ایران خبر- الگوهای فرهنگی که توسط برخی افراد در جامعه پذیرفته و سپس اجرا می شود را "مد" می گویند. مدها معمولا دوره زمانی کوتاهی دارند و به سرعت به فراموشی سپرده می شوند. مدگرایی وقتی رواج پیدا می کند که عده ای از افراد در سبک لباس پوشیدن و ظاهر خود تغییراتی ایجاد کنند و ظاهر خود را مطابق آخرین الگوهای مد در بیاورند و به محض ورود سبک و شیوه جدید مد، دوباره از آن پیروی می کنند.
گسترش پدیده "مد" و "مدگرایی"
پدیده "مد" و "مدگرایی" به حدی گسترده است که تمام زندگی انسان را در بر می گیرد. مد و پیروی از الگوهای آن تغییرات زیادی را رفتارهای اجتماعی، پوشش و ظاهر و آرایش بین افراد ایجاد می کند. با توجه به اینکه مد گستره زیادی از زندگی را در بر می گیرد اما استفاده از آن در انتخاب پوشاک، سبک آرایش و پیرایش و کالاهای لوکس بیشتر به چشم می خورد.
این پدیده در اکثر جوامع و بین همه اقشار دیده می شود. اما نوجوان و جوان بیشتر به آن اهمیت می دهد و به تبعیت از آن می پردازد. با گسترش و افزایش وسایل و تکنولوژی های جدید ارتباطی و ارتباطات زیادی که بین افراد ایجاد شده است جوانان خیلی سریع تر با استفاده از این وسایل به پیروی از مد گرایش دارند.
جوانان دیگر به ارزش های موجود در جامعه توجه زیادی ندارند. وقتی در جمع های دوستانه قرار می گیرند به اتفاق یکدیگر می خواهند از مد پیروی کنند و نوعی هنجارشکنی را در جامعه رواج دهند. برخی دختران و پسران که پیرو مد هستند هر روز تیپ و آرایش خود را تغییر می دهند. زمانی شلورهای بسیار گشاد مد بود، زمانی مانتوهای بلند و گشاد، یک روز آرایش موی سر به سبک و مدل خواننده ای بود، یک روز موی بلند یک روز کچل شدن مد بود. این سبک ها و روش های تیپ و آرایش مدام در حال تغییر هستند و در این بین عده ای از جوانان لحظه ای از دغدغه ذهنی اینکه "چی بپوشم" و یا "چه مدل آرایشی داشته باشم" رها نمی شوند!
تنوع طلبی و گرایش جوانان به امروزی شدن به یک پدیده نابهنجار اجتماعی تبدیل شده است که برخی جوانان برای ارضای نیازهای روحی خود به تقلید و الگوبرداری از مد و مدگرایی روی می آورند.
در بین جوانان برخی از همانند سازی خود با یک مدل پیروی می کنند. همانند سازی در مکتب روان تحلیلگری به فرایندی ناهشیار اطلاق می شود که فرد، طی آن، ویژگی ها، نگرش ها و الگوهای رفتاری فرد دیگری را برای خود سرمشق قرار می دهد و با تقلید از نگرش ها و ویژگی رفتاری وی احساس می کند که مقداری از قدرت و کفایت او را نیز به دست آورده است.
اگر بخواهیم به دنبال منبع اصلی همانند سازی باشیم به والدین می رسیم؛ زیرا آنها تنها کسانی هستند که از بدو تولد همراه فرزند هستند اما این همراهی تا دوران نوجوانی بیشتر دوام نمی آورد و پس از آن نوجوان از خانواده فاصله می گیرد و با دوستانش همراه می شود.
نوجوانی سنی است که خلاء و احساس عدم امنیت در آن افرایش می یابد، در این زمان است که فرد برای پر کردن این خلاء های شروع به همانند سازی و الگوبرداری می کند. برخی نوجوانان از شخصیت های مختلف مثل خواننده، نوازنده، هنرپیشه، بازیگر، ورزشکار، و یا گروه های خاصی مثل "هیپی ها"، "رپرها"، "گروه متال" و ... همانند سازی می کنند. در این همانند سازی فرد برای جلب توجه و مطرح کردن، خود را مطابق الگویی که می خواهد درمی آورد و در جامعه ظاهر می شود.
