ایران خبر- اختلال وسواس فکری یا عملی یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی مفرط درمورد نظم و ترتیب و امور جزئی و همچنین کمالطلبی همراه است، تا حدی که به از دست دادن انعطافپذیری، صراحت و کارایی میانجامد.
در اختلال وسواسی - فکری عملی افکار وسواسگونه و اضطراب آور با وسواسهای عملی همراه میشود. این وسواسهای عملی کارهایی وسواسگونه هستند که شخص برای کوشش در راه کاهش وسواسهای فکری خود انجام میدهد. این کردارها تکراری و کلیشهای و تا اندازهای غیرارادی هستند.
طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی 5-DSM، اختلال وسواسی -جبری و اختلالات مرتبط شامل اختلال وسواسی- جبری OCD، اختلال بدریخت انگاری بدن، اختلال ذخیرهسازی، اختلال کندن مو، اختلال خراشیدن پوست، اختلال وسواسی -جبری و اختلالات ناشی از مواد/دارو، اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط ناشی از بیماری طبی، اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط معین دیگر و اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط نامعین میباشد. طبق ملاکهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی برای اختلال وسواسی دوگونه فکری و عملی تعریف میشود.
امروزه کمتر کسی پیدا می شود که با کلمه "وسواس" آشنایی نداشته باشد و یا فردی وسواسی را ندیده باشد. وسواس این روزها به یک نوع بیماری روانی تبدیل شده که رواج زیادی نیز پیدا کرده است. افزایش و شیوع آن به حدی است که با شنیدن اینکه فردی وسواس دارد ناخودآگاه یا کسانی می افتیم که بیش از حد شست و شو انجام می دهند.
درباره وسواس و افراد وسواسی باید بدانیم که این امر یک بیماری است که منشا روانی دارد و با اضطراب و نگرانی بروز پیدا می کند. افرادی که دچار بیماری وسواس هستند طول عمر کمتری نسبت به دیگران دارند.
افراد وسواسی معمولا در زندگی عادی سختگیر، ریز بین و حاشیه بین هستند. اینگونه افراد در خیلی از مواقع هم باعث آزار خود می شوند هم اطرافیان خود را آزرده خاطر می سازند. این افراد در تصمیم گیری های زندگی خود دچار شک و تردید می شوند و حاضر نیستند برای انجام امور خود کمی خلاقیت به کار برند.
وسواسی ها همیشه از انجام کاری در خود احساس هراس دارند و برای تغییر و تحولات در زندگی از یک حدی پا فراتر نمی گذارند. آنها برای هر تغییری از جمله تغییر شغل، تعویض خانه و یا ماشین، انتخاب همسر حاضر به انعطاف پذیری نیستند.
رفتارهای افراد وسواسی خیلی خوشایند مردم و جامعه نیست. چرا که با رفتارهای خشک و وسواسی که دارند به سختی می توانند برای خود دوست انتخاب کنند اما دوستی های آنها پایدار است.
برخی از افراد وسواسی دچار وسواس اجباری هستند. به طوری که این افراد برخی از کارهای را تکرار می کنند و با اینکه می دانند آن کار تکراری است اما یک حس درونی آنها را مجبور به انجام دوباره آن کار می کند. این افراد ذهن دستوری دارند که مدام برایشان دستوری تکراری صادر می کند.
شایع ترین نوع وسواسی که در فرهنگ ما رواج یافته است وسواس شست وشو می باشد که نباید آن را با نظافت و تمیزی اشتباه گرفت. برخی از افراد ذاتا مرتب و تمیز هستند که آنها در زمره افراد وسواسی قرار نمی گیرند، اما افراد مبتلا به وسواس شست و شو وظیفه خود می دانند که حتما و حکما لباسی را 10 بار بشویند و یا برای حمام رفتن چند ساعت زیر دوش آب بمانند. این افراد همیشه در ذهن خود عددی را برای تکرار کارهایشان دارند.
نوعی دیگر از وسواس نیز وجود دارد به نام وسواس قرینگی، فردی که دچار این نوع از وسواس است به دنبال نظم دادن های غیرعادی است. به عنوان مثال چیدمان کتابخانه این افراد طوری ست که کتاب ها به صورت میلی متری در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و یا کمد لباس آنها طوری چیده شده که مشخص است ساعت ها وقت صرف آن شده است.
وسواس کنترل کردن هم وجود دارد. افرادی که به این نوع از وسواس مبتلا هستند به شدت کنترل گرا هستند. آنها برای قفل کردن در، بستن شیر گاز و کارهایی از این قبیل چندین بار کنترل می کنند تا مطمئن شوند شیر گاز را بسته اند و در را قفل کرده باشند.
وسواس های عملی دیگری نیز هستند که کمتر رواج پیدا کرده اند. از قبیل دست زدن به ماشین در حال حرکت، شمردن ساختمان های متعدد یا یادداشت کردن پلاک های ماشین در ذهن، وسواس در خرید. این افراد در خرید کردن وسایل افراطی هستند به طوری که شاید حتی نیازی هم به آن وسیله نداشته باشند و غالبا بعد از خرید از کار خود پشیمان می شوند. وسواس کندن مو، تنش برای کندن موی سر یا موی صورت، وسواس قمار، وسواس آتش افروزی و...
وسواس و وسواسی شدن به نقش ژنتیک، عوامل تربیتی، رفتاری و اجتماعی بستگی دارد که زمینه ساز بروز اختلالات وسواس در فرد می شود. فرد وسواسی باعث بروز اختلالاتی در زندگی خود و اطرافیان اش می شود. اختلالات وسواس در افراد مبتلا به آن منجر به افسردگی هم می شود.
وسواسی بودن یک بیماری است که عملکرد افراد را کاهش می دهد، یک بیماری مزاحم و طولانی اما قابل درمان است. این بیماری تا 75 قابل درمان می باشد. اما دوره درمان به خود فرد و نوع وسواسی که دارد مربوط می شود.
برای درمان این بیماری مشارکت بیمار، همراهی خانواده بیمار، روانپزشک نیاز است. برخی از افراد مبتلا به بیماری وسواس به صورت سرپایی مداوا می شوند اما برخی دیگر نیاز به بستری شدن دارند.
برای درمان وسواس، می توان از روان درمانی و رفتارشناختی کمک گرفت. در این روش، فرد به تدریج با عامل ترس رو به رو می شود و این تکرار به مرور از اضطراب فرد می کاهد. مثلا اگر فردی بر شست و شو اصرار دارد، شی آلوده را تصور می کند و آن را لمس می کند و پس از آن دست های خود را نمی شوید و تکرار این کار به تدریج اضطراب بیمار را کاهش می دهد.