حالا دیگر میتوان بدون لکنت از "جایگاه یگانه"ی شهاب حسینی در مختصات بازیگری سینمای ایران گفت: بازیگری خوش سیما و دوست داشتنی که در روزهای درخشش در شبکهی نمایش خانگی با بازی در مجموعهی تحسین شدهی "شهرزاد" توانست معتبرترین جایزهی جهانی بازیگری تاریخ سینمای ایران را به نام خود ثبت کند. شکار «نخل طلای کن» موقعیت شهاب حسینی را ممتازتر از قبل کرده و او نیز تبدیل به یکی از چهرههای جهانی سینمای نیمه جان ایران شده است. حسینی اما برای تکیه بر جایگاه رفیع امروز مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرده است که با مروری کوتاه میتوان قلههای متعددی را در آن رصد کرد.
واکنش پنجم (تهمیه میلانی 1381)
*طراحی چهره: با توجه به اینکه عزادار برادرش است ریش و سبیل چند روزهای دارد و آرایش موهایش هم فرق وسط و کمی بلند است.
*مختصات نقش: «مجید» برادر شوهر فرشته است که در مختصات تعصب فکری پدرش یعنی جاج صفدر باید از بعد از مرگ برادرش با فرشته ازدواج کند. چرخش این کاراکتر از برادری صددرصد خشن و متعصب که آرام آرام تحت تأثیر احساسات عروس خانواده قرار میگیرد و نرم میشود، فرصت ویژهای برای هنرنمایی حسینی در این نقش بود.
*نقش مقابل اصلی: کاراکتر حاج صفدر ( با بازی جمشید هاشمپور) نزدیکترین کاراکترها در روایت داستان به مجید است و در اکثر صحنهها بازی شهاب حسینی در زیر سایهی این کاراکتر شکل میگیرد اما نقش مقابل هر دوی اینها فرشته ( با بازی نیکی کریمی) است که به نوعی قربانی تعصب این خانواده است.
*بازتابها: در میان فیلمهای ثبت شده در یکی دو سال ابتدایی ورود شهاب حسینی به میدان بازیگری در سینما «واکنش پنجم» حکم یک جهش را دارد؛ فیلمی که به ناگاه نگاهها را روی این بازیگر جوان و با استعداد متمرکز کرد. این فیلم را میتوان اصلیترین نقطهی عزیمت شهاب حسینی به جریان حرفهای بازیگری در سینمای ایران دانست.
رستگاری در 8:20 دقیقه ( سیروس الوند 1383)
*طراحی چهره: ترکیب عینک کائوچویی با ریش و سبیلی تقریبا پر و موهای کوتاه که بغل زده شده، شمایل شهاب برای نقش فواد را شکل میدهد.
*مختصات نقش: کاراکتر «فواد» را میتوان یکی از چالش برانگیزترین کاراکترها در کارنامهی شهاب حسینی دانست؛ کاراکتری که قرار بود نمادی از تعصب کور مذهبی را به تصویر بکشد و شهاب به بهترین شکل ممکن از پس آن برآمد. نقش اصلی فیلم طاها (با بازی بهرام رادان) است که متأثر از القائات فواد دست به اقدامات کور کورانه میزند.
*نقش مقابل اصلی: به رغم حضور نسبتا کوتاه ( از نظر زمانی) در فیلم میتوان سکانسهای دو نفره فواد و طاها را از کلیدیترین سکانسهای فیلم «رستگاری در 8:20 دقیقه» دانست؛ سکانسهای رویارویی بهرام رادان و شهاب حسینی که در آغاز از جنس گفت و گوهای مراد و مریدی است و آرام آرام به چالش، عصیان و تقابل کشیده میشود.
*بازتابها: شهاب حسینی برای ایفای نقش طاها، نامزدی بهترین بازیگر مرد جشنوارهی فجر را تجربه کرد؛ تجربهای که هر چند به صید سیمرغ منتهی نشد اما پای این بازیگر به فهرست مدعیان جوایز بازیگری در سینمای ایران باز کرد؛ منتقدان حالا جدیتر کارنامهی حسینی را رصد میکردند.
محیا ( اکبر خواجویی 1386 )
*طراح چهره: ته ریش دارد و موهایش تقریبا بلند است و تیپش کلا تیپ جوان اولی در این فیلم است.
*مختصات نقش: «جاوید» دانشجوی پزشکی است اما از جسد هراس دارد. حالا او دل به یکی از همکاسیهایش بسته است که شغل خانوادگیشان غسالی است و شرطش برای پاسخ مثبت به خواستگاری جاوید شست و شوی حداقل ده جنازه است. جاوید در مسیر غلبه بر هراسش در راه عشق به دریافت تازهای از زندگی و مرگ میرسد.
