اصغر میرفردی، یک جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه نزاع و درگیری و خشونت زمینه‌ها و دلایل مختلفی از جمله فرهنگی، تاریخی و محلی دارد، گفت: ما دچار یک تأخر فرهنگی هستیم یعنی اینکه ساز و کارها، آموزش ها و ابزار های مدرن را گرفته ایم اما در محتوا خود را سازگار با این موارد نمی کنیم. ما پلیس و ضابط قانونی، دادگستری و ادارات و سازمانهای متولی داریم و می دانیم چه باید محور کار قانون و ضابطه باشد؛ فرم این قضایا را گرفته‌ایم اما در مناسبات خود، بیشتر از آنچه که خودمان را با این نهاد ها، قوانین و قواعد سازگار کنیم ذائقه، سلیقه ها، اولویت ها و پنداشت های فردی و محلی که به شکل سنتی است که در ذهن‌مان جای دارند، با آنها زندگی خود را مدیریت می‌کنیم و از آنها الگو می‌گیریم.
وی افزود: وقتی حرف از «غیرت» می شود، معنای غیرت برای بستگان، خانواده، اقوام و فامیل یعنی این که حتی وقتی حق با آنها نیست و باید جانبداری کنند، بزنند، نزاع و درگیری کنند و وارد نزاع شوند. این مسئله به نوع پنداشت‌های ارزشی ما برمی‌گردد، پنداشت‌های ارزشی دوره مدرن و حوزه جامعی که روح مدنی دارد و افراد با این ویژگی‌ها اختلافات و مشکلات خود را از مسیرهای مدنی و قانونی پیگیری می کنند نه اینکه از قدرت طایفه ای، فامیلی، قبیله، خانوادگی و چند جوان بزن و بهادر با نزاع و درگیری اختلافات را حل کنند.
میرفردی اظهارکرد: البته نه تنها در جوامع محلی و سنتی این وضعیت نزاع، درگیری و خشونت وجود دارد بلکه در برخی کلانشهرها از جمله تهران همین وضعیت را مشاهده می‌کنیم.
آستانه تحمل و روانی مردم پایین آمده است
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: آستانه تحمل و روانی مردم پایین آمده است که بر سر کوچکترین مسئله ای همچون نوبت پمپ بنزین، صف نانوایی، چراغ راهنما، راه دادن در رانندگی و پارک کردن خودرو و حتی تصادفات به درگیری، نزاع و خشن ترین شیوه متوسل می‌شوند و و آخرین کلام و حرف خود را به کار می گیرند و در واقع مهارت گفتاری، ارتباطی و اجتماعی به آن حدی نیست که یک تعامل سازنده را برای ما به وجود بیاورد.
میرفردی تصریح کرد: مهارت کلامی ارتباطی و اجتماعی جامعه ضعیف شده است که این مهارت‌ها اقتضا می‌کند نرم‌ترین، لطیف‌ترین و مهربان ترین واژه ها را برای ارتباط با دیگران استفاده کنیم؛ وقتی به دیگران می گوییم «هی تو چه خبرته مگه از جنگل اومدی ما هم سر صف هستیم» این یک نوع بی احترامی است در حالی که می‌توانیم بگوییم «ببخشید یا عذرخواهی می‌کنم ما سر صف هستیم شما هم بیاید سر صف». وقتی بدترین واژه استفاده می شود جرقه ای برای بدترین نزاع و درگیری می شود.
وی ادامه داد: البته از سوی دستگاه‌های فرهنگی، صدا و سیما، رسانه ها، آموزش های رسمی و غیررسمی و خانواده‌ها در زمینه آموزش مهارت های کلامی، ارتباطی و اجتماعی کم کار شده است.
این دکترای جامعه شناسی با بیان اینکه مشکلات و تنگناهای که مردم دارند منجر به درگیری نظامی می شود، عنوان کرد: منابع کمیاب به چالش برای رسیدن به منابع کمیاب ایجاد می کند؛ منابع و فرصت‌ها وقتی کمیاب باشد و جوابگوی نیازها نباشد باعث می شود که افراد میانبر بزنند و به درگیری و نزاع روی می آورند.
میرفردی تاکید کرد: برخی دستگاه ها سازمان ها و نهادها اگر موضوعات و اختلافات از جمله اختلافات ملکی، اختلافات منابع آب، اختلافات مادی و خانوادگی را به موقع مدیریت کنند زمینه برای بروز برخی درگیری‌ها و نزاع و خشونت‌ها به وجود نمی‌آید، و اگر این مسائل مدیریت شوند کار به جایی نمی‌رسد که طرف فکر کند که باید فردی و با توسل به زور و درگیری و نزاع حقوق خود را پیگیری کند که این موقع از ضابطه و قانون سر باز می زنند.
