ماجرای ۱۰ روزه فاجعه نفتکش ایرانی؛
از تعلل چینی‌ها تا غروب سانچی
کد مطلب: 104521
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۶ دی ۱۳۹۶ ساعت ۰۸:۱۵
روایتی مشروح از آنچه طی ۱۰ روز بر نفتکش سانچی گذشت منتشر شد.
شنبه، 16 دی‌ماه 1396: نفتکش تحت مدیریت شرکت ملی نفتکش ایران به نام «سانچی» که 25 آذرماه با محموله میعانات گازی به سفارش شرکت هانوا توتال کره جنوبی عازم این کشور بود در 158 مایلی سواحل شرقی چین با یک فله‌بر چینی برخورد کرد. این اتفاق هشت شب به‌وقت ایران و 30 دقیقه بامداد به‌وقت شانگهای برای این نفتکش افتاد. خبر این حادثه اما شنبه شب در ایران منتشر نشد.
یکشنبه، 17 دی‌ماه 1396: در نخستین ساعات روز یکشنبه، خبرگزاری شینهوا چین خبری مبنی بر برخورد نفتکش «سانچی» با یک فله‌بر چینی منتشر کرد که به سرعت در ایران بازنشر شد. در این خبر آمده بود: «در اثر برخورد یک فله‌بر چینی با نفتکش ایرانی، 21 سرنشین این فله‌بر چینی نجات پیدا کردند و از سرنوشت 32 خدمه نفتکش تحت مدیریت ایران خبری نیست.» پس از آن، وزارت حمل و نقل چین بیانیه‌ای منتشر کرد که حاکی از این بود نفتکش ایرانی به سرعت آتش گرفته است. محموله این نفتکش حدود یک میلیون بشکه میعانات گازی بود که شرکت ملی نفت ایران به روش فوب (FOB) آن را فروخته بود.
در پی این اتفاق نخستین بیانیه شرکت ملی نفتکش ایران به نقل از مدیرعامل این شرکت با تاخیر منتشر شد که در آن به اقدام‌های این شرکت در سازماندهی عملیات امداد و نجات اشاره و عنوان شده بود 32 خدمه حاضر در این نفتکش 30 ایرانی و 2 بنگلادشی هستند. اندکی پس از آن، اسامی اعلام شد که در میان آنها یک خانم هم بود؛ خانم ساقی فعال، همسر حسین جهانی هل آباد.
عملیات مهار حریق نفتکش سانچی نیز در این روز در دستور کار قرار گرفت. چهار کشتی امدادرسانی و سه قایق پاک‌سازی از چین و یک کشتی و یک بالگرد نیز از کره جنوبی در محل حادثه برای اطفای حریق حضور یافتند.
رویترز هم در همان ساعت اولیه اعلام کرد: این حادثه نخستین حادثه دریایی بزرگ برای یک نفتکش ایرانی از زمان رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از ژانویه سال 2016 بوده است.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس هم اعلام کرد: «شنیده است قایق نجاتی روی کشتی قرار داشته که هم‌اکنون وجود ندارد. یک احتمال هست که افراد از طریق این قایق از محل حادثه دور شده باشند.»
سیروس کیان ارثی، مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران هم عصر آن روز گفت: «نمایندگان سه بخش عملیات دریایی، بیمه و حقوقی برای بررسی حادثه نفتکش «سانچی» عازم چین می‌شوند.»
دوشنبه، 18 دی‌ماه 1396: نیروهای امدادرسان چین که فرماندهی عملیات مهار آتش را به عهده گرفته بودند و از شب قبل عملیات را متوقف کرده بودند، برای دومین روز دست به کار شدند. 2 فروند کشتی شرکت ملی نفتکش و یک فروند کشتی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، با نظارت و مدیریت مرکز جست‌وجو و نجات شانگهای (MRCC) در محل حادثه حضور داشتند تا بتوانند ردی از خدمه نفتکش پیدا کنند. حدود ساعت 10 صبح، محمد راستاد، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی اعلام کرد: «جسد یکی از مفقودان نفتکش ایرانی چهار مایل دورتر از کشتی پیدا شده است. هویت جسد نامشخص است و برای بررسی به شانگهای منتقل شد.»
