ایران خبر -مداحی ریشه ی تاریخی در سیره پیامبر و اهل بیت دارد. در زمان پیامبر، اشعار زیادی هم در مدح و ثنای خداوند و هم در مدح پیامبر و هم در رابطه با وقایع تاریخی مثل غدیر خم سروده شده که بسیاری از این اشعار در دیوانهای مختلف شعری موجود است.
جایگاه مداحی در اسلام به زمانی بر می گردد که امامان شیعه، شاعران را به سرودن شعر درباره خداوند و پیامبر و اهل بیت تشویق میکردند که این امر شان و منزلت مداحی را به خوبی نشان می دهد.
چون برخی از مداحان در ایام محرم قسمت هایی از کتاب روضه الشهدا فی مقاتل اهل بیت را میخوانند به آنها روضهخوان نیز می گویند.
مداحی یا روضهخوانی یکی از هنرهای نمایشی ملی و مذهبی ایرانیان است مانند شبیهخوانی، پردهخوانی، نقالی، سابقهای کهن داشته است. این مراسم معمولا در ایام محرم، صفر، نیمه شعبان، فاطمیه و ولادت و شهادت امامان شیعه برگزار میشود.
مداحان اهل بيت، با ذکر مصيبت و ذکر فضايل خاندان وحي، مجالس حسيني را گرم و اشک عاشقانه شيعيان آل الله را جاري مي سازند، از عوامل مهم بقاء فرهنگ عاشورا هستند.
مداح، در اصطلاح شيعي، به اشخاصی می گویند که برای ولادت ها و شهادت های ائمه "ع" در مجالس شادی و عزا به خواندن اشعاری در فضايل و مناقب محمد وآل محمد، يا در مظلوميت آنان می پردازند. اما اغلب، به مرثيه خوانان حسينی گفته می شود که با خواندن شعر مرثيه و ذکر مصيبت، محفل عزادران را گرم نگه می دارند.
"مداح: روضه خوانی که ايستاده در پيش منبر به شعر، مدايح اهل بيت و مصائب آنان را خواند، آنکه ايستاده در کنار منبر در مجالس روضه خوانی، يا روان در کوي و بازار، اشعار مدايح اهل بيت را به آواز بخواند."
از جمله کارهایی که حادثه عاشورا را زنده و پابرجا نگه داشته مداحي اهل بيت و نوحه خواني در سوگ آنان، است. ائمه نيز از مداحان و ذاکران، تقدير و تشويق مي کردند، صله مي دادند، دعا مي کردند و اين کار را از فضایل پرثواب مي شمردند.
امام صادق «ع» فرموده است: «الحمد لله الذي جعل في الناس من يفد الينا و يمدحنا و يرثيلنا»، خدا را سپاس که در ميان مردم، کساني را قرار داده که به سوي ما ميآيند و ما را مدح و مرثيه مي گويند.
امام رضا «ع» در تشويق دعبل به مرثيه خواني در ايام عزاي حسيني فرمودند: «يا دعبل!احب ان تنشدني شعرا فان هذه الايام حزن کانت علينا اهل البيت»اي دعبل، دوست دارم برايم شعر بسرايي و بخواني، چون اين روزها، روزهاي اندوه ما اهل بيت است.
با گذشت سال های زیادی از آن شهادت عظیم و حادثه ناگوار اين گونه مجالس و برنامه ها، باعث زنده نگه داشتن دين و احساسات ديني و انس و آشنايي مردم با خط اهل بيت بوده است.
مداحي، به نوعي به مخاطبان الگو می دهد و شخصيتپردازي اجتماعي و الگويي نیز براي جامعه ارزشي به حساب می آید. سنگري براي پراکندن و نشرفضيلت ها در قالبي مؤثر و فراگير نسبت به همه است و مداحان به خاطر اهميت کارشان در جامعه و در شکل دهي افکار و عواطف، نقش مهمي دارند به طوری که فلسفه اساسي مداحي، ترويجخوبي ها و تبيين روحيه هاي والاي شهيدان کربلا و دميدن روح تعهد و حماسه درشيعه است و يک عشق و ايمان است، نه يک حرفه و شغل.
کار مداحان بر عنصر «صدا»، «شعر»، «اجرا» و «مخاطب» متکي است، بايد هر چه بيشتر نسبت به آموزش ديدن هاي لازم، پختگي اجرا، تمرين پيوسته، انتخاب اشعارمناسب و معنادار، زيبا و بديع ، مطالعه منابع تاريخي، تکيه روي اشعار و مطالب اخلاقي، فکري و عقيدتي، از گفتن حرف های اغراق آمیز و غیر قابل باور پرهیز و اجنتاب کنند. خلوص نیت و مناعت طبع داشته باشند. نوکري ابا عبدالله الحسين و اخلاص نسبت به آن حضرت را فراموش نکنند. در انتخاب اشعار دقیق باشند زیرا که شعر خوب از نظر مضمون، قالب و تعبير، در ذهن و دل، تاثير ماندگار دارد. پس باید در این سمت بتوانند به ترسيم چهره الگوهاي کمال و اسوههاي پاکي، يعني معصومين «ع» بپردازند و خود نيز نشان دهنده یک الگوي اخلاق و تعهد باشند.
رسالت مقدس مداحان در عصر حاضر عبارتست از:
-استفاده شايسته از عواطف پاک مردم و جهت دادن به آنها در مسير پاکي وتهذيب و تقوا.
-تعميق محبتها و عشقهاي دروني به انسانهاي اسوه و پاک.
-روشنگري افکار جامعه و هدايت به ارزشها و خوبيها و تقويت ايمان مردم.
-حفظ و اشاعه فرهنگ شهادت از طريق ياد شهداي کربلا و شهداي انقلاب وجنگ و طرح معارف اسلام و انقلاب و خط امام و رهبري و مسؤوليتهاي اجتماعي.