در مسیر از صنایع، لبنیات و محصولات کشاورزی آنجا گفتیم و انتظار داشتیم با روستای مجهز و با امکاناتی روبه‌رو شویم چراکه چندان هم با شهر تبریز فاصله‌ای ندارد؛ پس از نیم ساعت به روستا رسیدیم.
وارد روستا که می‌شویم، آرام آرام بویی به مشام‌مان می‌رسد، بویی که با تمام بوهای دیگر فرق دارد، بوی گل‌های رنگارنگ خوشبو نیست، بدی پاییز و نم‌نم باران نیست، بوی خاص روستا هم نیست. بویی بسیار بد که به سختی می‌توان آن را تحمل کرد.
جلوتر می‌رویم و آنگونه که از پیش تعیین شده بود، قرار است جلسه‌ای در مسجد جامع روستا داشته باشیم؛ مسیر ورودی روستا تا مسجد هیچ منظره‌ی روستایی نداشت، خبری از درخت، گل و گیاه هم نبود، آنچه که دیدیم صرفاً خانه‌های گلی همراه با کلی خاک بود، چنانچه آسفالت آنجا هم مناسب نبود؛ اصلاً شبیه روستاهای نزدیک یک کلانشهر نیست.
وارد مسجد می‌شویم، آرام آرام مسئولین استانی هم از راه می‌رسند و جلسه‌ای حدوداً ۳۰ نفره را آغاز می‌کنیم؛ در ابتدای جلسه ساکنین روستای مایان سفلی از مشکلات خود می‌گویند.
روایت مشکلات روستای مایان سفلی از زبان ساکنین آن
یکی از ساکنین روستا با حالتی عصبانی و گلایه‌مندانه می‌گوید: بوی بد روستا امان‌مان را بریده است، پساب فاضلاب چرمشهر وارد تصفیه خانه نمی‌شود و به رودهای ما نفوذ می‌کند، ما هم از آنها در آبیاری استفاده می‌کنیم.
شدت عصبانیت او بیشتر می‌شود، او ادامه می‌دهد: محصولات ما سالم نیستند، ما از آنها مصرف می‌کنیم به شهرهای دیگر می‌فروشیم، چرا نظارتی وجود ندارد؟
یکی‌دیگر از مردان روستای مایان سفلی نیز می‌گوید: پساب چرمشهر به تصفیه خانه وارد نمی‌شود و از کنار آن هدایت و دوباره وارد آب می‌شود اما مدیر عامل آن تاکنون به تماس ما جواب نداده‌اند.
مرد دیگری که در دهیاری روستا مشغول به کار است و از صورت و دستان او معلوم بوده مردی کاری و تلاش‌گر است هم خاطرنشان می‌کند: دهیاری پول ندارد که هزینه کند، فاضلاب درست و حسابی نداریم.
او می‌پرسد: تا چه زمانی باید این بو را تحمل کنیم، فقط بگویید تا کی؟ پساب پر از کروم است، وقتی اعتراضی می‌شود چند روز تصفیه خانه را به راه می‌اندازند دوباره بعد چند روز از کار می‌افتد.
یکی‌دیگر از ساکنین روستا نیز می‌گوید: علاوه بر فاضلاب چرمشهر، درمانگاه شبانه روزی هم نداریم، فرزندان ما شب بیمار شوند چه کنیم؟ درست است که به شهر نزدیکیم اما مگر می‌شود هر لحظه به آنجا برویم؟.
دیگری از مشکلات پتروشیمی تبریز در این منطقه می‌گوید، او خطاب به مسئولین اضافه می‌کند: شب‌ها علاوه بر بوی فاضلاب چرمشهر، گازی از پتروشیمی تبریز در این منطقه می‌پیچد که به هیچ عنوان نمی‌توانیم از بوی بد آن بیرون برویم.
مرد کهنسال دیگر از مشکلات آب روستا می‌گوید، بنابر گفته او آب شرب روستا کیفیت خوبی ندارد و مملو از آهک است یعنی همان آب سنگین که برای سلامتی انسان سم است.
او ادامه می‌دهد: پساب چرمشهر وارد تصفیه خانه نشده وارد آب رودخانه‌ها می‌شود تا هزینه‌ای بر آنها تحمیل نشود.
پس از شنیدن مشکلات روستا از زبان ساکنان آن به سراغ مسئولین می‌رویم تا دلیل مشکلات را جویا شویم.
