حرف تا عمل مدیریت شهری در مورد شفاف‌سازی معاملات املاک

 

به گزارش ایران خبر، زاکانی می‌گوید املاک شهرداری «چاه نفت» است! هم درآمد قابل توجهی فراهم کرده؛ هم می‌تواند بستر رانت و گرفتاری شود. اگرچه مرور تجربه‌های گذشته نشان از انحرافات گسترده در واگذاری آن‌هاست. مدیریت جدید شهرداری اما اعلام کرده برنامه‌های تازه‌ای برای شفافیت و مولدسازی مایملک مردم تهران دارد.

اسرار صندوقچه املاک شهرداری

آمار روشنی از املاک شهرداری تهران در دست نیست؛ اگرچه با مصوبه سال ۱۳۹۵ شورا، قرار بود همه در سامانه املاک و مستغلات نمایه شود. با این همه عملاً به جایی نرسید. آنقدر که در گزارش تحقیق و تفحصی که در واپسین روزهای پنجمین شورای شهر قرائت شد، آمده بود: «هیچ معاونتی دقیقاً نمی‌داند شهرداری چه تعدادی ملک دارد!»

بهاره آروین نماینده سابق شورا در این‌باره می‌گوید: سامانه املاک و مستغلات شهرداری ظاهراً راه‌اندازی شده بود که کاری نکند! نه سازمان املاک از آن رضایت داشت، نه فاوای شهرداری. اطلاعات این حوزه به‌طور سیستماتیک پنهان می‌شود. در بیشتر موارد هیچ ردی از فروش یا تهاتر املاک وجود نداشت!

گرفتاری بعدی فرایندهای غیرشفاف معاملات املاک در شهرداری تهران است. موضوعی که در گزارش تحقیق وتفحص شورای پنجم نیز به آن مفصلاً پرداخته بود. این گزارش بحث «واگذاری املاک در قبال حواله‌های پیمانکاری و کارگزاری (هولوگرام)» را از مهم‌ترین ایرادات فرایندهای جاری این حوزه در شهرداری تهران معرفی می‌کرد.

بهاره آروین نماینده سابق شورای شهر روایت‌های جالبی از مفاسد ایجادشده در اثر همین عدم شفافیت ارائه می‌کند و می‌گوید: مثلاً چندین بار روی یک ملک کارسازی صورت می‌گرفت. افرادی بعضاً یک ملک را چندین بار به شهرداری فروخته بودند! یا اینکه فردی روی پارک یا خیابان چندین بار در دادگاه شهرداری را محکوم کرده و بابت آن پول می‌گرفت!

گرفتاری بعدی فرایندهای غیرشفاف معاملات املاک در شهرداری تهران است حتی در سالم‌ترین موارد یعنی تهاتر املاک شهرداری با بدهی پیمانکاران در کارگزاری‌ها، ایرادات متعددی از قبیل پیچیده بودن فرایند، یا اظهار بسیار پایین ارزش ملک وجود داشت. فلاح معاون شهردار تهران می‌گوید: در تهاتر به صورت کارگزاری نواقصی وجود دارد. در این مسیر بالغ بر ۵۰ درصد از منابع و حق شهر تضییع می‌شود.

آن‌طور که روشن است نه اطلاع دقیقی از کم و کیف این املاک پیداست، نه شیوه معاملاتی آن‌ها در حال حاضر روشن است. بعلاوه فرایند کنونی عوائد مالی چندانی را روانه بودجه شهرداری تهران نمی‌کند.

مولدسازی دارایی‌ها چیست؟

مفهومی که به تازگی بسیار مورد توجه شهرداری و دولت قرار گرفته، «مولدسازی دارایی‌ها» است. یعنی استفاده از املاکی که سال‌هاست در گوشه‌گوشه جغرافیای مدیریت هر کدام از دستگاه‌ها فریز شده و عملاً علی‌رغم ارزش اسمی بسیار بالایی که دارند، عوائد چندانی را روانه خزانه نمی‌کنند.

