کد مطلب: 159243
 
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۷ بهمن ۱۳۹۹ ساعت ۱۶:۴۱
 
با توجه به آثار به جای مانده از ایران کهن، به نظر می رسد شهر هگمتانه توسط اقوام آریایی ماد در قرن 17 قبل از میلاد تاسیس شده و به عنوان پایتخت اولین امپراتوران و پادشاهان ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است.
کاوش ها و بررسی های صورت گرفته در این مکان مهم و ارزشمند تاریخی نیز از سال 1362 آغاز شده و طبق اظهار نظر مسئولان امر، این عملیات تا به امروز ادامه دارد.
براساس نقل قول های تاریخی و بررسی های ابتدایی صورت گرفته توسط کارشناسان تاریخی و باستان شناسان بر این مکان، هگمتانه، مکانی باستانی و متشکل از کاخ ها، عمارات و آثار برجای مانده از حکومت مادها و هخامنشیان در نظر گرفته شد.
طبق موقعیت مکانی و استراتژیک شهر تاریخی هگمتانه، برخی از باستان شناسان احتمال می دهند که این شهرتاریخی حدودا هزار سال پیش از میلاد مسیح مورد اشغال قرار گرفته است.
طراحان و سازندگان این شهر تاریخی، مجموعه ی شاهانه را که شامل قصر، خزانه داری و اقامت گاه نظامی است، روی تپه ای ساخته و با ایجاد هفت دیوار متحدالمرکزی که هردیوار بخش درونی آن از دیوار بخش بیرونی، مرتفع تر در نظرگرفته شده است، مجموعه ی ذکر شده را احداث کردند.
گفته می شود با چندین مورد کاوش و تحقیقاتی که توسط مسئولان و باستان شناسان خبره و متعهد در این مجموعه ی عظیم صورت پذیرفته است، این شهر باستانی و وسیع کشف شده است.
پیشینه حفاری های علمی تپه هگمتانه، به سال 1913 میلادی بر می گردد، که گروهی فرانسوی از طرف موزه لوور پاریس به سرپرستی شارل فوسی، کاوش هایی در تپه هگمتانه انجام داد. ولی نتایج این کاوشها هیچ گاه منتشر نشد.
هردوت (نخستین تاریخ نگار یونانی زبان در 425-485 پیش از میلاد مسیح (ع) زندگی کرده و آثارش تا امروز موجود است. وی به پدر تاریخ نیز مشهور است) معتقد است که مادها هشتصدسال پیش از میلاد حضرت مسیح (ع) این مکان را به عنوان پایخت خود از جانت دیاکو انتخاب کرده و مورد استفاده قرار دادند.
به نقل از مسئولان استانی، در طول سال‌های گذشته با تهیه‌ پرونده‌ موقت هگمتانه در فهرست موقت یونسکو ثبت شده اما چون این طرح متعلق به یک موقعیت شهری است، مشکلی ایجاد نمی‌کند و می‌توان در پرونده‌ نهایی موقعیت را به صورتی جامع‌تر و گسترده‌تر ارائه داد.
برخی باستان شناسان معتقدند که ایجاد شهر هگمتانه به دستور جمشید پادشاه یا سمیرامیس افسانه ای صورت پذیرفته است.
منظر تاریخی هگمتانه تا همدان شامل تپه باستانی هگمتانه، بازار تاریخی همدان، میدان آرامگاه بوعلی‌سینا، بخشی از بافت واجد ارزش به ویژه در رینگ اول شهر و آثار متعددی که در این محدوده قرار دارد را شامل می‌شود.
متولیان امر معتقدند در سازمان‌های بین‌المللی تنها بحث گذشته نیست و زندگی معاصر هم مورد توجه است، اگرچه این قضیه درست است اما مثلاً در تپه باستانی هگمتانه در گذشته زندگی جریان داشته اما امروزه همه تخریب شده و به ندرت می‌توان مسیرها را در فضایی که در دوره پهلوی اول و دوم تخریب شده است، پیدا کنیم.
منظور از مفهوم «منظر تاریخی» ترکیب سایت باستانی تپه هگمتانه، بافت تاریخی شهر و بازار قدیمی همدان است که ظرفیت فوق‌العاده‌ای به شمار می‌رود و ثبت آن گام بزرگی است در شناساندن این مجموعه بی‌نظیر به جهانیان.
نام این شهر در سنگ نوشته داریوش یکم در بیستون در زبان فارسی باستان «هَمگمَتانَ»، در ایلامی «اَگ-مَ-دَ-نَ» و در زبان اکدی «اَ-گَ-مَ-تَ-نُ» ثبت شده است. معمولاً چنین تفسیر می شود که این واژه از «هَنگمَتَ» به معنای «محل گرد آمدن» مشتق شده است و نتیجه گرفته می شود که پیش از شکل گیری دولت ماد، نوعی گردهم آیی مردمی در اینجا انجام می شد.
با توجه به توسعه‌های جدیدی که در محدوده مورد بحث اتفاق افتاده که شامل تخریب بافت اطراف مسیر و محلات قدیمی و بناهای شاخص گذشته است، باید ادله قوی پشت پرونده ثبت جهانی باشد تا سازمان‌های بین‌المللی را قانع کند.
به گفته دکتر حسن سجادزاده دانشیار رشته طراحی شهری دانشگاه بوعلی‌سینا: همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران این جایگاه را دارد که آثار و به ویژه تپه هگمتانه ثبت جهانی شود و این ثبت می‌تواند مشمول بافت تاریخی هم باشد اما در کل باید طرح راهبرد کلی برای بافت تاریخی همدان تهیه کنیم و تا زمانی که این طرح تهیه نشود هر مدیر یا مسئولی سلیقه‌ای عمل می‌کند و این سلیقه‌گرایی که گریبانگیر بافت تاریخی شده شیرازه کار را از هم می‌پاشد.
کاوش ها و حفاری های صورت گرفته بر این مجموعه ی عظیم و تحسین برانگیز ایران کهن، پرده از بقایای شبکه ی آب رسانی کاملا پیشرفته و منظمی برداشته است.
به گفته دکتر حسن سجادزاده دانشیار رشته طراحی شهری دانشگاه بوعلی‌سینا: همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران این جایگاه را دارد که آثار و به ویژه تپه هگمتانه ثبت جهانی شود و این ثبت می‌تواند مشمول بافت تاریخی هم باشد اما در کل باید طرح راهبرد کلی برای بافت تاریخی همدان تهیه کنیم و تا زمانی که این طرح تهیه نشود هر مدیر یا مسئولی سلیقه‌ای عمل می‌کند و این سلیقه‌گرایی که گریبانگیر بافت تاریخی شده شیرازه کار را از هم می‌پاشد.
اگرچه در سفرهای اخیر مسئولان کشوری به همدان برای پیگیری این پرونده خبری از رسانه‌ها نبود اما شنیده‌ها حاکی از آن است این پرونده اهمیت خاصی برای وزارت میراث فرهنگی دارد و مسئولان استانی نیز در این مسیر با آنها هم‌گام شده‌اند.
مورخان، علت ساخت و احداث خانه های مردم در کنار قلعه ی هفتم را، درخواست دیاکو مبنی بر نقل مکان قوم ماد از محل سکونت خود به مجاورت کاخ شاهی بیان کردند.
با توجه به تخریب‌های فراوانی که در محوطه مورد بحث اتفاق افتاده باید توجه خاصی به معیارهایی که یونسکو و سازمان‌های بین‌المللی برای ثبت جهانی بر آن تأکید دارند، بشود.
مجموعه هگمتانه شامل دو کلیسای بسیار زیبا و شکیل، مدرسه ارامنه، خانه کشیش، حمام ارامنه و گورستان متعلق به مسیحیان ارمنی همدان است که از سال 1605 میلادی به همدان مهاجرت و به ساخت بناهای فرهنگی اقدام کردند.
در سکه های کشف شده از زمان حکومت ساسانیان، اهمتان به عنوان محل ضرب معرفی شده و اولین متونی که در آن نام مادها و مناطق مربوط به آن ها ذکر شده است.
موزه هگمتانه در دهه 1320 برای مدرسه ساخته شده است، این موزه با یک طبقه ساختمان قدیمی به مساحت 600 متر مربع شامل سالن اصلی، سراسرا و دو راهرو با عرضه و نمایش اشیاء مختلف فرهنگی و تاریخی مربوط به ادوار پیش از تاریخ و اسلامی در مرکز محوطه باستانی آماده بازدید گردشگران است.
موزه هگمتانه در دهه 1320 برای مدرسه ساخته شده است، این موزه با یک طبقه ساختمان قدیمی به مساحت 600 متر مربع شامل سالن اصلی، سراسرا و دو راهرو با عرضه و نمایش اشیاء مختلف فرهنگی و تاریخی مربوط به ادوار پیش از تاریخ و اسلامی در مرکز محوطه باستانی آماده بازدید گردشگران است.
ترمیم، تعمیر و نگهداری بخش های مختلف موزه و همچنین ایجاد فضاهای جدید در طرفین بخش ورودی موزه به منظور عرصه و نمایش اشیاء فراوان موجود در پایگاه و ایجاد جاذبه های گردشگری جدید از جمله اقدامات بسیار ضروری پایگاه محسوب می شود که این نیازمند اعتبار چشمگیر است.
از نکات جالب و قابل توجهی که می توان در مورد شهر هگمتانه بیان کرد، نام این شهر است که در سنگ نوشته ای برجای مانده از بیستون (این سنگ نوشته متعلق به داریوش اول معرفی شده است)، به هَمگمَتانَ به زبان فارسی باستان، آک-مَ-دَ-نَ به زبان ایلامی و آ-گَ-مَ-تَ-نُ به زبان اکدی، حک شده است.
ترمیم، تعمیر و نگهداری بخش های مختلف موزه و همچنین ایجاد فضاهای جدید در طرفین بخش ورودی موزه به منظور عرصه و نمایش اشیاء فراوان موجود در پایگاه و ایجاد جاذبه های گردشگری جدید از جمله اقدامات بسیار ضروری پایگاه محسوب می شود که این نیازمند اعتبار چشمگیر است.
علاوه بر لوح های زرین، قطعه ته ستونی از سنگ دارای نوشته ای به نام اردشیر دوم در همدان کشف گردید که اکنون در انگلستان نگهداری می شود .
در طی 10 فصل حفاری انجام شده از سال 1362 تا 1378، که حدود 14000 متر مربع از بقایای تپه هگمتانه مورد کاوش قرار گرفت، یکی از کهن ترین دوره های تمدن بشری نمایان شده است.
به طور کلی تپه هگمتانه در طول یکصد سال اخیر بارها مورد حفاری باستان شناسان داخلی و خارجی قرار گرفته است. ضمنا در طول حفاریهای انجام شده، آثار ارزشمند و بی نظیری کشف گردیده، که اغلب متعلق به دوران هخامنشیان و نیاکان آنهاست.
به نظر می رسد این شهر زیبا و تاریخی، به صورت قصری وسیع، زیبا و با استحکام بسیار طراحی و در زمینی به وسعت بیش از 40 هکتار ساخته شده است. معماران این اثر تاریخی، آن را به صورت هفت قلعه ی متصل و تودرتو طراحی و احداث کردند.
منبع : خبرگزاری ايسنا