اما یكی از آسیبهای مهم در این زمینه كه از دیرباز وجود داشته است، مشكلات فرهنگیای هستند كه افراد را به سمت رمالها و دعانویسان برای حل مشكلشان هدایت میكند. این روشها در عصر جدید نه تنها منحل نشدهاند بلكه شریانهای جدیدی مانند حضور در فضاهای مجازی برای ارتباط با مردم پیدا كردهاند.
ناباروری واژه آشنایی است كه از زمانهای دور تاكنون رواج داشته است و در تمامی جوامع و تمامی دوران تاریخ زوجهایی بودهاند كه توانایی بچهدار شدن نداشتهاند، با این وجود با توجه به تغییراتی كه در سده ۲۱ در زندگی افراد ایجاد شده است آمار ناباروی در جوامع مختلف به میزان زیادی بالا رفته است. در تعریف ناباروری گفته میشود كه ناباروری حالتی است كه بعد از شش ماه تا یك سال رابطه جنسی حفاظت نشده، خبری از بارداری نباشد.
در واقع علامت اصلی ناباروری همان باردار نشدن است. محمد اسماعیل مطلق، مدیركل سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی گفت: «سه میلیون زوج در كشور نابارور هستند كه برنامههای متعددی برای كاهش مشكلات آنان اندیشیده شده است.» در حقیقت حدود ۲۰ درصد زوجهای ایرانی كه در سنین مناسب برای باروری هستند نابارورند.
دلایل مختلفی دست به دست هم دادهاند تا میزان زوجهای نابارور در كشور ما سال به سال بیشتر شود، به حدی كه یك هفته قبل، ربابه طاهرپناه، رئیس هشتمین كنگره بهداشت باروری و ناباروری گفت: «نرخ باروری در اكثر كشورهای جهان روند نزولی دارد و متاسفانه ایران در جایگاه هجدهم جهان در نرخ باروری است.» گره خوردن ناباروری با برخی باورهای فرهنگی باعث شده است، مساله ناباروری پیچیدگیهای خاص خود را پیدا كند.
طلسمهایی كه مجازی باطل میشوند
امروزه پای رمالان و دعانویسان به فضاهای مجازی هم باز شده است و با باز كردن وبلاگها و صفحههای مختلف در فضای وب تلاش میكنند كه خدماتشان را با شیوههای نوین به مردم ارائه دهند. در حقیقت به احتمال زیاد آنها به خوبی این مساله را درك كردهاند كه امروزه زمان زیادی از وقت افراد در طول روز به گشت و گذارهای مجازی اختصاص دارد و به همین دلیل این فضا مناسبترین بستر برای پهن كردن دام فریب است.
قدم به یكی از وبلاگهای فعال در این زمینه كه ظاهرا یك سالی است راهاندازی شده است میگذاریم، نخستین كلماتی كه با آنها روبهرو میشویم «ابطال، سحر، طلسم، جادو، فلزیاب، دفینه، گنج، روح، زبانبند، محبت و ازدواج» هستند، در عنوان سایت در كنار این لغات كلیدی یك شماره تلفن هم قرار گرفته است كه پل ارتباطی با گردانندگان سایت است.
از همین عنوان سایت پیداست كه گردانندگان این سایت در زمینههای مختلفی فعال هستند و به نظر میرسد علاوه بر دعانویسی، در حوزه گنج هم سابقه درخشانی دارند. آنگونه كه در توضیحات بعدی گفته شده، یكی از خدمات مهم این سایت در زمینه ناباروری است. در قسمتی دیگری از این سایت هم اشاره شده است «جوابگویی به سولات شما از ساعت ۸ الی ۲۴ است.» در تشریح مراحل كاری هم گفته شده است: «اول بیمار (شخص سحر شده) ویزیت میشود، مرحله دوم پس از مشخص شدن نوع طلسم و هزینه ابطال، به اطلاع بیمار میرسد، اگر تمایل داشتید، تاكید میكنیم اگر كسی تمایل داشت، جهت مراحل درمان اقدام میشود.»
آنگونه كه آمار سایت نشان میدهد این سایت به طور میانگین روزانه ۸۴ مراجعهكننده دارد كه در حداقلیترین حالت یكی دو نفری از این افراد به دام خواهند افتاد. با شماره تلفنی كه پل ارتباط با گردانندگان سایت است تماس میگیریم، مرد میانسالی گوشی را بر میدارد.
از او درباره درمان ناباروری سوال میكنیم و میگوید: «دعایی كه ما مینویسیم در كمتر از چهار هفته نتیجه میدهد و زن باردار میشود. ما تنها سایتی هستیم كه در این زمینه كار واقعی میكند و بقیه كسانی كه میبینید دروغگو هستند!!» این تنها هنر آقای رمال نیست! او در ادامه میگوید: «ما حتی میتوانیم برای شما دعایی بنویسیم كه فرزندتان پسر شود. هزینه هر كدام از این دعاها هم ۴۰ هزار تومان میشود.»
اما حرفهای بعدی كه میزند از این هم جالبتر است. با وجود ادعایی كه در سایت وجود دارد و از ویزیت حضوری فرد مشكلدار خبر میدهد، اما او میگوید: «ما مراجعهكنندگان زیادی داریم و وقت خالی برای مراجعه حضوری نداریم، از دور مشكل فرد را بررسی میكنیم و برایش دعا مینویسیم. به شما یك شماره حساب میدهیم و هزینه را به آن واریز میكنید و ما هم از طریق پیك دعا را برای شما میفرستیم.» این رمالان مجازی بازار بسیار گرمی دارند و معمولا هم مراجعهكنندگان بسیاری فریب آنها را میخورند.