بورس کالا بستر مناسبی را برای عرضه شفاف اموال و دارایی‌های دستگاه‌های اجرایی آماده کرده است. رئیس اداره مطالعات اقتصادی بورس کالا می‌گوید: از سال گذشته بازار املاک راه‌اندازی شده و همکاری‌هایی با وزارت دفاع، وزارت راه و یک بانک داشته‌ایم. این ارگان‌ها در بورس‌کالا عرضه داشته‌اند و ملک آن‌ها فروش رفته است.

شهرداری اموال بسیاری در اختیار دارد که می‌تواند با مولدسازی درآمد قابل توجهی را کسب کند وی البته معتقد است میزان معاملاتی که تاکنون در این بازار انجام شده، نسبت به ظرفیت بورس بسیار اندک است. با این همه امیدواری‌های جدی به رونق‌گیری بورس املاک با ورود شهرداری تهران وجود دارد.

احمد عابدی کارشناس اقتصاد شهری نیز معتقد است شهرداری اموال بسیاری در اختیار دارد که می‌تواند با مولدسازی درآمد قابل توجهی را کسب کند. او درباره استفاده از بستر بورس املاک معتقد است که این امکان برای شهرداری فراهم شده که با عرضه املاک در بورس کالا در یک شیوه شفاف، مدرن و الکترونیکی کل روند یک معامله انجام شود.

برنامه‌های شهرداری برای مولدسازی دارایی‌ها چیست؟

«بورس کالا»، بستری شفاف و برخط که می‌تواند عرضه املاک مازاد شهرداری را بسیار سریع‌تر از روش‌های سنتی انجام دهد. حسن‌زاده رئیس اداره املاک شهرداری تهران می‌گوید: برای شروع، دو واحد آپارتمان سنددار در منطقه دو شهرداری به عنوان اولین حضور شهرداری در بورس عرضه شده است.

وی با اشاره به مزیت‌های فروش املاک در بورس گفت: «در شرایط معمول اگر به هر دلیلی مزایده برگزار نشود در خوشبینانه‌ترین حالت یک ماه بعد می‌توانیم مزایده را تکرار کنیم. اما در بورس اگر شرکت‌کننده‌ای وجود نداشته باشد حداقل ۷ روز می‌توانیم هر روز مزایده را تکرار کنیم. یعنی با این فرایند در بورس می‌توانیم حداقل ۷ ماه جلو بیفتیم.

فلاح معاون مالی شهردار تهران نیز «شفافیت» را علت انتخاب بستر بورس کالا برای عرضه املاک عنوان می‌کند و از آمادگی عرضه دست‌کم ۴ هزار میلیارد تومان از اموال شهرداری تهران برای سال آینده خبر داد و گفت: با این کار می‌توانیم باعث شفافیت و مولدسازی دارایی و کمک به تعادل بخشی و به حداقل رساندن سفته‌بازی شویم.

علوی نماینده مردم تهران نیز از تأکیدات شورای شهر برای شفاف‌سازی و جمع کردن بسترهای فسادزا در عرضه املاک گفته و اضافه می‌کند: در شیوه عرضه تهاتری به وسیله کارگزاری‌های سنتی نواقصی وجود دارد. در این مسیر دست‌کم ۵۰ درصد از منابع و حقوق مردم تضییع می‌شود.

«شفافیت» علت انتخاب بستر بورس کالا برای عرضه املاک شهرداری همین موضوع مورد اشاره شهردار تهران نیز هست؛ علیرضا زاکانی در جلسه تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۱ به شورا گفت: شهرداری تلاش دارد به بازیگر اصلی مسکن در شهر بدل شود. نباید با نرخ‌سازی‌های صوری مشاوران املاک مردم متضرر شوند. عرضه املاک در بورس امکان کشف قیمت به‌صورت شفاف در هر محل را فراهم می‌کند.

شفافیت تنها روش عملی مبارزه با فساد است. باید منتظر ماند و دید شعارهای مدیران تازه شهرداری تهران درباره عرضه املاک در بورس و شفاف‌سازی در این فرایند تا چه اندازه موفق خواهد بود؟