برای بالا بردن آستانه تحمل مردم باید کارشناسان واقعی از طریق رسانه‌ها آموزش دهند
وی اظهارکرد: برای بالا بردن آستانه تحمل مردم باید کارشناسان واقعی از طریق رسانه‌ها آموزش دهند؛ یکی از مهمترین مواردی که باعث می شود نزاع و درگیری اتفاق بیفتد پایین بودن آستانه تحمل و مدارا نکردن مردم است و باید یاد بگیریم که در شرایط گوناگون خود را بالا ببریم و مدارا و همدیگر را تحمل کنیم. باید در چارچوب ضوابط قانون و عواطف پیگیری اختلافات و مشکلات خود باشیم نه با اعمال زور و خشونت و درگیری و نزاع.
این عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز گفت: باید هزینه نظام و خشونت در جامعه بالا رود تا کسی احساس نکند که چون هزینه این رفتارها پایین است دست به نزاع، درگیری و خشونت بزند، بنابر این باید علاوه بر برخورد بازدارنده از نقش مصلحین محلی در حل فصل اختلافات قبل از اینکه به نزاع منجر شود غافل نشویم البته نباید از این مسئله در موارد خاص سوء استفاده شود. باید نگاه پیشگیرانه را جهت پیشگیری و کاهش نزاع و و درگیری، در استفاده از ظرفیت ریش سفیدان و مسئولین محلی کار بگیریم.
میرفردی با بیان اینکه رسانه ها و صدا و سیما می توانند در پیشگیری از نزاع و درگیری نقش مهمی ایفا کنند، تاکید کرد: البته در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در برخی موارد اقدام به نفرت پراکنی، تحریک، دسته بندی طایفه ای و منطقه ای تقسیم بندی می شود و به درگیری ها و نزاع‌ها دامن زده می‌شود.
روحیه گذشت طی سال های اخیر در استان کهگیلویه و بویراحمد کمتر شده است
وی با اشاره به اینکه روحیه گذشت طی سال های اخیر در استان کهگیلویه و بویراحمد کمتر شده است، تصریح کرد: کسانی که از لحاظ محلی و مذهبی در بین مردم احترام دارند می‌توانند اهمیت "گذشت" و مصالحه را فرهنگ‌سازی کنند چراکه زندگی با بودن اقشار مختلف در کنار هم معنا پیدا می کند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: برخی‌ها آنچه را که حق خود می دانند و می خواهند به زور به دست بیاورند که این مسئله ناشی از برداشت آنها از حق و قانون است و احساس می‌کنند و قانون را به عنوان فصل الخطاب زندگی خود تعریف نکرده اند و تمامیت‌خواهی دارند.
میرفردی با بیان اینکه قانون در خصوص برخورد با نظام و درگیری و خشونت داریم اما قانون باید تمام و کمال اجرا شود، بیان کرد: بیشترین مشارکت در نزاع ها، درگیری ها و خشونت‌ها را کسانی تشکیل می دهند که سطح سواد پایین تری دارند اما مواردی هم وجود دارد که سطح سواد دانشگاهی داشتند و در نظام مشارکت داشتند چون به غلط و نابجا از این افراد انتظار دارند که تعصب گیری و جانبداری کنند.
بزرگترین بحران در تمام جوامعی که خشونت و نزاع مشاهده می شود ناشی از ضعف قانون است
همچنین حسنی(اسم مستعار)، یک روانشناس و استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: دعوا، نزاع و درگیری معمولاً در تمام جوامع وجود دارد اما گاهی دعوا و درگیری ها منجر به رفتارهای خشونت آمیز می شود که این رفتار ها هم تهدید کننده سلامت و هم تهدید کننده امنیت جامعه هستند.
وی افزود: به کار بردن سلاح سرد و گرم و این رفتارهای خشن هم باعث ناامنی در جامعه می شود، هم مردم احساس ناامنی می‌کنند و هم در جامعه حس ناامنی موج بزند.درگیری، نزاع و دعوا وقتی در استان ما معضل می شود که از ابزارهای خشن، خشونت آمیز و کشنده استفاده می شود.
حسنی با بیان اینکه این مسئله چه علتی دارد و چرا به این سمت می رویم، عنوان کرد: بزرگترین بحران در تمام جوامعی که خشونت و نزاع مشاهده می شود ناشی از ضعف قانون است.
این روانشناس خاطرنشان کرد: کسی که اقدام به نزاع و درگیری و اقدامات خشن می‌کند ابتدا پیامدهای آن را می سنجد، در صورتی که جرائم سنگینی در پی داشته باشد، بداند که قانون محکمی وجود دارد و برخورد بازدارنده با او می شود، هیچ وقت اقدام به چنین کارها و رفتارهایی نمی‌کند. در سطح کشور و استان کهگیلویه و بویراحمد قانون وجود دارد اما اجرای قانون ضعیف است.
