به گزارش
ایران خبر، در پی انقلاب اکتبر 1917 در روسیه و فروپاشی امپراتوری تزاری، آذربایجان و ارمنستان هر دو اعلام استقلال کردند و جنگ بر سر مناطق مورد مناقشه از همان 1918 آغاز شد و تا 1920 به طول انجامید. در 1920، در پی تشکیل اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی، هر دو کشور به ان پیوستند. ناحیه خودگردان ناقورنو-قره باغ در 1921 در درون مرزهای جمهوری سوسیالیستی شوروی آذربایجان شکل گرفت و از همان زمان تبدیل به یک استخوان لای زخم میان این دو کشور شد.
در حدود 70 سال حکومت اتحاد شوروی، نزاع ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه قره باغ از حد اعتراضات گاه و بیگاه طرفین فراتر نرفت و این به خاطر اقتدار آهنین مسکو در دوران اتحاد شوروی بود.
در اواخر حیات اتحاد شوروی در 1988، با ترک برداشتن اقتدار کرملین، مسوولین حکومت خودگردان قره باغ اعلام کردند که از ان جا که بخش عمده جمعیت آن ارمنی های مسیحی هستند، قصد پیوستن به جمهوری سوسیالیستی شوروی ارمنستان را دارند. تظاهرات ارامنه و آذربایجانی ها در آن مقطع منجر به منازعات نژادی شد و در نهایت جنگ میان ارامنه و حکومت آذربایجان را در سال 1991 (در پی فروپاشی نظام شوروی) رقم زد.
درگیری میان آذربایجان و نیروهای ارمنی مورد حمایت ارمنستان بر سر منطقه خودمختار ناقورنو-قره باغ، چند روزی است که ادامه دارد، گرچه دوروز قبل باکو به طور یکجانبه اعلام آتش بس کرده است. پس از درگیری های خونبار سال های آغازین دهه 1990، این خشن ترین دور درگیری ها در حدودا 2 دهه اخیر است.
مشرق در این باره نوشت: در درگیریهای دوطرف، دستکم 130 مورد حمله در منطقه قرهباغ صورت گرفته است. منازعه دو دولت ارمنستان و آذربایجان طی 24 ساعت دهها مجروح و کشته برجای گذاشته است. دولت خودخوانده محلی ارمنی ناگورنو-قرهباغ در کشور آذربایجان و در مرز ایران و ارمنستان قرار دارد.
آخرین اخبار از یورونیوز حاکی از آن است که طبق ادعای وزیر دفاع آذربایجان، حدود 100 نظامی ارمنی کشته و مجروح شده و 6 تانک و یک هلیکوپتر Mi-24 نیز نابود شده، کمااینکه 12 نظامی آذری نیز به قتل رسیدند و یک تانک و یک خودروی زرهی آذربایجان نیز منهدم شده است. اما رئیسجمهور ارمنستان از کشتهشدن دستکم 18 نظامی ارمنی و مجروحشدن 35 تن دیگر خبر داده است. سرکیسیان، دولت آذربایجان را به نقض آتشبس محکوم کرد و هدف «تانکها، هلیکوپترها و توپخانههای دشمن» از حمله را تصرف نقاط استراتژیک عنوان کرد.
دولت آذربایجان نیز ارمنستان را ناقض آتشبس اعلام کرده و «آتش سنگین» از سوی توپخانهها و خمپارهاندازهای طرف مقابل را عامل بروز مجدد درگیری و پاسخهای سریع ارتش آذربایجان اعلام کرده است. ظاهراً آتشبس یکطرفهای از سوی دولت آذربایجان اعلام شده است. هنوز آمار دقیقی از اینکه چه میزان از تلفات از دو طرف مربوط به غیرنظامیان بوده و چه میزان از کشتهها و مجروحان ارمنی به گروههای جداییطلب در دولت محلی ناگورنو-قرهباغ مربوط میشود، منتشر نشده است.
دلیل مناقشات قومی در منطقه قرهباغ، حضور اکثریت ارمنی در این منطقه از کشور آذربایجان بوده است. این دولت محلی در مرز سه کشور آذربایجان، ایران و ارمنستان قرار دارد، اما روابط آن با ترکیه نیز خبرساز است. دلیل آن وقوع نسلکشی ارامنه توسط دولت ترکان جوان در دهه 1910 میلادی است که به آوارگی ارامنه از شرق ترکیه فعلی به کشور ارمنستان و منطقه قرهباغ انجامید. بواسطه آن رخداد، روابط ترکیه با ارمنستان مخدوش شده و از آنجا که ارمنیهای قرهباغ مورد حمایت ارمنستان قرار گرفتهاند، دولت ترکیه حمایت خود از دولت آذربایجان در منازعه قرهباغ را رسماً اعلام کرده است.
واکنشها؛ دعوت طرفهای درگیر به آرامش و حفظ صلح
دولت ایران مانند گذشته بیطرف خواهد ماند اما رجب طیب اردوغان از حمایت کامل دولتش نسبت به دولت آذربایجان خبر داد. پوتین که دولتش میاجی اصلی در روابط دو دولت ارمنستان و آذربایجان است از هر دو خواسته که برای پیشگیری از تلفات بیشتر به آتشبس 1994 میلادی پایبند باشند. از میان دول اروپایی، دولت آلمان پیشدستی کرده و خواستار خویشتنداری دو طرف شده است.
حسین جابری انصاری سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در خصوص درگیریهای اخیر در منطقه قرهباغ گفت: در حالی که منطقه شاهد اقدامات ویرانگر گروههای افراطی بوده و نیازمند آرامش و استقرار است، دریافت اخبار نگرانکننده از تشدید درگیریها در منطقه قرهباغ میان آذربایجان و ارمنستان موجب نگرانی شدید جمهوری اسلامی ایران است.
جابری انصاری افزود: ما هر دو همسایه شمالی خود را به خویشتنداری و پرهیز از هرگونه اقدامی که شرائط را سختتر میکند دعوت کرده و به آنان توصیه می کنیم با توقف فوری درگیریها، همه تلاش خود را برای بازگشت آرامش و حل و فصل مسالمتآمیز اختلافات در چارچوب گروههای صلح و سازمان ملل بکار گیرند.
«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیهای که در تارنمای این اتحادیه منتشر شد، از طرفین مناقشه خواست تا فوری درگیریها را پایان دهند، آتش بس را رعایت کنند و از اقدامات یا سخنانی که اوضاع را متشنج میکند پرهیز کنند. موگرینی از تلفات و بخصوص قربانیان غیرنظامی درگیریهای دیروز ابراز تاسف کرد. در این بیانیه حمایت کامل اتحادیه اروپا از تلاشهای گروه مینسک اعلام شد و موگرینی از طرفین مناقشه خواست تلاش برای دستیابی به راه حل صلح آمیز مناقشه ناگورنو- قره باغ را از سر گیرند.
«جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا نیز در بیانیه ای که تارنمای وزارت امور خارجه این کشور منتشر کرد،«به شدت» نقض گسترده آتش بس را در خط تماس ناگورنو - قره باغ که منجر به تلفات نظامی و غیرنظامی شد، محکوم کرد. کری ضمن تسلیت به تمام خانوادههای داغدار، از طرفین خواست «ضمن خویشتنداری، از تشدید خصومتها پرهیز کنند و به آتش بس کاملاً پایبند.
اما در این میان، «رجب طیب اردوغان»، رییس جمهور ترکیه، به صراحت از متحد قدیمی خود، جمهوری آذربایجان دفاع کرد:
«ما دعا می کنیم برادران آذربایجانی ما در این درگیری ها پیروز شوند، با کم ترین تلفات.»
سازمان همکاری های اسلامی، وابسته به عربستان، که جمهوری آذربایجان هم عضو آن است، «حمله نیروهای ارمنی به مرزهای قلمرو اشغال شده آذربایجان» و «بی احترامی ایروان به آتش بس(یکجانبه) اعلامی از سوی باکو» را محکوم کرد.
دبیرکل سازمان همکاری های اسلامی، «ایاد مدنی»، خواستار افزایش تلاش های بین المللی برای یافتن یک راه حل سیاسی جهت «حفظ» قلمرو متعلق به آذربایجان شد.
مقامات منطقه خودگردان قره باغ- که ظاهرا مستقل ولی تحت حمایت ارمنستان محسوب می شود- میگویند آنها هم علاقهمند به آتشبس هستند، ولی فقط زمانی که شاهد بازگشت دوباره کل قلمرو خود باشند.
هر دو طرف یکدیگر را به ادامه خشونت متهم میکنند. از زمان آتش بس سال 1994، با میانجیگری روسیه، در این منطقه وضعیت نه جنگ و نه صلح برقرار بوده است.
«آرتسرون هوانسیان»، سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان مدعی است: «نبرد با استفاده از توپخانه و تانک ادامه دارد. در حالی که آذربایجان به دروغ مدعی پایان دادن به خشونت است، هم مواضع ارتش قره باغ و هم روستاهای ارمنی نشین را می کوبد.»