مایان سفلی علیرغم هم‌جواری با شهر تبریز با مشکلات حادی مواجه است
در ابتدای جلسه رئیس سازمان بسیج رسانه آذربایجان شرقی ضمن خوشامدگویی ادامه می‌دهد: مایان سفلی علیرغم هم‌جواری با شهر تبریز متأسفانه با مشکلات حادی مواجه است که در راستای جهاد تبیین پیگیر هستیم تا اقدامات دولت را هم اعلام کنیم و در رسانه‌ها بررسی کنیم.
جواد بیرامزاده خاطرنشان می‌کند: مشکلاتی که مایان سفلی در چندین جلسه بررسی شد و عمده مشکل آنها که درگیر هستند و بزرگترین چالش آنها بحث زیست محیطی چرمشهر، آب و فاضلاب و مرکز بهداشت است.
او می‌افزاید: قطب لبنیات ما مایان سفلی است، اگر مشکلی از لحاظ زیست محیطی باشد لبنیات و سبزیجات آن هم مشکل دار خواهند بود.
پر اولویت‌ترین مشکل مایان فاضلاب بی‌رویه‌ی چرمشهر است
جانشین فرمانده سپاه عاشورا در بسیج اقشار می‌گوید: این منطقه دارای شهدای گران قدر و آزادگان بسیاری است و مردم منطقه همواره در صحنه‌های انقلاب پیشرو، مؤثر و وفادار نظام و انقلاب بوده‌اند.
حسن صفدری ادامه می‌دهد: اگر اقدام و عمل ما در راستای مصوبات نباشد، جلسه بیهوده خواهد بود و رهبر معظم انقلاب توصیه و تأکید کرده‌اند که محرومیت زدایی از اولویت برنامه‌های شما باشد.
او می‌افزاید: پر اولویت‌ترین مشکل منطقه فاضلاب بی‌رویه‌ی چرمشهر است، لبنیات مایان بی‌نظیر است و همه‌ی کشاورزان منطقه از این آب استفاده می‌کنند؛ درخواست می‌کنم به صورت جهادی به مشکل اصلی منطقه که آب و فاضلاب بوده، وارد شوید.
او خاطرنشان می‌کند: این فاضلاب‌ها به آب‌های زیر زمینی نفوذ می‌کنند و کشاورزان هم از این آب استفاده می‌کنند که از مسئولان درخواست می‌کنیم به مسئله ورود پیدا کرده و برطرف کنند.
صفدری یادآور می‌شود: علاوبر فاضلاب مشکل بعدی این منطقه نبود مرکز درمانی ثابت است و مردم مایان مرکز درمانی ثابت ندارند و خودجوش می‌توانند کمک کنند تا راه‌اندازی شود.
زیرساخت‌های تصفیه خانه چرمشهر به حد استاندارد نرسیده است
میر راضی، معاون محیط انسانی اداره کل محیط زیست آذربایجان شرقی نیز می‌گوید: شهرک‌های صنعتی که تصویب می‌شوند، تمامی واحدهای آنها باید زیر نظر شرکت شهرک‌های صنعتی باشد اما در مایان این اتفاق نیافتاده است چراکه متولی خاصی نداشته است همچنین شهرک‌های صنعتی بعد از ۲۰ درصد بهره‌برداری و ۵۰ درصد واگذاری باید تصفیه‌خانه احداث کنند.
او ادامه می‌دهد: در طول سالیان اخیر تصفیه خانه چرمشهر احداث شده اما نتوانسته به زیرساخت‌های حد استانداردی برسد، چند شهرک چرم دیگر در شهرهای دیگر داریم که از دولت برای احداث تصفیه خانه هزینه می‌گیرند اما اینجا این مورد نبوده است با اینکه شهرک چرم مایان بزرگ‌تر از آنها است.
او می‌افزاید: چرمشهر سه تصفیه خانه دارد اما به حد استاندارد مصوب محیط زیستی نرسیده است که بهانه آنها این است که برخی از واحدها هزینه نمی‌دهند.
میرراضی خاطرنشان می‌کند: دو سال پیش اقدام عمومی شد و تولید باید به محیط زیست آسیب نرساند و براساس توسعه‌ی پایدار باشد.
او تاکید می‌کند: وظیفه ما است که نظارت کنیم، نظارت ما براساس اعلام دادستان است، محیط زیست واحد آلاینده را اعلام می‌کند.