سیروس کیان‌ارثی، مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران هم در این روز اعلام کرد: «با توجه به پیدا شدن یک پیکر احتمال می‌رود خدمه کشتی فرصت استفاده از وسایل نجات را داشته‌اند.» وی همچنین اظهار کرد: «عملیات اطفای حریق و مهار آتش کشتی به طور مستمر ادامه دارد، به طوری که با اعزام سه فروندکشتی آتشخوار بزرگ به محل حادثه، از شدت آتش کاسته شده است.» خبرها از چین اما حاکی از این بود که شدت آتش و انفجار در آب سبب کندی کار شده و نزدیک شدن به کشتی سخت است.
سه‌شنبه، 19 دی‌ماه 1396: وزارت حمل و نقل چین در بیانیه‌ای اعلام کرد که شرایط بد جوی، وزش بادهای شدید، بارندگی و موج‌های بلند مانع اطفای حریق و جست‌وجو برای 31 خدمه مفقود این نفتکش شده است.
اکبر جبل‌عاملی، مدیر عملیات ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران در همان ساعت‌های نخستین سومین روز حادثه به ایسنا اعلام کرد: «پیداشدن پیکر یک خدمه نفتکش که به لباس ویژه نجات مجهز است، نشان از آن دارد که امکان این‌که نفرات دیگر فرصت کرده باشند با قایق نجات وارد آب شده و زنده مانده باشند، زیاد است.»
کاپیتان بهرامی، سخنگوی کمیته ویژه رسیدگی به حادثه «سانچی» در شرکت ملی نفتکش ایران هم در همین روز در نشستی به خبرنگاران گفت: «اگر خدمه کشتی به موتورخانه پناه برده باشند احتمال کمی دارد که زنده مانده باشند، زیرا موتورخانه این کشتی 14 متر زیر آب است. از 2 قایق نجات هم یکی سوخته و دیگری در تصاویر رویت نشده، بنابراین ممکن است سرنشینان کشتی با استفاده از آن به آب زده باشند که در این صورت تا 2 ماه ذخیره دارند و می‌توانند زنده باشند. البته استفاده از قایق نجات زمانبر است.»
احتمال زنده ماندن خدمه نفتکش سانچی دقیقا در همین روز قوت گرفت و خانواده‌ها امیدوار شدند.
تداوم آتش و زمزمه‌هایی مبنی بر کم کاری چینی‌ها و توقف عملیات در شب از سوی آنان سبب شد رئیس جمهوری رسما ورود کند و وزارت نفت، امورخارجه و راه و شهرسازی را پیگیر وضع مفقودان این تصادم در آب‌های چین کند. حسن روحانی تاکید کرد: «ابعاد مختلف حادثه و به‌ویژه سرنوشت کارکنان کشتی و خانواده‌های این عزیزان» پیگیری شود.
تیم امدادی کره جنوبی، به دلیل شعله‌های سرکش سانچی در فاصله سه مایلی آن مستقر شدند و رویترز هم اعلام کرد: «بادهای شدید، موج‌های بلند و گازهای سمی، مانع پیدا شدن دریانوردان ایرانی مفقود نفتکش سانحه دیده در دریای چین شرقی و اطفای آتش‌سوزی کشتی در مدت سه روز گذشته است.»
اسدالله قره‌خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس هم در همین روز اعلام کرد: «کشتی ژاپنی نیز برای کمک‌رسانی در این منطقه حضور دارد و نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران به دستور امیر خانزادی و امیر سیاری تیم‌های حرفه‌ای خود را به این منطقه اعزام کرده‌اند تا هرچه سریعتر آتش کشتی خاموش شود». آقای قره‌خانی هم اعزام نیروی ارتش جمهوری اسلامی ایران را در این روز رسما و برای نخستین بار خبری کرد.
