هیچ شک و شبهه‌ای در این اصل وجود ندارد که سلامت جامعه به سلامت مواد غذایی گره خورده است.

امروزه در جوامع توسعه یافته برای مقابله با بسیاری از امراض و بیماری ها،حصول سلامت غذایی در اولویت قرار می گیرد،هدف نهایی از چنین دستورکاری،انسداد مسیر شیوع بیماری ها از سر منشا و ریشه است.

علیرغم اهمیت این امر خطیر،متاسفانه در کشور ما نارسایی هایی در حوزه سلامت غذایی مشاهده می شود که هر از چند گاهی در صدر اخبار رسانه ها قرار می گیرد.

در طی روزهای گذشته، با انتشار تصویری از مرغ های آماده طبخ در توالت یکی از رستوران ها با انعکاس و سیعی در شبکه های مجازی همراه شد،فارغ از راستی آزمایی این تصویر،موضوع چالش سلامت و بهداشت غذایی در ایران قابل انکار نیست،سند صحت این ادعا معطوف به اخباری می شود که هر از چند گاهی دال بر کشف و ضبط و امحای مواد غذایی غیر بهداشتی است،یک روز لواشک،روز دیگر آبلیمو،یک روز پلمپ فلان رستوران و روز دیگر...

البته نیمه پر این لیوان حاکی از تلاش دستگاه های نظارتی در برخورد و مقابله با مواد غذایی غیر بهداشتی است اما نباید از نظر دور داشت که حجم تشکیل پرونده و انعکاس اخبار چنین مواردی در کشور،نشان دهنده میزان تخلفاتی است که متاسفانه در میان برخی از فعالان این حوزه(مواد غذایی)رخ می دهد.

اگر در سنوات گذشته عمده تهدید و لغزش های بهداشتی،به مراکز فروش،توزیع و طبخ  غذای بین راهی معطوف می شد امروز شاهد هستیم در برخی رستوران های درون شهری نیز آنچنان که باید به رعایت اصل سلامت و بهداشت توجهی نمی شود.

نارسایی بهداشتی در این عرصه،ابعاد و زوایای متعددی را در بر می گیرد که بخشی از آن معطوف به فرآورده های مواد خام غذایی ،برخی دیگر حوزه حمل و نقل و بخش دیگر آن معطوف به بخش طبخ و توزیع می شود.

* رستوارن کوچک و چالش بهداشت و سلامت مواد غذایی
برخی از مسئولان و صاحب نظران همچون محمد حسین عزیزی،رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران معتقدند، عمده رستوران های مطرح و بزرگ کشور به اصول بهداشتی و مولفه های سلامت مواد غذایی پایبند هستند.

در برخی از این مراکز،متولیان این رستوران هابصورت خود جوش،کارشناسان سلامت و بهداشت را ناظر قرار می دهند تا فرآورده های با کیفیت حداکثری در میان مردم توزیع و به فروش برسد.

اما چالش و نارسایی اصلی به برخی از رستوران های کوچک باز می گردد که ضریب مشکلات و نارسایی های بهداشت و سلامت در آن با موانع  و اختلالاتی جدی همراه است.

طبیعتا وقتی فردی با تزریق مبالغ سنگین به راه اندازی رستوران و مرکز طبخ غذایی بزرگی اقدام می کند،تلاش لازم را برای اتخاذ تمهیدات ویژه بهداشتی لحاظ خواهد کرد تا اعتبار آن مخدوش نشود،زیرا زیر سئوال رفتن وِجهِه چنین مراکزی،با ضرر و زیان غیر قابل جبرانی همراه خواهد بود.

اما این قاعده در برخی از رستوران های کوچک مصداق چندانی ندارد و سهولت در جابجایی و نقل و انتقال به نقطه ای دیگر و شاید کم توجهی مشتریان چنین مراکزی به سلامت غذایی،بستر را برای برخی از تخلفات هموار ساخته است.

البته عوامل دیگری نیز در این امر دخیل هستند که عدم جذب و نظارت کارشناسان سلامت برای کنترل بهداشت مواد غذایی و بازرسی محدودتر و اندک تر نهادهای متولی از رستوران های کوچک،ضریب بروز چنین تخلفاتی را در رستوران ها و مراکز توزیع فرآورده های غذایی هموار ساخته است.

*  محدودیت و کمبود نیروی دستگاه های نظارتی
یکی از چالش های اصلی حصول و رعایت بهداشت و سلامت مواد غذایی به کمبود نیروی نظارتی در دستگاه های ذیربط باز می گردد.

طبیعتا بحث نظارت یکی از ارکان اصلی مقابله با تخلفات محسوب می شود و در هر حوزه ای،هر آنچه به بحث نظارت به نحوی دقیق تر و جدی تر پرداخته شود،ضریب بروز لغزش و تخلف نیز کاهش می یابد.

یکی از اصلی ترین نهادهای کنترل و نظارت بر سلامت و بهداشت مواد غذایی،وزارت بهداشت است که بارها از سوی مسئولان ذیربط در این نهاد عنوان شده به دلیل محدودیت در  نیرو و تجهیزات،امکان کنترل تمامی واحدهای طبخ،فروش و توزیع مواد غذایی از سوی این مجموعه امری دشوار است.

چندی پیش،رسول دیناروند،رئیس سازمان غذا و دارو با صراحت عنوان کرد:امکانات و تعداد بازرسان ما برای نظارت بر محصولات مواد غذایی محدود است.

با چنین اوصافی به نظر می رسد نقش نظارت مردمی در چنین حوزه هایی بسیار اثرگذار خواهد بود.

موضوعی که رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران در گفتگو با جام جم آن را مورد تایید قرار داده است.

یقینا یکی از اصلی ترین راهکارهای مقابله با مراکز و توزیع و طبخ مواد غذایی غیر بهداشتی،نخریدن چنین فرآورده  ها و اغذیه هایی است،طبیعتا در چنین شرایطی،عدم خرید مواد غذایی،مسئول و متولی چنین مراکزی را با ورشکستی و ضرر اقتصادی هنگفتی مواجه می سازد که این امر به تنهایی می تواند خود کنترلی لازم را در میان فعالان این حوزه ایجاد کند.

از سوی دیگر نظارت عمومی مردم  و انعکاس تخلفات در قالب گزارشات مردمی از راهکارهایی است که می تواند تا حدود بسیاری کمبود نیرو دستگاه های متولی را پوشش دهد،یقینا هزارن چشم بینای مردم و انعکاس گزارشات تخلف به نهادهای ذیربط،نقش بسزایی در کنترل سلامت  غذایی و پیشگیری از بیماری های متعدد گوارشی،روده ای،سرطان ها،مسمومیت ها و...ایفا خواهد کرد و متعاقبا از تحمیل هزینه به مردم و نظام بهداشت و سلامت کشور جلوگیری مطلوب تری لحاظ خواهد شد.