ایران خبر بررسی می کند؛
تضاد چیدن بین سفره "هفت سین" و میز "هفت سین"
15 اسفند 1394 ساعت 10:03
سفرهٔ "هفت‌سین" منحصر به نوروز نیست و بعضی این سفره یا مشابهش را برای مراسم ازدواج یا شب چله تهیه می‌کنند.
"هفت‌سین" سفره‌ای است که ایرانیان هنگام نوروز می‌آرایند. این سفره ممکن است روی زمین یا روی میز گذاشته شود. اعضای خانواده معمولاً لحظهٔ تحویل سال را در کنار سفرهٔ "هفت‌سین" می‌گذرانند. بعضی‌ها نیز سفره را تا مدت سیزده روز پس از نوروز نگاه می‌دارند و در پایان این دوره، در روز سیزده نوروز، سبزه را به آب می‌دهند.
سفرهٔ "هفت‌سین" منحصر به نوروز نیست و بعضی این سفره یا مشابهش را برای مراسم ازدواج یا شب چله تهیه می‌کنند.
به گفتهٔ دانشنامهٔ ایرانیکا، ملت‌های دیگری که با ایرانیان فرهنگ و سنت‌های مشترک دارند (مانند افغانان، تاجیکان، و ارمنیان) این سفره را حاضر نمی‌کنند و این سفره حتی بین کردها و زرتشتیان (که هر دو معمولاً از حافظان سنت‌های باستانی ایرانی بوده‌اند) نیز معمول نبوده است، هر چند اخیراً سفرهٔ "هفت‌سین" در میان زرتشتیان شهرنشین معمول شده است.
بنا بر اطلاعات دانشنامهٔ ایرانیکا تاریخچهٔ این رسم مبهم است و "هفت سین" احتمالاً رسم کهنی نیست. در یک دوبیتی که به طور واضحی معاصر است ریشه این سنت را از زمان کیانیان و در اصل به صورت هفت شین بیان می‌کند (روز نوروز در زمان کیان/می‌نهادند مردم ایران/شهد و شیر و شراب و شکر ناب/شمع و شمشاد و شایه اندر خوان).
ایدهٔ «هفت شین» توسط بعضی ایرانیان پشتیبانی می‌شود که از جمله می‌گویند شراب به دلیل باورهای اسلامی‌تر، جایش را به سرکه داده است و هفت شین به هفت سین تبدیل شده است. این نظریه به دلیل این که نام اجزاء را به عربی می‌آورد و از اجزای ویژه‌ای چون سمنو نام نمی‌برد رد شده است. در بعضی ریشه‌یابی‌های دیگر، هفت سین را به هفت «سینی» ربط داده‌اند، یا اصلش را «هفت میم» دانسته‌اند، یا آن را از ریشهٔ "هفت‌چین" به معنی هفت چیدنی نامیده‌اند که این ریشه یابی نیز از سوی محققین جدی گرفته نمی‌شود.
اما اگر عناصر دیگر سفره را هم در نظر بگیریم، می‌توان آسان‌تر سفرهٔ نوروزی را (منهای "هفت" ش و "سین" ش) به سنت‌ها و باورهای ایرانی متصل کرد. امشاسپندان و نمادهایشان در این سفره حضور دارند (شیر به نشانهٔ وهومن، سپند و بیدمشک به نشانهٔ سپندارمذ، ظرف آب و سمنو به نشانهٔ آناهیتا، و ...). مثلاً سمنو را که تقویت کنندهٔ قوای جنسی شمرده می‌شده تنها به این دلیل نباید نشانهٔ آناهیتا دانست، بلکه می‌توان به این نکات نیز توجه کرد که در مراسم آیینی تهیهٔ سمنوی نوروزی، فقط زنان باید حضور داشته باشند و مردان راهی به آن ندارند. یا این که در تغییرات جدیدتر آیین سمنوپزان، سمنو به فاطمهٔ زهرا تقدیم می‌شود که نه تنها جایگزین ایزدبانوهای زن در آیین‌های شیعی است، بلکه حتی در نام ("زهرا") به سیارهٔ ناهید که نماد دیگری از آناهیتاست اشاره دارد.
دیگر این که در آیین نوروزی ساسانیان، عدد «هفت» اهمیت داشته است. مثلاً در کتاب المحاسن و الاضداد به عربی، منسوب به جاحظ آمده است که ساسانیان در نوروز هفت دانه را بر هفت ستون می‌کاشتند یا نانی می‌پختند از هفت غلهٔ مختلف؛ ولی «هفت سین» را پدیدهٔ پیوسته‌ای بازمانده از دوران پیش از اسلام دانستن، در حالی که اشاره‌ای به آن در دوران اسلامی (چه در میان فارس‌ها و مسلمانان و چه در میان کردها و زرتشتیان) تا قرن بیستم میلادی باقی نیست، ادعایی بی‌مدرک است.
در مجموع، هر چند عناصر سفرهٔ نوروزی باستانی و معنادار هستند و ریشه در سنت‌های ایرانی دارند، مشخصاً ایدهٔ "هفت" جزء آغازشونده با "سین" جدید است و احتمالاً در قرن بیستم میلادی به کمک رسانه‌های جمعی پا گرفته و فراگیر شده است.
سفره "هفت سین" از جلوه‌های اصیل نوروز خصوصاً در میان خانواده‌های ایرانی است. در گذشته بر حاشیه سفره قلمکار ایرانی با قلم خوانا شعری با مضمون زیر نوشته می‌شد:
ادیم زمین سفره عالم اوست بر این خوان یغما چه دشمن چه دوست
به این معنی که نعمت‌ها برای دوست و دشمن گسترده است.
مطالبی در خصوص "هفت سین" یکی از سنن و رسوم ایرانی گفته شد. اگر کمی دقت کنیم دیگر نوروز و نو شدن حال و هوای قدیم را ندارد و تغییرات محسوسی پیدا کرده است. قدیم ترها دلخوشی، یکرنگی، صمیمیت، دوستی بیشتر بود و مردم برای معاشرت با یکدیگر یکسال منتظر نمی ماندند تا نوروز شود و بهانه ای فراهم آید که معاشرت داشته باشند.
چیدن سفره "هفت سین" در قدیم بسیار ساده و معمولی بود و افراد به قصد اینکه سنت را اجرا کنند سفره "هفت سین" را پهن می کردند اما امروزه "چشم و هم چشمی" و "پز دادن" چاشنی بسیاری از زندگی ها شده است. برخی از خانواده ها فقط به دنبال این هستند که از گران ترین و لوکس ترین ظروف برای چیدن سفره "هفت سی" استفاده کنند و آنقدر در "چشم و هم چشمی" غرق شدند که اصل موضوع و ماجرا را کاملا فراموش کردند و نمی دانند چیدن سفره "هفت سین" یک سنت ایرانی است.
برخی هم بر این تصور هستند که با زندگی مدرن و لوکس دیگر سفره "هفت سین" پهن نکنند بلکه باید میز هفت سین داشته باشند! ومی خواهند رسوم و سنت قدیمی ایرانی را با زندگی جدید هماهنگ کنند که می شود ترکیبی از سنت و مدرنیته و خود این افراد نمی دانند سنت را دوست دارند یا مدرنیه را!
در برخی از خانواده ها که فرزندسالاری حکمفرما است سنت و مدرنیته دچار تضد می شود و چون فرزند در تضاد است نمی داند چه راهی را انتخاب کند. از طرفی می خواهد از زندگی مدرن خود دور نشود از طرفی هم ادعا دارد در حفظ آئین و آداب گذشته!
اگر افراد بدانند که می توانند در طول زندگی مدرن امروزی چند روزی را با سنت قدیمی سپری کنند هیچ اتفاق خاصی رخ نمی دهد فقط سنت در جای خود و مدرنیته هم در جای خود قرار می گیرد و دوگانگی و تضاد از بین می رود.
کد مطلب: 56051
آدرس مطلب: https://www.irankhabar.ir/fa/doc/report/56051/تضاد-چیدن-بین-سفره-هفت-سین-میز
ایران خبر
https://www.irankhabar.ir
