دستگاه گوارش و بیماری ها؛
شناخت ناراحتی های دستگاه گوارش و داشتن مزاج نرم
کد مطلب: 71838
تاریخ انتشار : سه شنبه ۱۳ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۱۶
فقط کافی است یک جای کار بلنگد تا نظم و هماهنگی همه ارگان‌های بدن به‌هم بریزد و بدن دیگر همانی نباشد که بود.
مشکلی که خیلی‌ها آن را نمی‌شناسند و وقتی اسمش را می‌شنوند چشم‌های‌شان گرد می‌شود، اما علت اصلی به‌وجود آمدن بواسیر چیست؟ دکتر نسرین بعیری، متخصص طب سنتی درباره بواسیر و درمانش از دیدگاه طب سنتی بیشتر توضیح می‌دهد.
بواسیر از دیدگاه طب سنتی
وقتی رگ‌های داخل مقعد گشاد می‌شود، بواسیر هم درراستای این اتفاق به‌وجود می‌آید. بواسیر بیماری است که به شکل‌های مختلف دیده می‌شود، به‌طوری که گاهی داخل مقعد و گاه در ظاهر هم قابل مشاهده است. این بیماری از نظر خروج ترشحات نیز دو گونه است؛ گروهی بدون ترشح هستند و در گروه دیگر ترشحات به سمت بیرون خارج می‌شوند. در گروه دوم، فرد درد کمتری را احساس می‌کند چراکه با خروج ترشحات میزان درد کم می‌شود.
متهم ردیف دوم، یبوست
با این حال غیر از سودا دلایل دیگری هم در ایجاد هموروئید نقش دارند؛ وجود یبوست طولانی‌مدت که با تجمع خون در اطراف مقعد به‌وجود می‌آید، در زمان دفع باعث ایجاد هموروئید می‌شود. همچنین زیاده‌روی در مصرف برخی مسهل‌ها مانند صبر و روغن کرچک نیز از سایر علل مطرح شده است.
با این روش‌ها جلوی یبوست را بگیرید!
تعیین طبیعت و رفع یبوست نیز نه‌تنها در درمان نقش مهمی دارد بلکه در پیشگیری از عود نیز اهمیت دارد. یبوست علل گوناگونی دارد و دادن نسخه واحد برای همه صحیح نیست؛ اما مواردی را که همه افراد باید رعایت کنند تا دچار یبوست نشوند عبارتند از:
- خوردن غذا در ساعات منظم و خوب جویدن غذا جزء نکات مهمی است که باید رعایت شوند. خوب جویدن و نرم کردن غذا، اولین گام برای هضم بهتر مواد غذایی در بدن است. استراحت دادن به معده و نخوردن به مدت کوتاه نیز، باعث می‌شود که دستگاه گوارش استراحت کند و کار خود را خوب انجام دهد.
- استراحت و خواب کافی
- پرهیز از مصرف غذاهای یبوست‌زا؛ زیاده‌روی در مصرف برنج، نیمرو، ذرت و سیب‌ترش که بهتر است این مواد غذایی زیاد مصرف نشوند. همچنین بهتر است از خوردن نان‌های شیرین، گوشت مانده، قهوه، شکلات، مشروبات، کاکائو، شیر و گوشت گاو پرهیز کنید.
- از خستگی فکری و بدنی و توقف در یک جا پرهیز کنید.
- از تندخویی و عصبانیت دوری کنید.
- وقتی سیر هستید سعی نکنید با اجبار غذا میل کنید.
- مصرف مواد غذایی و میوه‌هایی مانند انجیر، مربای انجیر (به‌ویژه خوردن آن پيش از طعام )، مویز، مغز بادام، روغن بادام شیرین، هویچ آبپز، هليله مربا و آمله مربا می‌توانند مفید باشند.
توصیه می‌شود هر روز صبح یک لیوان خاکشیر بنوشید.
- مخلوط یک قاشق غذاخوری پودر گل‌سرخ و یک فنجان ماست بدون چربی می‌تواند از ابتلا به یبوست و درراستای آن بواسیر جلوگیری کند.