وی با اشاره به پدیده زشتی که در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد عنوان کرد: یکی از اتفاقات و پیگیری های زشتی که در این استان وجود دارد پا در میانی های بی‌جا برای بخشش و گذشت است، اگر یک فرد اشتباهی یا جرم غیر عمدی مرتکب می‌شود پادرمیانی و بخشش مشکلی ندارد اما مشکل اینجاست که بخش شامل افرادی می شود که موجب ناامنی در جامعه شده اند و عمدا مرتکب جرم می‌شوند.
حسنی تصریح کرد: در جامعه و استان کهگیلویه و بویراحمد قبح استفاده از سلاح در حال شکسته شدن است و این مسئله باعث می شود که هر کس از این به بعد سلاح حمل کند البته راه حل این مسئله اجرای سخت قانون، اعمال جرائم سنگین و برخورد بازدارنده است تا دیگر کسی استفاده از سلاح سرد و گرم در نزاع ها حتی به ذهنش خطور نکند.
وی ادامه داد: کسی که امنیت عمومی را با اخلال مواجه می کند و در خیابان ایجاد درگیری و نزاع ایجاد می‌کند، یک جنبه عمومی دارد که امنیت مردم و جامعه است و نباید با پادرمیانی این جنبه بخشیده شود و یک جنبه خصوصی دارد که طرف مقابل می‌تواند از حق خود بگذرد یا نگذرد.
این استاد دانشگاه در ادامه با بیان اینکه در مورد نزاع‌های خشن مسأله تاب‌آوری و آستانه تحمل نیست بلکه بحث استفاده از سلاح های وحشتناک و خطرناک است وگرنه دعوا و درگیری ها قبلاً بود و در حد سیلی، مشت و هل دادن بوده است، تصریح کرد: تاب آوری و آستانه تحمل در استان کهگیلویه و بویراحمد با توجه به بافت عشایری و قبیله‌ای که دارد پایین است اما این مسئله مشکل ما نیست چرا که با این وضعیت مدت ها و سال ها زندگی کرده ایم اما مسأله مهم اینست که هم اکنون درگیری ها و خشونت آمیز و خشن شده اند.
این روانشناس تاکید کرد: از نظر روانشناسی تنبیه وقتی موثر است که به جا به موقع و به اندازه باشد؛ اگر با کسانی که عامل درگیری و نزاع هستند و موقع برخورد شود بیش از ۹۰ درصد مردم برخورد را تایید و حمایت می‌کنند اما اگر چند ماه بعد برخورد شود اکثر مردم با بخشش و گذشت آنها موافقند.
حسنی عنوان کرد: رسانه ها، دستگاه‌های فرهنگی و صدا و سیما در کاهش اثرات مخرب نزاع و درگیری ها می توانند کمک کنند تا کنترل خشم مردم افزایش یابد؛ به مردم آگاهی داده شود که پیامدهای رفتارهای شان چیست و به مردم یاد دهند که چه روش‌هایی برای حل منطقی تعارضات اختلافاتشان وجود دارد.
وی گفت: روح گذشته در استان کهگیلویه و بویر احمد و کمرنگ نشده است، اما این موارد تنها کافی نیست و اگر قرار بود این موارد جواب دهد پلیس ایجاد نمی‌شد، بنابراین ابزار پلیس یکی از راه‌های کنترل جامعه است و هر جامعه ای که پلیس قوی داشته باشد این نزاع ها، خشونت ها و درگیری ها کنترل خواهند شد. مهمترین کاری که باید در وضع موجود انجام دهیم اقدام پلیس ای محکم و مقتدر همراه با کار فرهنگی است.
آنچه سبب می شود خشونت به نزاع دسته جمعی کشیده نشود
این استاد دانشگاه افزود: وقتی فردی حقی دارد و به دنبال گرفتن آن است اولین سالی که در ذهن او به وجود می‌آید این است آیا راه حل قانونی وجود دارد یا نه، اگر راه حل قانونی وجود داشته باشد هیچ اقدام به نزاع، درگیری و خشونت نمی‌کند اما اگر به این نتیجه برسد که قانون حقش را نمی گیرد و خودش باید اقدام کند آیا به تنهایی می تواند یا نه که در اینجا سراغ کمک گرفتن از خانواده، اقوام و خویشان می‌رود و این مسأله منجر به نزاع دسته جمعی می شود. آن کسی که مورد تهاجم قرار می گیرد نیز فکر می کند که آیا کسی هست از من دفاع کند اگر دفاع شود با یک تلفن و پلیس از خود دفاع می کند و دست به خشونت نمی‌زند.
حسنی بیان کرد: عاملان نظام در استان کهگیلویه و بویراحمد در تمام سنین هستند از نوجوان تا مسن؛ البته چاقو و قمه به دستان در سنین نوجوانی و جوانی و اسلحه به دستان بیشتر افراد مسن هستند اما در مجموع بیشترین مشکلات را در این زمینه با نوجوانان و جوانان داشته ایم؛ این مسئله بحران جدی است و اگر هم اکنون با این مسئله برخورد جدی قانونی نشود آینده خوبی را نخواهیم داشت.