*نقش مقابل اصلی: بازیگر نقش «محیا» در فیلم الهام حمیدی است که سکانسهای اصلی فیلم در قالب رویارویی او با شهاب حسینی خلق شده است. نقش آفرینی همتراز حمیدی و حسینی در باور پذیر شدن صحنههای احساسی فیلم نقش بسزایی داشت.
*بازتابها: دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنوارهی فیلم فجر، رسمیترین بازتاب ایفای نقش در فیلم «محیا» برای شهاب حسینی بود اما واقعیت این است که فضای رسمی نقد فیلم واکنش به شدت مثبتی به این نقش آفرینی نشان داد و برخی معتقد بودند حضور حسینی، فیلم را از یک شکست کامل نجات داده است.
سوپر استار ( تهیمه میلانی 1387)
*طراح چهره: ته ریش دارد و آرایش موهایش هم معمولی است.
*مختصات نقش: «کوروش زند» از آن کاراکترهایی است که احتمالا بازی در قالب آن برای بازیگران بسیاری وسوسه کننده است؛ یک سوپر استار سرشناس و جوان سینما که به واسطهی شهرت بی اندازهاش گرفتار غرور شده و باید تاوان این غرور را بپردازد.
*نقش مقابل اصلی: هر چند طراحی کاراکتر کوروش زند به گونهای است که در مواجهه با کاراکترهای مختلف با وجود مختصات شخصیتیاش آشنا میشویم اما به قاعدهی سینمایی باید پارتنر اصلی او را در فیلم «رها» با بازی فتانه ملک محمدی بدانیم؛ دختر نوجوانی که قرار است مسیر زندگی کوروش زند را تغییر دهد. در عین حال نمیتوان از سکانسهای دو نفرهی شهاب حسینی و نسرین مقانلو هم در فیلم گذشت.
*بازتابها: شهاب حسینی با «سوپر استار» بالاخره سیمرغ فجر را شکار کرد اما نکتهی مهمتر دربارهی «سوپر استار» قرارداد شهاب حسینی در فصل مشترک سلیقه ی مخاطب خاص و عام سینما بود. حالا او هم از منظر حرفهای و هم از منظر گیشه بازیگری تضمین شده بود.
درباره الی ... ( اصغر فرهادی 1387 )
طراحی چهره: در این فیلم هم مهرداد کیانی ته ریش شهاب را حفظ کرده و موهای او آرایش همیشگی را دارد.
*
مختصات نقش: فیلم «درباره الی ...» فیلم کاراکترها و رویاروییهاست و طبیعتاً در این مختصات هریک از نقشها وزنی در خور ویژهای پیدا میکند. احمد به عنوان جوان مطلقهای که به تازگی از خارج بازگشته و در فکر ازدواج مجدد است یکی از همین شخصیتهاست.
*نقش مقابل اصلی: شاید از منظری بتوان تک تک کاراکترهای فیلم را پارتنر یکدیگر دانست اما حتما «درباره الی ...» با بازی ترانه علیدوستی به عنوان گزینهای که دوستان برای ازدواج احمد انتخاب کردهاند. اصلیترین بازیگر مقابل بود. سکانسهای دو نفرهی شهاب حسینی و ترانه علیدوستی در فیلم هنوز هم در خاطرعلاقهمندان ثبت است.
*بازتابها: موج درباره الی ... آن قدر در سینمای ایران طنین داشت که به سختی میتوان سهمی برای هر یک از عواملش به صورت مجزا در نظر گرفت اما بسیاری اهدای سیمرغ بازیگری به شهاب حسینی برای «سوپر استار» را در واقع جایزهای برای قدردانی از نقش آفرینی او در درباره الی... دانستند. نکتهای که در جشن خانه سینما نمود واقعی پیدا کرد و جایزهی بهترین بازیگر به نام همین فیلم به حسینی اهدا شد.
پرسه در مه (بهرام توکلی 1388)
*طراحی چهره: تا اواسط فیلم با چهرهی همیشگی شهاب مواجه هستیم. از نیمههای فیلم او موهایش را با شمارهی چهار کوتاه میکند و چهرهاش کاملا نسبت به دیگر فیلمهایش تغییر اساسی میکند.