تشدید نقش عوامل محیطی در ناباروری
عوامل مختلفی در ایجاد ناباروری نقش دارند و هر چه به سمت عصر حاضر حركت میكنیم، عوامل نوپدید در این زمینه بیشتر میشوند، عواملی كه اكثریت آنها به شرایط محیطی و بیرونی بازمیگردند و تاثیر زیادی در افزایش آمار ناباروری داشتهاند. رئیس پژوهشگاه و مركز فوق تخصصی درمان ناباروری ابن سینا با اشاره به اینكه علل فیزیكی و شیمیایی مهمترین عوامل محیطی به شمار میآیند، گفت: «دما، فعالیتهای بدنی زیاد، فعالیت در محیط گرم، امواج موبایل، رادیوتراپی و پارازیت، از جمله علل مهمی هستند كه میتوانند بهشدت بر باروری اثر بگذارند، عملكرد طبیعی هورمونها را دچار اختلال كنند و سبب پایین آمدن كیفیت اسپرمها و تعداد، حركت و شكل آنها شوند.»
محمد مهدی آخوندی افزود: «نوع تغذیه، سبك زندگی، فشارهای روانی، اضطرابهای شغلی و بهخصوص، آلایندههای محیطی در كیفیت اسپرم مردان تاثیرگذار است و تمام این عوامل دانشمندان را دچار نگرانی كرده است.» در ناباروری، مشكل میتواند از طرف زن، مرد یا هردوی آنها باشد، اما فرهنگی كه از زمانهای گذشته در جامعه ما رواج داشته است این بوده كه عامل ناباروری زنان هستند، این در حالی است كه امروزه علم ثابت كرده است كه طرفین سهمی برابر در ناباروری دارند. در این باره سید جلیل حسینی، رئیس انجمن اورولوژی آسیا گفت: «۲۰ سال پیش جامعه تصور میكرد كه علت ناباروری زوج ها، زنان هستند اما با تلاش اورولوژیستها مشخص شد كه در ۵۰ درصد موارد مردان علت ناباروری زوجها هستند.»
با توجه به اینكه در گذشته همواره این باور رواج داشت كه عامل اصلی ناباروری زنان هستند معمولا نوع نگاهها هم به زنی كه انگ ناباروری به او خورده بود تغییر میكرد. فشارهایی كه از سوی خانوادهها وجود داشت و نوع نگاه جامعه در بسیاری از موارد باعث میشد كه زوجین برای درمان ناباروری به راههای درمانی روی بیاورند كه چندان با عقلانیت سازگار نباشند.
احتمالا زمانی كه خبر ناباروری یك زوج پخش میشد، نخستین نسخهای كه اهالی محله و فامیل میپیچیدند و در حال حاضر هم در بسیاری از موارد میپیچند، مراجعه به رمال و دعانویس برای حل مشكل بود و زمانی كه افراد از این روشها ناامید میشدند، فامیل دست به كار میشدند تا زن دومی برای مرد بگیرند.
این اتفاقات در حالی روی میدادند كه آن زمان امكان تشخیص اینكه مشكل از طرف كیست وجود نداشت، ولی تشخیصهای خودجوش فرهنگی نتیجه را بر این پایه بنا مینهادند كه همواره مشكل از طرف زن است. به همین دلیل زن بیشتر متحمل فشار روحی بچهدار نشدن بود و او حتی اگر خودش هم راغب نبود مجبور بود كه به بعضی از نسخههای بینتیجه مانند مراجعه به رمال تن دهد. فاطمه ۳۳ ساله بعد از ۱۲ سال كه از ازدواجش میگذرد هنوز نتوانسته است حامله شود و بعد از ناامیدی از روشهای گوناگون علمی، یك بار هم روش رمال درمانی را امتحان كرده است.
بعد از اینكه آخرین روش درمانی كه هزینهای پنج میلیونی هم برایش خرج شده بود فایده نمیکند، فاطمه به توصیه مادرش نزد دعانویس میرود. به «آرمان» میگوید: «راههای مختلف درمان را امتحان كردهایم و دكتری نمانده بود كه ما نزدش نرویم، ولی هیچكدام نتیجه ندادند، وقتی آخرین روش درمانی هم نتیجه نداد ناامید شده بودم، برای همین با اینكه اعتقادی هم نداشتم ولی به توصیه مادرم عمل كردم و نزد دعانویس رفتیم. دعانویس لای كتاب را باز كرد و گفت كه یك نفر از فامیل شوهرم كه از من بدش میآید مرا طلسم كرده است.
با گرفتن ۱۰۰ هزار تومان طلسم را باز كرد و یك دعا هم داد و گفت اگر آن را همیشه نزد خودم نگاه دارم به زودی حامله میشوم. یك سالی از آن زمان گذشته است و هنوز اتفاقی نیفتاده است. مشكل من با این قضیه پولی كه هزینه كردهام نبود، بلكه اذیت روانی آن و بدبین شدنم به فامیل شوهرم كه با آنها رابطه خوبی داشتم، بود.»