چهارشنبه، 20 دی‌ماه 1396: روز چهارم حادثه فرار رسید. شعله سرکش سانچی به گفته منابع چینی فروکش کرد و خبرها نیز حاکی از آن بود که انفجارها در کشتی متوقف شده و امکان ورود گروه تجسس و نجات به کشتی فراهم شده است.
رویترز اما در این روز در خبری مدعی شد ده‌ها قایق امداد با بادهای شدید، موج‌های بلند و دودهای سمی در منطقه‌ای به مساحت 3100 کیلومتر مربع برای یافتن 31 ملوان مفقود شده و اطفای حریق مبارزه می‌کنند، در حالی که نگرانی‌های فزاینده‌ای نسبت به احتمال انفجار یا غرق شدن این کشتی وجود دارد.» احتمال غرق شدن نفتکش سانچی در همین روز فراگیر شد.
با این که در این روز خبرهای خوبی از فروکش کردن شعله‌های آتش شنیده شد، اما توقف عملیات در شب از سوی چینی‌ها همانند آب سردی که ریخته شد، سخنگوی شرکت ملی نفتکش اظهار کرد: «چین به بهانه بدی آب‌وهوا و به دلیل احتراق کوچکی که روی نفتکش رخ داده بود، عملیات اطفای حریق را متوقف کرده است. این در حالی است که به دلیل وقوع حادثه در آب‌های چین، این کشور بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی در قبال خاموش کردن این آتش مسئولیت دارد.»
کاپیتان بهرامی، عصر همین روز اعلام کرد گروهی از متخصصان و تکاوران نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران برای امداد و نجات خدمه نفتکش «سانچی» عازم چین می‌شود تا عملیات هلی برن را انجام دهند.
همچنین در این روز علی ربیعی بعنوان مسئول کمیته ویژه رسیدگی به حادثه نفتکش ایران انتخاب شد؛ یعنی چهار روز بعد از حادثه.
پنجشنبه، 21 دی ماه 1396: در این روز جلسات کمیته اضطرار حادثه سانچی با انتخاب علی ربیعی ادامه یافت، همچنین نشست‌هایی با سفیران چین و ژاپن برگزار و قرار شد عملیات مهار آتش از سوی چینی‌ها سرعت گیرد. طبق گفته ربیعی عملیات سرعت هم گرفت.
وی گفت: «تمهیداتی در این کشتی‌ها پیش‌بینی می‌شود تا افراد بتوانند خود را نجات دهند. کارشناسان بر اساس شواهد می‌گویند امیدوار باشیم.»
ربیعی همچنین اعلام کرد: «جریان باد، نفتکش غرق در آتش را آرام آرام به سمت مرزهای آبی ژاپن می‌برد که امیدواریم با خروج کشتی از آب‌های چین، این کشور همچنان به عملیات ادامه دهد و ناهماهنگی در تعاملات بین‌المللی در مهار آتش تاثیری نداشته باشد.»
هادی حق‌شناس، معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی در این روز درباره ورود سانچی به آب‌های دریایی ژاپن هم توضیح داد: در روز نخست حادثه (شنبه، 16 دی‌ماه) این کشتی در 158 مایلی شانگهای بود و هم اکنون تقریبا در 270 مایلی شانگهای و 190 مایلی اوکیناوا قرار گرفته است که با توجه به این که یدکش آتشخوار ژاپن نیز در این مسیر قرار گرفته است، به نفع ایران است.
یدک‌کش آتشخوار ژاپن هم در این روز به محل حادثه رسید، اما خبرهای خوبی از آنجا مخابره نشد. سخنگوی گارد ساحلی ژاپن به رویترز گفت: «مقام‌های چینی پیشنهاد گارد ساحلی ژاپن را برای کمک رد کرده‌اند». البته این خبر تایید نشد. تلویزیون دولتی چین هم اعلام کرد که 14 کشتی در حال عملیات اطفای حریق و جست‌وجو برای یافتن مفقودان هستند.