مختصات نقش: هنرمندی در بن بست خلاقیت. این خلاصهترین توصیفی است که میتوان از «امین» کاراکتر اصلی فیلم «پرسه در مه» ارائه کرد؛ نقشی متفاوت و سرشار از ریزه کاری که تصویری تازهتر از توانمندیهای شهاب حسینی ارائه کرد. امین در بن بستی که در مسیر خلق یک قطعه موسیقی گرفتارش شده حالا به دنبال مرور خود و نسبت خود با همسر، جامعه و اساساً دنیا است.
*نقش مقابل اصلی: یکی از موفقترین ترکیبهای بازیگری را میتوان همین ترکیب دو نفره شهاب حسینی و لیلا حاتمی در فیلم «پرسه در مه» دانست. بازی رویارویی و پر کشش این دو در موقعیتهای احساسی متفاوت برگ برنده اصلی بهرام توکلی برای روایت داستان خاصاش بود.
*بازتابها: دیگر میتوان گفت منتقدان به شگفتزده شدن در مواجهه با توانمندیهای شهاب حسینی در میدان بازیگری عادت کردهاند؛ پرسه در مه، جایگاه شهاب را در عرصهی بازیگری بار دیگر تثبیت کرد و به همین دلیل هم در جشن خانهی سینما برای دومین سال پیاپی تندیس بهترین بازیگری مرد را به نام او ثبت کرد.
جدایی نادر از سیمین (اصغر فرهادی 1389)
طراحی چهره: موهای کوتاه که از دو طرف کمی خالی شده، ته ریش و سبیلی پرپشت که به او چهره یک آدم کاملا خسته را داده است.
*مختصات نقش: نمایندهای از یک طبقه که قرار نیست یک تیپ باشد؛ حجت زندگی کارگری دارد و دست اندازهای اقتصادی او را به ستوه آورده است. مرضیه همسرش بدون اطلاع او سراغ کارگری در منزل دیگران رفته و به خاطر همین نسبت به خانواده نادر و سیمین احساس تحقیر و کینه دارد.
*نقش مقابل اصلی: به قاعده دیگر فیلمهای فرهادی اینجا هم میتوان به دو گانههای به یادماندنی از تقابل حجت و نادر و حتی حجت با معلم سرخانه دختر نادر( با بازی مریلا زارعی) اشاره کرد اما حتما مرضیه (با بازی ساره بیات) اصلیترین پارتنر شهاب حسینی در این فیلم بود و مگر میتوان سکانس مواجهه این دو در آشپزخانه را از یاد برد؟
*بازتابها: حالا دیگر تحسینها به اوج خود رسیده است. علاوه بر محافل داخلی این بار سینمای جهان «جدایی نادر از سیمین» را تحسین کرد و اولین دستاورد بین المللی شهاب حسینی یعنی خرس نقرهای جشنواره برلین برای بهترین بازیگری به همراه تیم بازیگران فیلم، نصیب او شد.
آفریقا (هومن سیدی 1389)
*طراحی چهره: با هم ته ریش این بار با موهای کوتاه
*
مختصات نقش: سه جوان خلافکار خرده پا حالا قرار است مأموریتی را به سرانجام برسانند و در این مسیر آنها ناخواسته در موقعیتی پیش بینی نشده قرار میگیرند. موقعیتی خاص که حالا هر یک از آنها برای مواجهه با آن ناگزیر از تصمیم گیری میشوند. در این میان شهاب حسینی ایفاگر کاراکتر خاص و ساکت است؛ کاراکتری که به ظاهر فر شماره یک گروه است اما اصراری به دیالوگ گویی ندارد.
*
نقش مقابل اصلی: تیم سه نفره جوانان خلافکار را میتوان شخصیت اصلی «آفریقا» دانست که طبیعتاً حضور جواد عزتی و امیر جدیدی در کنار شهاب حسینی آن را تکمیل کرده است. بده بستانهای این سه بازیگر و کشمکشهای میان آنها اصلیترین عامل ضرباهنگ فیلم است.
*بازتابها: فیلم هومن سیدی به عنوان فیلم ویدئویی به جشنواره فجر راه یافت اما در میان فیلمهای سینمایی به شدت مورد اقبال قرار گرفت و تحسین شد. در این میان طبیعی هم بود بازی بازیگران به ویژه حضور متفاوت شهاب حسینی بیشتر مورد توجه منتقدان قرار بگیرد.
حوض نقاشی (مازیار میری 1391)
*طراحی چهره: ریش و سبیل کاملا تراشیده با موهای کوتاه و تغییراتی که در برخی از اجزای صورتش از جمله چشمها به وجود آمده تا شمایل یک بیمار مبتلا به سندروم داون به دست آورد.
