صادرات غیرنفتی کشور در ۵ ماهه امسال به ۲۱.۹ میلیارد دلار رسید
کودتای 28 مرداد؛
"کودتایی با بوی نفت"
کد مطلب: 95734
تاریخ انتشار : شنبه ۲۸ مرداد ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۲۲
دکتر غلامعلی دهقان، استاد دانشگاه در رشته تاریخ و عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه، نوشت: ۶۴ سال از کودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲ می گذرد. کودتایی که به سرنگونی محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت، انجامید.
سهم ایران از درآمد ناشی از قرارداد دارسی فقط ۱۶ درصد بود و مدت قرارداد ۶۰ سال تعیین شده بود.
متفقین پس ازجنگ جهانی اول پیروزی خود را مدیون نفت ایران دانستند و صراحتا پس از جنگ ادامه موفقیت خود را در گروی خون زمین، نفت ایران، پیش بینی کردند. چراکه تبدیل کشتی های زغال سنگی به نفتی دلیل پیروزی متفقین در جنگ جهانی اول بود.
سی و دو سال پس از قرارداد دارسی و مظفرالدین شاه نوبت به پهلوی اول رسید تا در آن قرارداد تجدیدنظر کند و در نهایت سهم ایران در درآمد سالانه ۲۰درصد شد. هرچند مدت قرارداد هم برای یک دوره ۶۰ساله تمدید شد!
سرانجام نیم قرن پس از انعقاد قرارداد نفتی دارسی، بیداری ملت ایران با رهبری مصدق و کاشانی سبب ملی شدن نفت ایران و خلع ید انگلیس از نفت ایران شد.
برای پی بردن به سود هنگفت انگلیس از نفت جنوب ایران کافی است بدانیم درآمد نفتی ایران از نفت خودش در سال ۱۳۲۹، سال ملی شدن نفت، فقط ۱۶میلیون لیره استرلینگ بود و این درحالی بود که درآمد مالیاتی دولت انگلیس از شرکت BP، بریتیش پترولیوم که آن زمان شرکت ملی نفت ایران و انگلیس خوانده می شد، ۵۱ میلیون لیره استرلینگ. این نشان از میزان بی عدالتی و به تعبیری غارت نفت ایران داشت.
بدیهی است بهره مندی فراوان انگلیسی ها اجازه نمی داد نهضت ملی شدن نفت به فرجامی نیک برسد و آنها به روش های گوناگون درصدد ناکامی ایرانیان باشند و آغازگر توطئه برای سرنگونی دولت مصدق شدند.
انگلیسی ها برای موفقیت در سرنگونی مصدق نیاز به یاری آمریکایی ها داشتند. به قدرت رسیدن چرچیل در انگلیس مقارن با به قدرت رسیدن آیزنهاور در آمریکا در نیمه دوم سال ۱۳۳۱ شد.
به این ترتیب، آمریکایی ها که چند سال پیش شاهد انعقاد قرارداد نفتی آرامکو با دولت سعودی بودند؛ با انگلیس هم عقیده شدند که موفقیت مصدق در ملی شدن نفت ایران می تواند بر روی تمامی کشورهای منطقه اثرگذار باشد.
اتحادانگلیس و آمریکا و عزم آنان در سرنگونی مصدق توام با رویدادهایی در داخل کشور شد. از جمله اختلاف مصدق و کاشانی که به تدریج علنی شد.
همچنین، کارکرد منفی حزب توده که در ۲۸ماه عمر دولت مصدق ۲۰۰ اعتصاب و ده ها راهپیمایی که بعضا با درگیری همراه بود را سازماندهی کرد و تبلیغات وسیع انگلیسی ها مبنی بر خطر کمونیسم در ایران از مهمترین عوامل موثر در کودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲ بود.
