چرا ارز ترجیحی همچنان پابرجاست؟ تحلیل دلایل اقتصادی و سیاسی تداوم این سیاست
کد مطلب: 189570
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۵ بهمن ۱۴۰۳ ساعت ۰۹:۲۸
۳۰ درصد از سهام ایران‌خودرو به شرکت کروز واگذار شد و این شرکت توانست سه کرسی از پنج کرسی هیئت‌مدیره را در اختیار بگیرد. این واگذاری چه پیامی برای صنعت خودرو و بازار ایران دارد؟
این واگذاری، برخی را امیدوار به تحول در صنعت خودروسازی کرده و برخی دیگر را نگران از ایجاد انحصاری تازه. آیا این تغییر به خروج ایران‌خودرو از سلطه دولتی و بهبود کیفیت و قیمت خودروها منجر می‌شود یا صرفاً نام بازیگران بر صحنه تغییر می‌کند؟
سؤال‌های کلیدی درباره این انتقال
این واگذاری سؤالات مهمی را ایجاد کرده است:
خصوصی‌سازی ایران‌خودرو دقیقاً چه معنایی دارد؟
تغییر ترکیب هیئت‌مدیره چه اثری بر کیفیت و قیمت خودروها خواهد داشت؟
با توجه به جایگاه کروز در صنعت قطعه‌سازی، آیا شاهد شکل‌گیری انحصاری جدید خواهیم بود؟
آیا کروز یک شرکت خصوصی واقعی است یا این واگذاری نمونه دیگری از "خصولتی‌سازی" در اقتصاد ایران است؟
کروز؛ بازیگر قدرتمند صنعت خودرو
شرکت کروز که در سال ۱۳۶۱ تأسیس شد، یکی از بزرگترین قطعه‌سازان ایران به شمار می‌رود. این شرکت حدود یک‌سوم قطعات مورد نیاز ایران‌خودرو را تأمین می‌کند.
اهمیت کروز چنان است که آتش‌سوزی در یکی از سایت‌هایش در سال ۱۳۹۶ باعث توقف تولید خودروهایی چون تیبا و پراید شد.
با این حال، این شرکت در سال‌های اخیر با چالش‌هایی جدی روبه‌رو بوده است. در سال ۱۴۰۰، برخی مدیران کروز به اتهام قاچاق سازمان‌یافته قطعات خودرو و فساد مالی تحت پیگرد قضایی قرار گرفتند. این پرونده که همچنان مفتوح است، نگرانی‌هایی درباره سلامت این واگذاری ایجاد کرده است.
سابقه طولانی کروز در سهامداری ایران‌خودرو
ورود کروز به ترکیب سهامداران ایران‌خودرو موضوع تازه‌ای نیست. این شرکت از سال ۱۳۹۰ تلاش برای خرید سهام خودروسازان بزرگ را آغاز کرد و پیش از این نیز مالک ۲۶.۹ درصد از سهام ایران‌خودرو و دارای یک کرسی در هیئت‌مدیره بود.
اکنون با افزایش سهم خود به ۳۰ درصد و تصاحب سه کرسی، قدرت بیشتری در مدیریت ایران‌خودرو یافته است.
کروز همچنین در سال ۱۳۹۵، ۶۲ درصد سهام گروه بهمن را خریداری کرد و نقش پررنگی در صنعت خودروسازی کشور به دست آورد.
دیدگاه‌های موافقان و مخالفان واگذاری
موافقان واگذاری بر این باورند که این اقدام، گامی مثبت در راستای کاهش نفوذ دولت در صنعت خودرو و بهبود بهره‌وری و مدیریت است.
آنها معتقدند که مخالفان این واگذاری، اغلب ذی‌نفعانی هستند که از تغییر ترکیب مدیریتی آسیب می‌بینند و تلاش می‌کنند با ایجاد حاشیه، روند اصلاح را متوقف کنند.
مخالفان واگذاری اما بر این نکته تأکید دارند که واگذاری ایران‌خودرو به یک قطعه‌ساز بزرگ، خطر انحصار بیشتر در بازار خودرو را به همراه دارد.
آنها معتقدند که به جای رقابت سالم، ممکن است شاهد تسلط یک قطعه‌ساز بر کل زنجیره تولید خودرو باشیم، آن هم در شرایطی که سابقه فساد مالی مدیران این شرکت همچنان زیر ذره‌بین است.
چشم‌انداز خصوصی‌سازی در صنعت خودروی ایران
اگرچه خصوصی‌سازی در شرایط اقتصاد دولتی ایران می‌تواند گامی مثبت باشد، اما این فرآیند تنها زمانی موفق خواهد بود که به بهبود کیفیت، افزایش رقابت و ارتقای بهره‌وری منجر شود.
با تداوم ممنوعیت واردات خودرو، بازار داخلی همچنان اسیر انحصار خواهد ماند؛ چه مالکیت دولتی باشد چه خصوصی.
بنابراین بدون اصلاحات ساختاری، باز کردن دروازه‌های رقابتی و ارتقای سیاست‌های کلان اقتصادی، تغییر مالکیت شرکت‌ها به تنهایی نمی‌تواند تحول اساسی در صنعت خودرو ایجاد کند.
خصوصی‌سازی واقعی، نیازمند شفافیت، رقابت سالم و دوری از انحصار است؛ مسیری که در واگذاری ایران‌خودرو به کروز، هنوز ابهامات بسیاری پیرامون آن وجود دارد.