از سوی دیگر، «واقف درگاهلی»، سخنگوی وزارت دفاع آذربایجان، ارمنستان را به ادامه خشونت متهم میکند: «ارمنیها در تمام روز آتش باری را بدون وقفه ادامه دادهاند.»
«دیوید بابایان»، سخنگوی منطقه خودمختار ناگورنو-قرهباغ هم ادامه نبرد سنگین را در شرق و شمال شرق جبهه درگیری تایید کرده است.
مقامات قره باغ اعلام کرده اند که یک پسربچه ارمنی در جریان درگیری ها کشته شده است و از ان سو مقامات آذربایجان از کشته شدن 2 و مجروحیت 10 غیرنظامی این کشور خبر داده اند.
رییس جمهور ارمنستان، «سرژ سرکیسیان»، این درگیری ها را «حد اعلای خصومت» از جانب آذربایجان، از زمان آتش بس سال 1994 خوانده است. الهام علی اف، رییس جمهور آذربایجان هم ارمنستان را تحریک کننده درگیری معرفی میکند: «ارمنستان دچار تلفات سنگینی شده است. یک پاسخ کوبنده به نیروهای ارمنی داده شد. ارمنستان سرجایش نشانده شد.»
از سوی دیگر، نیروهای نظامی قرهباغ هم مدعی هستند که بلندیهای راهبردی «لالا تپه» را که در روز شنبه توسط آذربایجانیها تصرف شده بود، دوباره تحت کنترل خود گرفتهاند. باکو اما صحت این خبر را رد کرده و می گوید که این تپه مهم در اختیار نیروهایش باقی مانده است و «نیروهای شورشی»(ارتش ارامنه قره باغ) تلفات جدی داده اند.
احتمال حضور اعضای داعش در جنگ «قره باغ»
برخی منابع خبری از حضور 100 تن از اتباع آذربایجانی عضو داعش برای جنگ در منطقه قرهباغ، خبر دادند.
به گزارش مشرق به نقل از پایگاه خبری البلد به نقل از یک منبع نظامی اعلام کرد که اعضای داعش که دارای اصلیت آذربایجانی هستند و تعدادشان به حدود 100 تن میرسد سوریه را ترک کرده و با هدف جنگ در قرهباغ از خاک ترکیه به سمت کشورشان بازمیگردند.
از جمله دلایل خروج این گروه از سوریه، نارضایتی عمومی در صفوف داعش در رقه به ویژه پس از پیروزیهای اخیر ارتش سوریه است که منجر به ضعف در مقررات و انضباط این گروه تروریستی شد و تاثیر منفی بر داعش داشت.
درحالی که رسانههای رسمی حوزه "قفقاز" اعلام کردند عملیات نظامی در سوریه منجر به کشته شدن نزدیک به 100 تبعه آذربایجانی شد اما درواقع این رقم بسیار بیشتر این تعداد است.
منافع 6 گانه رژیم تلآویو در استمرار جنگ میان باکو و ایروان
انشیل بیفر ستون نویس روزنامه صهیونیستی هاآرتض در تحلیلی در این روزنامه که روز گذشته منتشر شد، نوشت: اسراییل باید در این نزاع در کنار آذربایجان قرار گیرد به دلایل زیر:
اول اینکه آذربایجان درسالهای اخیر تامین کننده اصلی نفت اسراییل بوده و این نفت از طریق خط لوله از گرجستان و ترکیه به اسراییل انتقال می یابد.
دوم؛ آذربایجان مقادیر بسیار زیادی سلاح از جمله هواپیماهای بدون سرنشین و سیستم های ضد هوایی از اسراییل خریداری می کند.
سوم؛ اهمیت آذربایجان برای اسراییل در سالهای اخیر و در پی تیرگی روابط میان تل آویو و آنکارا افزایش یافته است.
چهارم؛ آذربایجان همسایه و همزمان دشمن ایران است و برای اسراییل «درِ پشتی» به ایران محسوب می شود.
پنجم؛ آذربایجان امیدوار است و این امیدواری را مسئولانش پنهان نمی کنند که اسراییل در اینده از خط لوله نفت مذکور برای پمپاژ گازی که از دریای مدیترانه استخراج می کند استفاده نماید.
ششم اینکه مردم جمهوری آذربایجان به مردم ترکیه به عنوان یک امت برادر می نگرند که با ارمنستان رابطه برقرار نمی کنند.خودداری اسراییل از شناسایی نسل کشی ارامنه توسط ترکها در دوره جنگ جهانی اول از دیگر عواملی است که می تواند به ایجاد روابط استراتژیک اسراییل با آذربایجان کمک کند.