تصاویر / کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج»

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج»، سالها استراحتگاه کاروا‌ن‌ها، بازرگانان و زائران بوده است . سبک معماری بنا صفوی است و در اوایل قرن یازدهم ساخته شده است .

در سال‌های گذشته کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» با هدف ایجاد بازارچه صنایع دستی و گردو مرمت شد. از آنجا که فرسفج مرکز تولید سفال منطقه بوده است، همچنان آثار کارگاه‌ها و کوره‌های سفالگری را می‌توان در کنار کاروانسرا مشاهده نمود.

در دو طرف داخلی پیش طاقه اطاق‌ها با آجر تراش به صورت قاب‌های بزرگ لوزی شکل کار تزینی انجام شده است و ابعاد آجرهای 25*25*5 سانتیمتر است. سردر ورودی کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» به شکل جالب توجهی با چند ردیف طاق جناغی‌شکل محکم و ردیف‌هایی از تزیینات آجری در ضلع شمالی کاروانسرا ساخته شده است.

بدنه دیوارهای کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» کلاً از خشت خام است اما پایه دیوارهای حجره از سنگ و آجر پی‌چینی گردیده است. این بافت ساختمانی و ارتباط حجره‌ها به هم، باعث جریان هوا و ایجاد خنکی در روزهای گرم تابستان است.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» حدود ۴ هزار مترمربع مساحت دارد و یکی از چهار کاروانسرای چهار ایوانی ایران محسوب می‌شود و طی سالیان متمادی استراحتگاه کاروان‌ها، بازرگانان و زائران بوده است.

در گاه کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» در وسط جبهه جنوبی بنا واقع شده است، این کاروانسرا با داشتن دیوارهای قطور و سقف‌های طاق ضربی آجری از استحکام فوق العاده ای برخوردار بوده و اتاقهای متعدد متصل به هم با ایوان‌ها و فرش اندازهای مناسب بر استراحت مسافرین ساخته شده است.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» که در ۱۵ کیلومتری مسیر تویسرکان- اسدآباد و کرمانشاه و در کنار شهر فرسفج واقع شده است، از مجموعه کاروانسراهایی است که در دوره شاه عباس صفوی ساخته شده است.

نکته جالب که کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» را از کاروانسراهای دیگر متمایز می‌سازد، این است که این کاروانسرا دارای برج و بارو بوده که وجود این برج و باروها موجد این نکته است که احتمالاً این بنای بزرگ ضمن آن که محلی برای اقامت و محافظت و استراحت کاروانیان و مسافران بوده، در وجه دیگر دارای جنبه نظامی نیز بوده است.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» با حدود ۴هزار متر مربع مساحت در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی تویسرکان و ۵ کیلومتری جاده تویسرکان کنگاور و در مجاورت روستای فرسفج قرار گرفته است که از مجموعه کاروانسراهای ساخته شده در عصر صفوی است که به کاروانسرای شاه عباسی شهرت یافته است .

کاروانسرای فرسفج نیز در سال ۱۳۸۷ خورشیدی به مجموعه‌ای برای تولید و ارائه صنایع دستی همدان تبدیل شد. برخی اشیاء کهن یافت‌شده در فرسفج امروزه در موزه همدان نگهداری می‌شود.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» با سبک معماری عهد صفوی ساخته شده و شکل کاروانسرا مستطیل ۴ ایوانیه. ۴ برج دایر ه‌ای شکل در ۴ گوشه آن و ۳ برج نیم دایره در وسط اضلاع شرقی غربی و شمالی احداث شده است.

در میان کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» چشمه آبی وجود دارد که در تمامی فصول سال به یک میزان آبدهی داشته و آب بسیار گوارایی هم دارد.

در دوران حکومت شاه عباس صفوی به منظور ایجاد امنیت و ارائه تسهیلات و خدمات رفاهی مرتبط با سفر و توسعه تجارت در بیشتر نقاط کشور جاده هایی ساخته شده است که در مسیر آن‌ها کاروانسراهایی احداث شده بود که به فاصله یک منزلی یعنی فاصله ای که کاروانیان می توانستند از صبح تا شامگاه با چهارپایان طی نمایند تا شب را در کاروانسرای بعدی استراحت کنند، از یکدیگر قرار داشتند.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» در قسمت فوقانی برج‌ها چند ردیف آجر کاری کنگره‌ای کار شده و برج‌ها علاوه بر جنبه تزینی محل دیده‌بانی هم بوده است که در گاه کاروانسرا در وسط جبهه جنوبی بنا واقع شده است.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» با توجه به میل عمومی مردم به اماکن تاریخی و سنتی، قابلیت بهره برداری در حوزه هایی مانند مهمانپذیر سنتی، سفره خانه سنتی و زیر ساخت های جنبی رفاهی و ورزشی را هم دارد.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» در کنار جاده قدیمی که آن نیز در زمان صفویه احداث شده، ساخته شده است، و از راه‌های مواصلاتی مهم محسوب می‌شد که پایتخت را به سرحدات غربی متصل می‌کرد؛ این جاده تا یک قرن پیش دایر و مورد استفاده کاروانیان قرار داشته است و تا چهل یا پنجاه سال پیش بیشتر قسمت‌های این بنا سالم و پابرجا بود ولی طی نیم قرن اخیر تدریجاً متروک شد.

در این قسمت محوطه مدوری (مانند هشتی) وجود دارد که سقف گنبدی آن با ردیف‌های منظم و یکنواخت آجر پوشش یافته است بهارخواب یا ایوان جلو اطاق‌ها به طرز مناسبی ساخته شده که مسافرین می‌توانستند در فصول گرم از آن استفاده کنند.

وجود حیاط بزرگ برای بارگیری و باراندازی و استراحت چارپایان در تابستان‌ها مناسب است.

به موازات جبهه شمالی، شرقی و غربی آن در سه ردیف اصطبل وجود داشت که هر ردیف آن گنجایش نگهداری حداقل پنجاه راس اسب و قاطر داشت. همچنین انبارهای متعدد برای ذخیره و نگهداری علوفه ساخته شده بود.

کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» حجره‌هایی در چهار طرف خود دارد که این حجره‌ها به وسیله راهرویی سرتاسری به یکدیگر راه دارند. در بافت ساختمانی، محل استراحت افراد کاروان و چارپایان پیش بینی شده است.