اما آیا این اخبار توانسته رضایت صنعت چای ایران را جلب کند؟

*مرگ صنعت چای نزدیک است

آیا تاثیر رشد میزان کشت چای بر صنایع تبدیلی مشهود است؟ هرچند به‌نظر می‌رسد که تولیدکنندگان چای باید از این واقعیت خوشحال باشند. امیر مظفر نوری چندان به اخبار خوشبین نیست و می‌گوید که اعتمادی به رشد 10 تا 12درصدی کشت برگ سبز چای ندارد. در نظر او، این آمار تنها اعدادی ساختگی است که به دولت در قالب گزارشی ارائه شود.

مظفر نوری معتقد است که صنعت چای ایران هر روز ضعیف‌تر می‌شود و هیچ اتفاقی برای ازبین بردن این ضعف چندین ساله اتفاق نمی‌افتد؛ روندی که اگر ادامه‌دار باشد مرگ صنعت چای را در کمتر از 10سال موجب خواهد شد. به گفته او صنایع حتی از امکانات سابق خود نیز محروم شدند؛ «صنایع چای تا سال گذشته مجاز به صادرات بودند و خرید محصول‌شان تضمین شده بود، اما این تضمین خرید دیگر وجود ندارد.»

نکته جالب اینجاست که توقف خرید تضمینی چای فرآوری شده، به این منظور صورت گرفت که معضل «چای سنواتی» مرتفع شود. این چای، به محصولی اطلاق می‌شود که دولت در سالیان گذشته به‌صورت تضمینی از تولیدکنندگان چای خریداری کرده و در انبارها نگهداری می‌کند. عرضه چای سنواتی که محصولی کهنه و بی‌کیفیت است با قیمت پایین، جدای از ایجاد مشکلات سلامت برای مردم، می‌تواند بازار چای را با شوک مواجه کند و این دقیقا همان مساله‌یی ا‌ست که مظفر نوری از آن ناراضی است.

وی می‌گوید که امسال دولت باوجود آنکه وعده داده بود از عرضه چای سنواتی جلوگیری کند، مجددا در انبارهای این چای را باز کرد و این اتفاق باعث شد تا چای تولیدی فروش نرود.

به‌نظر می‌رسد که رییس اتحادیه تولیدکنندگان چای، در این زمینه با رییس اتحادیه چایکاران هم‌عقیده نیست چراکه هوسمی از عملکرد سازمان چای در جلوگیری از ورود چای سنواتی به بازار تشکر می‌کند و می‌گوید: «جلوگیری از ورود چای‌های سنواتی به بازار باعث شده که یک کیلوگرم از چای‌های داخلی نیز باقی نماند و تمامی آن به فروش برسد.»

چای عضوی جدایی‌ناپذیر از سفره‌های ایرانی است. ایرانی‌ها در وعده‌های مختلف چای مصرف می‌کنند و این مساله باعث شده تا ایران بازار بزرگی برای این محصول گیاهی باشد.

ضعف صنعت چای در ایران تاثیری بر مصرف چای نخواهد داشت، بلکه تنها سهم بزرگ‌تری از بازار کشور را دراختیار عرضه‌کنندگان خارجی خواهد گذاشت. سازمان چای، هرچند بارها بر تمایل و برنامه‌ریزی این سازمان به احیای این صنعت در کشور اشاره کرده، اما تاکنون برنامه‌یی جامع و دقیق برای نیل به این هدف را ارائه نداده است.

باید دید که آیا برنامه‌یی برای نجات این صنعت وجود دارد؟ یا در سالیان آتی نوشیدن چای ایرانی تبدیل به خاطره‌یی برای کهنسالان خواهد شد؟