اعتبارات لازم به این روستا اختصاص نیافته است
کریم زاد، رئیس اداره محیط زیست شهرستان تبریز آذربایجان شرقی نیز در ادامه بیان می‌کند: با آزمایش و نمونه‌برداری که انجام شد، معلوم شد که آب روستای مایان قابل شرب است.
او ادامه می‌دهد: اعتبارات باید تخصیص یابد تا تصفیه خانه نوسازی و به‌روز شود وگر نه پاسخ نمی‌دهد، اما جذب نشد؛ بنابراین لازم است اعتبارات از صندوق‌ها جذب شود.
او در رابطه با موضوع تصفیه خانه چرمشهر، خاطرنشان می‌کند: براساس نتایج آزمایشات تبریز، سال ۱۳۹۹ موضوع را تابع قوانین و مقررات به دادستانی اطلاع دادایم و شکایت هم کردیم و در شعبه هشت دادگاهی محکوم شد، دادستانی رأی داد که تا دو سال آینده باید اقدامات پژوهشی انجام شود و نتایج را به دادستانی گزارش دهند.
علیپور اضافه می‌کند: سال ۱۴۰۰ نیز اقدام حقوقی کردیم اما به دلیل اینکه سال حمایت از تولید بود نتوانستیم شهرک صنعتی را پلمپ کنیم و بیشتر از این جلو برویم.
چرمشهر باید زیر نظر دولت باشد
علیپور، مدیر امور آزمایشگاه‌های اداره کل محیط زیست آذربایجان شرقی هم طی سخنانی یادآور می‌شود: این تصفیه خانه صرفاً به اسم وجود دارد و مستهلک شده و موتور آن از کار افتاده است، چرمشهر می‌گوید توان مالی نداریم، نیازمند سرمایه‌گذار است و باید دولت تأمین کند.
او اضافه می‌کند: دولت باید این منطقه را زیر نظر بگیرد چراکه شهرک‌های چرم دیگر را تحویل گرفته و سرمایه‌گذاری کرده است چرمشهر باید زیر نظر دولت باشد تا به درستی جلو برود.
او با بیان اینکه آب مزارع قابل استفاده نیست، کروم ندارد اما شور است، ادامه می‌دهد: مدیریت پسماند باید ارگانیزه شده باشد، فاضلاب چرمشهر از پسماند آناخاتون شروع می‌شود و به صورت جوب پیش می‌رود چراکه با جوب فاضلاب راه نمی‌افتد.
علیپور می‌افزاید: هر واحد قبل از راه‌اندازی باید پیش تصفیه داشته باشد، تصفیه کرده و به شهرک واگذار کند اما سازو کار شهرک‌های صنعتی در این واحد وجود ندارد.
او خاطرنشان می‌کند: وضعیت واحدهای صنعتی خوب نیست، شهرک چرمشهر باید آلاینده اعلام شود و حمایت از واحدهای صنعتی داریم که باید چرمشهر به دولت معرفی شود تا با سرمایه‌گذاری آن را برطرف کنیم.
فاضلاب چرمشهر، مزارع را هم آلوده می‌کند
علیزاده کارشناس بهداشت محیط آذربایجان شرقی هم می‌گوید: مشکل مایان اساسی بوده و ناشی از فاضلاب چرم شهر بوده و آبیاری با آب فاضلاب و آب آلوده باعث می‌شود تا مواد سمی به سبزیجات و محصولات وارد شود که ضرر بالایی دارد و تمامی مکاتبات را به‌عنوان حافظ سلامت مردم انجام داده‌ایم.
او ادامه می‌دهد: مشکل اصلی این منطقه فاضلاب چرمشهر، کانال روباز و غیر اصولی در خیابان اصلی است که از سوی مردم شکایت‌های بسیاری می‌شود از شورای شهر، دهیار و بخشداری مکاتبات و مشکلات را اخذ کرده‌ایم چراکه پای ایمنی و امنیت جانی در میان است.
او می‌افزاید: آب شرب مایان مشکلی ندارد، اگر دستگاه‌های اجرایی احساس مسئولیت کنند و اقدامات خود را انجام دهند، جلسات نتیجه محور خواهد بود.