جمعه، 22 دی‌ماه 1396: عملیات اصلی با حضور دومین یدک‌کش آتشخوار ژاپن به محل حادثه و همکاری چینی‌ها انجام گرفت. همچنان خبری از 31 مفقود این حادثه نبود.
بازهم زمزمه تعلل چینی‌ها در عملیات مهار آتش شنیده می‌شد، عملیات همچنان در شب متوقف بود و این در حالی بود که کارشناسان معتقد بودند توقف عملیات در شب سبب شعله‌ور شدن کشتی می‌شود و عملیات در روز را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
ربیعی همزمان با گسترش این زمزمه‌ها و خواست خانواده دریانوردان و دولت ایران به چین اعزام شد. وی پیش از عزیمتش گفته بود: «باید به خانواده‌های مفقودان آرامش بدهیم. ما هنوز وقت طلایی داریم.»
در همین حال خبرگزاری فارس شامگاه شنبه خبری به نقل از امیر سرتیپ دوم شاهین تقی‌خانی، سخنگوی ارتش جمهوری اسلامی منتشر کرد که در آن آمده بود: «یک تیم عملیات ویژه نیروی دریایی ارتش، شامل تکاوران کلاه‌سبز در محل حضور دارند و اگر چین بالگرد در اختیار آنان بگذارد، با انجام «راپل» برای نجات ملوانان وارد نفتکش می‌شوند.»
سخنگوی کمیته ویژه رسیدگی به وضع نفتکش سانچی هم گفت: «مرکز امداد و نجات دریایی چین در حال اندازه‌گیری و ارزیابی دمای پاشنه (عقب) نفتکش است تا در صورت مساعد بودن شرایط، نیروها بتوانند برای تعیین تکلیف سرنشینان نفتکش وارد بدنه کشتی شوند.»
12 تکاور ارتش جمهوری اسلامی هم عصر این روز وارد شانگهای شدند تا روز بعد خود را به محل استقرار نفتکش که صدها مایل از محل برخورد دو کشتی فاصله گرفته بود، برسانند.
گارد ساحلی ژاپن هم به‌طور رسمی اعلام کرد نفتکش سانحه‌دیده ایرانی از بامداد روز جمعه، بر اثر وزش باد شدید از دریای چین فاصله گرفته و وارد منطقه انحصاری اقتصادی ژاپن شده است.
شنبه، 23 دی ماه 1396: ساعت 6 صبح به وقت ایران و در هفتمین روز این اتفاق از اتاق فرماندهی شانگهای خبر رسید که گروه تجسس نجات این کشور موفق شد وارد سانچی شود و در پل فرماندهی که بالاترین نقطه کشتی است افزون بر یافتن 2 پیکر، جعبه سیاه را پیدا کند. این جعبه سیاه باید طبق قوانین بین‌المللی به کشوری که کشتی در آن ثبت شده، یعنی پاناما، تحویل داده شود. تیم چهار نفره تجسس و نجات به دلیل زیاد بودن گازهای سمی به سرعت از کشتی خارج شدند.
همچنین تکاوران نیروی دریایی ارتش ایران صبح همین روز با قایق تندرو راهی آب‌های ژاپن شدند تا خدمه این نفتکش را نجات دهند، آنها 15 ساعت راه پیش‌رو داشتند.
در همین روز مدیرکل مدیریت بحران و پدافند غیرعامل سازمان پزشکی قانونی کشور گفت: در پی حادثه آتش‌سوزی نفتکش ایرانی در آب‌های چین و یافتن جسد سه نفر از خدمه این کشتی، سازمان پزشکی قانونی کشور با هماهنگی سازمان بنادر و کشتیرانی از روز پنجشنبه 21 دی ماه کار اخذ نمونه ژنتیکی از خانواده خدمه کشتی را آغاز کرد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم در این روز با «وانگ یی»، همتای چینی خود درباره وضع نفتکش حادثه‌دیده ایرانی گفت‌وگو کرد.
همچنین علی ربیعی، به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهوری در حادثه نفتکش «سانچی» اعلام کرد که از ژاپن و کره جنوبی برای شرکت در عملیات اطفا از امشب درخواست کرده‌ایم. وی همچنین از چین درخواست کرد که فرصت گفت‌وگو با خدمه کشتی هنگ‌کنگی را فراهم آورد، اما چین اجازه گفت‌وگو با خدمه را نداده بود.
نفتکش سانچی همچنان با سرعت می‌سوخت و با حضور آتشخوارها اگرچه عملیات اطفای حریق سرعت گرفت، اما توقف عملیات در شب همچنان مشکل ساز بود. چینی‌ها به دلایل فنی عملیات را در شب متوقف کردند.
همچنین عصر این روز رئیس‌جمهوری در مکالمه تلفنی با ربیعی وضع مهار آتش‌سوزی نفتکش سانچی را جویا شد و تاکید کرد که همه اقدام‌ها و امکانات لازم برای اطلاع سریعتر از وضع و دسترسی به خدمه ایرانی نفتکش بسیج شود.
یکشنبه 24 دی‌ماه 1396: ساعت حدود پنج صبح تکاوران نیروی دریایی ارتش به محل استقرار نفتکش سانچی در اوکیناوای ژاپن رسیدند، اما آتش چنان زبانه کشیده بود که امکان نزدیک شدن به آن وجود نداشت. درجه حرارت کشتی سانچی بر اساس داده‌های اتاق کنترل عملیات شانگهای 350 درجه گزارش شد.
در همین روز فرمانده چینی عملیات امداد و نجات اظهار کرد: «احتمال نجات جان دریانوردان ایرانی حاضر در این نفتکش بسیار ضعیف است، اما همه تلاش‌ها برای ادامه عملیات امداد با جدیت پیگیری می‌شود.»
همچنین علی ربیعی در این روز در پاسخ به این‌که چرا تکاوران ایرانی به جای بالگرد با قایق تندرو به محل اعزام شدند،به شبکه خبر گفت: «چین و ژاپن با دلیل فنی عنوان کردند که امکان اعزام تکاوران با بالگرد وجود ندارد، ضمن این که به دلیل بعد مسافت امکان اعزام با بالگرد وجود نداشت.»
محمد راستاد، رئیس سازمان بنادر و دریانوردی هم نزدیک ظهر اعلام کرد که سانچی از حالت شناور بودن خود خارج شده و در حال غرق شدن است و امیدی به پیدا کردن مفقودان نیست.
صدای اذان ظهر که شنیده شد، دیگر امیدها از بین رفت. «فوت 29 خدمه نفتکش را تایید می کنم»این را راستاد گفت. تمام.
دوشنبه، 25 دی‌ماه 1396: «سانچی» به طور کامل غرق شد. تاریخ قطعا دلیل این حادثه را مشخص خواهد کرد، باید صبر کرد.
ویکی پدیا پیش از اتفاق برای نفتکش ایرانی درباره سانچی نوشته بود: «سانچی یک روستای کوچک در منطقه رایسن درایالت مادیا برادش هندوستان است و در 46 کیلومتری شمال شرق بوپال قرار دارد. این روستا بناهای تاریخی بودا متعلق به 3 قرن پیش از میلاد را در خود جای داده و یکی از اماکن مهم زیارتی بودایان است. اطراف گنبد نمادهایی وجود دارد که هر کدام نشان دهنده عشق، صلح، اعتماد و شجاعت است. گنبد بزرگ در سانچی در اصل توسط امپراتور بزرگ آشوکا در سه قرن پیش از میلاد بنا شد.»