این نکات تغذیه‌ای دستگاه گوارش را راه می‌اندازد
عملکرد صحیح طحال، معده و کبد اهمیت زیادی دارد. همان‌طور که ذکر شد سودا عامل مسبب است؛ بنابراین در صورت عملکرد درست اعضای گوارشی (که تولیدکننده اخلاط است و طحال که تنظیم‌کننده و مخزن سودای بدن است) میزان سودای بدن در حال تعادل باقی میماند. برای رسیدن به این هدف باید تغذیه مناسبی داشته باشید.
- مصرف غذاهای مفید مانند بادام، فندق، پسته، انجیر و مویز برای تقویت گوارش و طحال بسیار موثر هستند.
وقتی رگ‌های داخل مقعد گشاد می‌شود، بواسیر هم درراستای این اتفاق به‌وجود می‌آید. بواسیر بیماری است که به شکل‌های مختلف دیده می‌شود، به‌طوری که گاهی داخل مقعد و گاه در ظاهر هم قابل مشاهده است. این بیماری از نظر خروج ترشحات نیز دو گونه است؛ گروهی بدون ترشح هستند و در گروه دیگر ترشحات به سمت بیرون خارج می‌شوند. در گروه دوم، فرد درد کمتری را احساس می‌کند چراکه با خروج ترشحات میزان درد کم می‌شود.
بواسیر چه نشانه‌هایی دارد؟
برخی افراد با نشانه‌های بواسیر آشنا نیستند، برای همین ممکن است این علائم را نادیده بگیرند و به‌همین دلیل بعد از مدتی مشکل بواسیر در این دسته از افراد عود می‌کند. اگر با علائمی مانند بیرون‌زدگی یا احساس سنگینی در ناحیه مقعد، خارش و سوزش در این ناحیه مواجه شدید به بیماری بواسیر شک کنید. حتی برخی اوقات ممکن است در زمان دفع، خون از مقعد خارج شود که باید با مشاهده این علائم سریعا به متخصص مراجعه کنید.
شاید احساس کرده باشید که مدتی است احساس ضعف و خستگی دارید و برای برطرف کردن این مشکل کارهای لازم را انجام داده‌اید اما خبری از مشکل خاصی نبوده؛ درصورتی که بهتر است بدانید یکی دیگر از علائم وجود بواسیر در فرد احساس ضعف و خستگی است که در مراحل پیشرفته با سوزش و خارش شدید و گاهی احساس سنگینی در مقعد همراه می‌شود.
دلایل به‌وجود آمدن بواسیر از دیدگاه طب سنتی
متهم ردیف اول، افزایش سودا
از دیدگاه طب سنتی، علت اصلی این عارضه افزایش سودای غیرطبیعی در بدن (سودا خلطی است سیاه رنگ که معمولا از تجمع، تهاجم، تکاثر، رسوب، سوختن یا متابولیسم اخلاط دیگر به‌خصوص صفرا در بدن تولید می‌شود. این خلط همچنین با خوردن غذاهایی که سودازاست در کبد تولید می‌شود) است. زمانی که سودا در بدن زیاد می‌شود طبیعت بدن سعی می‌کند آن را از طریقی دفع کند تا به اعضای مهم بدن مانند قلب و مغز آسیبی نرسد.
یکی از این راه‌ها خونریزی بواسیر است. برای همین باید توجه داشت که هر نوع بواسیر را نباید تحت عمل جراحی قرار داد. همچنین نباید همه موارد خونریزی را متوقف کرد؛ چه بسا که با قطع خونریزی مواد مضری که تا به‌حال دفع میشدند، ممکن است با قطع خونریزی به اعضای مهم بدن یا از دیدگاه طب سنتی اعضای رئیس مانند قلب و مغز وارد شوند و ایجاد بیماری‌های خطرناک کنند.
در مصرف این مواد زیاده‌روی نکنید!
بهتر است بدانید که یکی از علت‌های افزایش سودا در بدن مصرف غذاهای سودازا مانند کلم، عدس، بادمجان، گوشت مانده، گوشت شکار و... است. برای همین توصیه می‌شود در خوردن این موادغذایی افراط و تفریط نکنید.
برخی افراد با نشانه‌های بواسیر آشنا نیستند، برای همین ممکن است این علائم را نادیده بگیرند و به‌همین دلیل بعد از مدتی مشکل بواسیر در این دسته از افراد عود می‌کند. اگر با علائمی مانند بیرون‌زدگی یا احساس سنگینی در ناحیه مقعد، خارش و سوزش در این ناحیه مواجه شدید به بیماری بواسیر شک کنید. حتی برخی اوقات ممکن است در زمان دفع، خون از مقعد خارج شود که باید با مشاهده این علائم سریعا به متخصص مراجعه کنید.
شاید احساس کرده باشید که مدتی است احساس ضعف و خستگی دارید و برای برطرف کردن این مشکل کارهای لازم را انجام داده‌اید اما خبری از مشکل خاصی نبوده؛ درصورتی که بهتر است بدانید یکی دیگر از علائم وجود بواسیر در فرد احساس ضعف و خستگی است که در مراحل پیشرفته با سوزش و خارش شدید و گاهی احساس سنگینی در مقعد همراه می‌شود.
دلایل به‌وجود آمدن بواسیر از دیدگاه طب سنتی
متهم ردیف اول، افزایش سودا
از دیدگاه طب سنتی، علت اصلی این عارضه افزایش سودای غیرطبیعی در بدن (سودا خلطی است سیاه رنگ که معمولا از تجمع، تهاجم، تکاثر، رسوب، سوختن یا متابولیسم اخلاط دیگر به‌خصوص صفرا در بدن تولید می‌شود. این خلط همچنین با خوردن غذاهایی که سودازاست در کبد تولید می‌شود) است. زمانی که سودا در بدن زیاد می‌شود طبیعت بدن سعی می‌کند آن را از طریقی دفع کند تا به اعضای مهم بدن مانند قلب و مغز آسیبی نرسد.
یکی از این راه‌ها خونریزی بواسیر است. برای همین باید توجه داشت که هر نوع بواسیر را نباید تحت عمل جراحی قرار داد. همچنین نباید همه موارد خونریزی را متوقف کرد؛ چه بسا که با قطع خونریزی مواد مضری که تا به‌حال دفع میشدند، ممکن است با قطع خونریزی به اعضای مهم بدن یا از دیدگاه طب سنتی اعضای رئیس مانند قلب و مغز وارد شوند و ایجاد بیماری‌های خطرناک کنند.
در مصرف این مواد زیاده‌روی نکنید!
بهتر است بدانید که یکی از علت‌های افزایش سودا در بدن مصرف غذاهای سودازا مانند کلم، عدس، بادمجان، گوشت مانده، گوشت شکار و... است. برای همین توصیه می‌شود در خوردن این موادغذایی افراط و تفریط نکنید.
متهم ردیف دوم، یبوست
با این حال غیر از سودا دلایل دیگری هم در ایجاد هموروئید نقش دارند؛ وجود یبوست طولانی‌مدت که با تجمع خون در اطراف مقعد به‌وجود می‌آید، در زمان دفع باعث ایجاد هموروئید می‌شود. همچنین زیاده‌روی در مصرف برخی مسهل‌ها مانند صبر و روغن کرچک نیز از سایر علل مطرح شده است.
با این روش‌ها جلوی یبوست را بگیرید!
تعیین طبیعت و رفع یبوست نیز نه‌تنها در درمان نقش مهمی دارد بلکه در پیشگیری از عود نیز اهمیت دارد. یبوست علل گوناگونی دارد و دادن نسخه واحد برای همه صحیح نیست؛ اما مواردی را که همه افراد باید رعایت کنند تا دچار یبوست نشوند عبارتند از:
- خوردن غذا در ساعات منظم و خوب جویدن غذا جزء نکات مهمی است که باید رعایت شوند. خوب جویدن و نرم کردن غذا، اولین گام برای هضم بهتر مواد غذایی در بدن است. استراحت دادن به معده و نخوردن به مدت کوتاه نیز، باعث می‌شود که دستگاه گوارش استراحت کند و کار خود را خوب انجام دهد.
- استراحت و خواب کافی
- پرهیز از مصرف غذاهای یبوست‌زا؛ زیاده‌روی در مصرف برنج، نیمرو، ذرت و سیب‌ترش که بهتر است این مواد غذایی زیاد مصرف نشوند. همچنین بهتر است از خوردن نان‌های شیرین، گوشت مانده، قهوه، شکلات، مشروبات، کاکائو، شیر و گوشت گاو پرهیز کنید.
- از خستگی فکری و بدنی و توقف در یک جا پرهیز کنید.
- از تندخویی و عصبانیت دوری کنید.
- وقتی سیر هستید سعی نکنید با اجبار غذا میل کنید.
- مصرف مواد غذایی و میوه‌هایی مانند انجیر، مربای انجیر (به‌ویژه خوردن آن پيش از طعام )، مویز، مغز بادام، روغن بادام شیرین، هویچ آبپز، هليله مربا و آمله مربا می‌توانند مفید باشند.
توصیه می‌شود هر روز صبح یک لیوان خاکشیر بنوشید.
- مخلوط یک قاشق غذاخوری پودر گل‌سرخ و یک فنجان ماست بدون چربی می‌تواند از ابتلا به یبوست و درراستای آن بواسیر جلوگیری کند.
این نکات تغذیه‌ای دستگاه گوارش را راه می‌اندازد
عملکرد صحیح طحال، معده و کبد اهمیت زیادی دارد. همان‌طور که ذکر شد سودا عامل مسبب است؛ بنابراین در صورت عملکرد درست اعضای گوارشی (که تولیدکننده اخلاط است و طحال که تنظیم‌کننده و مخزن سودای بدن است) میزان سودای بدن در حال تعادل باقی میماند. برای رسیدن به این هدف باید تغذیه مناسبی داشته باشید.
- مصرف غذاهای مفید مانند بادام، فندق، پسته، انجیر و مویز برای تقویت گوارش و طحال بسیار موثر هستند.
- استفاده از گوشت گوسفند، گنجشک، زرده تخم‌مرغ که سفت نشده باشد هم می‌تواند نقش مهمی داشته باشند.
- نخودآب یکی دیگر از خوراکی‌هایی است که توصیه می‌شود حتما استفاده کنید. نخود را از شب قبل خیس کنید و یکی، دو بار آب آن را تخلیه کنید. سپس با شعله کم با کمی چوب دارچین، زعفران و پیاز بگذارید به اندازه‌ای که کاملا پخته شوند. بعد از این مرحله آب آن را صاف کنید و دوباره روی حرارت بگذارید تا قوام بیاید. میتوان آن را با نان یا بدون نان میل کرد.
- شورباهای تهیه شده با گوشت گوسفند یا مرغ. البته بهتر است با مرغ خانگی درست شود. گوشت مرغ را در آب بجوشانید سپس با کمی پیاز سرخ کنید و بگذارید با روغن و کمی نمک در آب کاملا پخته شود. بعد به آن برنج و کمی اسفناج اضافه کنید و بگذارید آرام پخته شود.
- تره به‌ویژه به شکل کوکوی تره یا خاگینه با تخم‌مرغ و تره توصیه می‌شود بیشتر استفاده شود.
- تره و شنبلیله پخته شده در سرکه و عسل
بواسیر را چطور درمان کنیم؟
رعایت اصول تغذیه مانند عدم پرخوری، کاهش حجم غذا و عدم مصرف غذاهای سودازا در کنار انجام ورزش منظم مانند پیاده‌روی و وجود لینت مزاج (عدم یبوست) هم در درمان و هم در پیشگیری بواسیر موثر است. به‌طور کلی در طب سنتی در زمان بروز این عارضه اولین اقدام پاکسازی بدن از عامل مسبب یعنی سوداست، اما برای پاکسازی فرد نمی‌تواند به تنهایی اقدام کند و حتما باید زیرنظر پزشک طب سنتی این کار انجام شود. برای پاکسازی سودا مواردی عنوان شده است.
به‌عنوان مثال توصیه می‌شود از ترکیب بسفایج (گیاه دارویی) همراه حلتیت و سکبینج (گیاه دارویی) تحت‌نظر پزشک استفاده کنید. بهتر است بدانید که با مصرف این ترکیب، دفعات اجابت مزاج شما ممکن است به هفت تا هشت بار در روز برسد که طبیعی است؛ چراکه از این طریق سودا و مواد زاید بدن دفع می‌شوند. در صورت تشخیص پزشک طب سنتی اگر علائم غلبه خون دیده شود برای درمان از روش حجامت یا زالودرمانی در اندام تحتانی استفاده می‌شود.
پمادی برای کاهش درد:
تره را کاملا بشویید و خرد کنید. سپس با شعله ملایم این ترکیب را بپزید و سپس با روغن گاو تفت دهید. بعد از این مرحله کاملا مواد را باهم بکوبید و در حالت نیمه‌گرم در مقعد ضماد کنید. همچنین بعد از درمان پاکسازی اولیه، پزشک باتوجه به علائم از درمانهای ویژه استفاده می‌کند. باید توجه داشت که داروهای زیادی مانند قرص یا معجون و ضماد برای درمان بواسیر ساخته شده ولی از مصرف خودسرانه آنها باید پرهیز کرد و درمان را تحت‌نظر پزشک ادامه داد.
- نخودآب یکی دیگر از خوراکی‌هایی است که توصیه می‌شود حتما استفاده کنید. نخود را از شب قبل خیس کنید و یکی، دو بار آب آن را تخلیه کنید. سپس با شعله کم با کمی چوب دارچین، زعفران و پیاز بگذارید به اندازه‌ای که کاملا پخته شوند. بعد از این مرحله آب آن را صاف کنید و دوباره روی حرارت بگذارید تا قوام بیاید. میتوان آن را با نان یا بدون نان میل کرد.
- شورباهای تهیه شده با گوشت گوسفند یا مرغ. البته بهتر است با مرغ خانگی درست شود. گوشت مرغ را در آب بجوشانید سپس با کمی پیاز سرخ کنید و بگذارید با روغن و کمی نمک در آب کاملا پخته شود. بعد به آن برنج و کمی اسفناج اضافه کنید و بگذارید آرام پخته شود.
- تره به‌ویژه به شکل کوکوی تره یا خاگینه با تخم‌مرغ و تره توصیه می‌شود بیشتر استفاده شود.
- تره و شنبلیله پخته شده در سرکه و عسل
بواسیر را چطور درمان کنیم؟
رعایت اصول تغذیه مانند عدم پرخوری، کاهش حجم غذا و عدم مصرف غذاهای سودازا در کنار انجام ورزش منظم مانند پیاده‌روی و وجود لینت مزاج (عدم یبوست) هم در درمان و هم در پیشگیری بواسیر موثر است. به‌طور کلی در طب سنتی در زمان بروز این عارضه اولین اقدام پاکسازی بدن از عامل مسبب یعنی سوداست، اما برای پاکسازی فرد نمی‌تواند به تنهایی اقدام کند و حتما باید زیرنظر پزشک طب سنتی این کار انجام شود. برای پاکسازی سودا مواردی عنوان شده است.
به‌عنوان مثال توصیه می‌شود از ترکیب بسفایج (گیاه دارویی) همراه حلتیت و سکبینج (گیاه دارویی) تحت‌نظر پزشک استفاده کنید. بهتر است بدانید که با مصرف این ترکیب، دفعات اجابت مزاج شما ممکن است به هفت تا هشت بار در روز برسد که طبیعی است؛ چراکه از این طریق سودا و مواد زاید بدن دفع می‌شوند. در صورت تشخیص پزشک طب سنتی اگر علائم غلبه خون دیده شود برای درمان از روش حجامت یا زالودرمانی در اندام تحتانی استفاده می‌شود.
پمادی برای کاهش درد:
تره را کاملا بشویید و خرد کنید. سپس با شعله ملایم این ترکیب را بپزید و سپس با روغن گاو تفت دهید. بعد از این مرحله کاملا مواد را باهم بکوبید و در حالت نیمه‌گرم در مقعد ضماد کنید. همچنین بعد از درمان پاکسازی اولیه، پزشک باتوجه به علائم از درمانهای ویژه استفاده می‌کند. باید توجه داشت که داروهای زیادی مانند قرص یا معجون و ضماد برای درمان بواسیر ساخته شده ولی از مصرف خودسرانه آنها باید پرهیز کرد و درمان را تحت‌نظر پزشک ادامه داد.