بررسی راه‌اندازی مرکز بهداشت ثابت در مایان
یکی از کارشناسان بهداشت آذربایجان شرقی نیز در رابطه با درمانگاه این روستا می‌گوید: مرکز خدمات جامع سلامت روزانه در مایان داریم، پزشک، درمانگاه، آزمایشگاه و تمامی فرآیندهای لازم وجود دارد اما اهالی درخواست دارند شبانه روزی شود و ضوابط باید تعیین شود تا شبانه‌روزی کار کند.
آب شرب مایان از تبریز تأمین و سالم است
کارشناس سازمان آب و فاضلاب آذربایجان شرقی نیز اضافه می‌کند: هفت کیلومتر آب را اصلاح و چاه برای مواقع بحرانی احداث کرده‌ایم آب منطقه مایان از تبریز تأمین می‌شود و اگر احیاناً مشکلی باشد از چاه‌ها استفاده می‌کنیم و باید آب شیرین کن بگذاریم تا مشکلات برطرف شود.
او در رابطه با آب شرب مایان که از شبکه شهری تبریز تأمین می‌شود، نیز می‌گوید: فاضلاب نامه نوشته‌ایم به معاونت شهرک عمران آب منطقه مایان تصفیه خانه یا فاضلاب در دست مطالعه است.
پایان جلسه با غروب آفتاب و پخش شدن صدای اذان در سراسر روستا همراه بود، مردم روستا برای اقامه نماز مغرب به مسجد می‌آمدند، پیر، جوان، زن و مرد هم نمی‌شناخت، اغلب اهالی روستا در مسجد حضور داشتند.
برای اقامه نماز به سمت مکان اقامه نماز زنان رفتیم، زنان روستا با خونگرمی از ما استقبال می‌کردند، از یکی از زنان روستا که به نظر می‌رسد از بقیه جوان‌تر باشد، در رابطه با مشکلات روستای مایان سفلی پرسیدم، او در این خصوص اضافه می‌کند: بوی بد فاضلاب، آب ناسالم ما و کانال رو باز وسط روستا مشکلات اساسی ما هستند.
او در ارتباط با مشکلات زنان روستا نیز می‌افزاید: علاوه‌بر اینها، زنان روستای ما توانمندی‌های بسیاری دارند، اگر شغلی برای آنها ایجاد شود و فردی از آنها حمایت کنند، مطمئناً مؤثر خواهد بود.
با حضور استاندار آذربایجان شرقی مشکلات مایان بررسی می‌شود
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی نیز پس از اقامه نماز مغرب و عشا در جمع نمازگزاران روستای مایان سفلی می‌گوید: آب شرب روستای مایان کاملاً سالم است و مشکل پساب چرمشهر بوده که به رودخانه آجی چای می‌ریزد همچنین واحدهای تولیدی که بیرون از چرمشهر هستند، نیز این فاضلاب را آلوده می‌کنند.
روح اله متفکر آزاد ادامه می‌دهد: باید به‌گونه‌ای وارد عمل شویم که حوزه‌ی کاری شما تعطیل نشود و اجازه نمی‌دهیم تولیدی تعطیل شود اما در عین حال محیط زیست موضوعیت دارد و باید رسیدگی شود.
او خاطرنشان می‌کند: جلسه‌ای را در استانداری برگزار کرده و به مشکلات شما رسیدگی می‌کنیم همچنین اعتبارات لازم هم تخصیص می‌یابد.
سفر مطالبه گرانه اهالی رسانه به روستای مایان سفلی به پایان خود رسیده است، اما پرسش‌های مختلفی در خصوص پساب چرمشهر و فاضلاب در ذهنمان ایجاد شده است، سوالات بسیاری وجود دارد که باید از مسئولین جویا شویم، آیا واقعاً سود مالی و منافع شخصی آن چنان اهمیت دارد که جان انسان‌ها برای ما مهم نباشد؟ شاید دیگر آن شعر معروف سعدی شیرازی که سروده بود «بنی آدم اعضای یکدیگرند» معنایی ندارد یا حداقل کمرنگ‌تر شده است.
در راه برگشت بیشتر به این روستا توجه می‌کنیم؛ علاوه بر مشکلاتی که بررسی شد، آسفالت، سگ‌های ولگرد و نبود روشنایی از مشکلات دیگر آنها است؛ امیدواریم مسئولین حاضر در جلسه به این روستا توجه کرده و مشکلات آنها را بررسی کنند.