*مختصات نقش: «مریم و رضا با سایر آدمها تفاوت دارند» این سادهترین خلاصهی داستانی بود که از سوی عوامل فیلم «حوض نقاشی» در اختیار رسانهها قرار گرفت؛ زوج جوانی که سندروم دان دارند و همین امر آنها را از اطرافیان مجزا کرده است. فرزند نوجوانشان اما نمیتواند با این جدایی کنار بیاید.
*نقش مقابل اصلی: طبیعتاً پارتنر اصلی رضا در «حوض نقاشی» را باید مریم دانست. بازی هم تراز و دشوار نگار جواهریان و شهاب حسینی در نقش دو بیمار سندروم دان اصلیترین ویژگی بارز این فیلم در کارنامه مازیار میری محسوب میشود. بازی جواهریان و حسینی به خوبی توانست «تفاوت» رضا و مریم را برای مخاطب باور پذیر کند.
*بازتابها: شهاب حسینی برای جان بخشیدن به کاراکتر رضا در «حوض نقاشی» هم توانست نظر داوران فجر را به سمت خود جلب کند و کاندیدای بهترین بازیگران مرد شود. بیش از داوران فجر اما این مخاطب عادی و منتقدان سینمایی بودند که شهاب را برای این نقش آفرینی تحسین کردند.
برادرم خسرو (احسان بیگلری 1394)
*طراحی چهره: موهای بلند با ریش سبیل معمولی
*مختصات نقش: بعد از «حوض نقاشی» این بار شهاب حسینی سراغ کاراکتری با بیماری عصبی رفت. خسرو که مبتلا به اختلال دو قطبی است باید مدتی را در خانه برادر بزرگتر خود سپری کند و ایفای نقش این کاراکتر برای بسیاری از بازیگران میتواند وسوسه کننده باشد. به خصوص که کاراکتر خسرو قرار است هم آزار دهنده باشد و هم دوست داشتنی.
*نقش مقابل اصلی: ناصر هاشمی بعد از مدتها دوری از قاب تلویزیون و پردهی نقرهای سینما، با انتخابی هوشمندانه نقش برادر بزرگتر خسور در نخستین تجربهی کارگردانی احسان بیگلری پذیرفت. تقابل برادرانه همراه با دلسوزی و اکراه توأمان موقعیت ویژهای به ترکیب دو نفره شهاب حسینی و ناصر هاشمی در این فیلم داده است.
*بازتابها: «برادرم خسرو» یکی از موفقترین فیلم اولیهای جشنواره فجر سال گذشته بود که هر چند هنوز به اکران عمومی در نیامده اما اکرانهای پراکنده آن در برخی محافل سینمایی کافی بوده تا منتقدان و اصحاب رسانه به تحسین این فیلم و مهمتر از آن نقش آفرینی حساب شده و به قاعده شهاب حسینی در آن بپردازند.
شهرزاد (حسن فتحی 1394)
*طراحی چهره: موهای پر پشت و فوکلیاش نشان میدهد که طبق مد روز تیپ میزند و همیشه هم ریش و سبیلش را ش تیغه میکند.
*مختصات نقش: قباد در نگاه کلی یکی از سه ضلع روایت عاشقانهی سریال حسن فتحی در کنار شهرزاد و فرهاد بود؛ کاراکتری که در عین حال در جغرافیای قدرت نمایی بزرگ آقا هم جایگاهی ویژه داشت و همین او را تبدیل به کاراکتری چند وجهی و مرموز در روایت «شهرزاد» کرده بود.
*نقش مقابل اصلی: تقابل بازیگران در سریال، گستردهتر از آثار سینمایی است و از این منظر تقابل قباد با همهی کاراکترهای مجموعه شهرزاد از بزرگ آقا و شیرین گرفته تا فرهاد، تماشایی بود اما از منظر داستانی میتوان «شهرزاد» با بازی ترانه علیدوستی را اصلیترین پارتنر قباد در این مجموعه دانست.
*بازتابها: سریال شهرزاد از موفقترین تولیدات نمایشی سالهای اخیر است که اگر چه در شبکهی نمایش خانگی توزیع شد اما بازتابی همتراز با تولیدات سینمایی و تلویزیونی در محافل رسانهای داشت. در میان کاراکترهای این مجموعه، شهاب حسینی در نقش «قباد» خوش درخشید تا جایی که حالا این کاراکتر ظرفیت تبدیل شدن به محور روایت در فصل دوم این مجموعه را پیدا کرده است.