عامل دیگری که باعث می شود جوان به دنبال مد برود ترس و نگرانی از این است که مبادا در جمع دوستانش مورد تحقیر و تمسخر قرار گیرد و به سبب اینکه از قافله مد و مدگرایی عقب نماند به ناچار الگویی را برای تقلید انتخاب و از آن پیروی می کند.
رقابت و حسادت هم عاملی برای تقلید از مد به حساب می آید که فرد برای تغییر در سبک و شیوه لباس پوشیدن و نحوه آرایش و پیرایش به دنبال مد می رود. در این بین دختران بیشتر به رقابت با یکدیگر می پردازند.
احساس برتری داشتن نسبت به دیگران و شخصیت خاص و مجزا داشتن هم یکی دیگر از گرایش های جوانان به سمت پدیده مد و مدگرایی به حساب می آید. برخی افراد خود را از دیگران برتر می دانند و سعی می کنند با تغییر در سبک آرایش و پوشش این تفاوت ها را نشان دهند.
تورشتاین وبلن (veblen Thorstein) (جامعه شناس و منتقد امریکایی) مد را وسیله ای برای این که افراد، نشان دهند ثروتمند و با شخصیت و یا دارای اندیشه ای خاص هستند، می داند؛ لذا به محض این که مدی در جامعه گسترده شد، اشراف زادگان و ثروتمندان به سراغ این مد جدید می روند؛ زیرا مد قدیمی دیگر آنها را از طبقات دیگر جامعه متمایز نمی کند.
با کمی دقت متوجه می شویم که رواج مد بیشتر بین جوانان و نوجوانان است. آنها با تقلید و الگوبرداری از غربی ها به ترویج مد مشغول می شوند. برخی از جوانان آنچنان غرق این مد می شوند که از نوک سر تا فرق پای خود را مطابق الگوی خاص خود در می آورند.
برخی جوانان برای اثبات خود ناآگاهانه تقلید هایی انجام می دهند. به عنوان مثال کلمات و جملاتی را بر روی لباس، در و دیوار اتاق، شیشه اتومبیل، در و دیوار مغازه می نویسند که نه با علایق و خواسته هایشان هم خوانی دارد و نه خودشان معنی درستی از نوشته خود دارند!
متاسفانه در برخی جوانان این تقلید به شکل کورکورانه ایی بدل گشته است که به طور کامل خود واقعی و هویت اصلی شان را فراموش کرده اند و خانواده ها هم دیگر از عهده کارهای آنان بر نمی آیند و به طور کامل آنها را رها کرده اند!
ایجاد روابط بی قید و شرط بین دختر و پسر، عدم پوشش مناسب، سبک آرایش مو و صورت فقط به قصد جلب توجه به سبک جنس مخالف و یا به سبک های عجیب، آرایش مو به سبک و الگوی غربی به سبک همجنس گرایان، استفاده از زیورآلات و وسایل تزئینی غیر متعارف مثلاً استفاده از حلقهى بینی برای دختران و حلقهى گوش و انگشتر طلا برای پسران. همه اینها به نوعی شخصیت جوان مدگرای امروزی را نشان می دهد. تقلید ازمدهایی که فقط به اتلاف وقت و انرژی و قابلیت های فکری جوانان و خانواده می انجامند و می توان گفت که نقشی در در نو شدن و امروزی شدن جوان و جامعه ندارند!
پیروی از آخرین مدهای لباس، آرایش و پیرایش و استفاده از زیورآلات و تغییرات خاص و عجیب در زندگی تا کجا ادامه خواهد داشت و به چه نتیجه ای می رسد؟ آیا نتایج و آثار مثبتی به همراه دارد؟ به نظر نمی آید چنین باشد زیرا با ترویج بی اخلاقی و ناهنجاری در اجتماع جز اینکه آسیب های اجتماعی را افزایش دهد اثرات دیگری نخواهد داشت.
گزارش از مه جبین محمدی -
ایران خبر