ایران خبر بررسی می کند؛
"چهارشنبه سوری" را به "چهارشنبه سوزی" تبدیل نکنید
کد مطلب: 56408
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۹ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۲۷
چهارشنبه‌سوری که با نام‌های چهارشنبه آخر سال و شب چهارشنبه سرخ نیز شناخته می‌شود یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبهٔ سال (سه‌شنبه شب) برگزار می‌شود.
ایران خبر- چهارشنبه‌سوری که با نام‌های چهارشنبه آخر سال و شب چهارشنبه سرخ نیز شناخته می‌شود یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبهٔ سال (سه‌شنبه شب) برگزار می‌شود.
واژهٔ "چهارشنبه‌سوری" از دو واژهٔ چهارشنبه (نام یکی از روزهای هفته) و سور به معنای عیش و عشرت ساخته شده است. طبق آیین باستان در این روز آتش بزرگی بر افروخته می‌شود که تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود که این آتش معمولاً در بعد از ظهر زمانی که مردم آتش روشن می‌کنند و از روی آن می‌پرند آغاز می‌شود و در زمان پریدن می‌خوانند : "زردی من از تو، سرخی تو از من" این جمله نشانگر مراسمی برای تطهیر و پاک‌سازی مذهبی است که واژه "سوری" به معنی "سرخ" به آن اشاره دارد.
به بیان دیگر مردم خواهان آن هستند که آتش تمام رنگ پریدیگی و زردی، بیماری و مشکلاتشان را بگیرد و بجای آن سرخی و گرمی و نیرو به آنها بدهد. چهارشنبه‌سوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیّت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانیان رواج دارد.
یکی از جشن‌های آتش که در ایران باستان برای پیش درآمد یا پیش‌باز نوروز برگزار می‌شده و آمیزه‌ای از چند آیین گوناگون است، جشن سوری بوده‌است. سوری به یک معنی سرخی است و اشاره به سرخی آتشی است که در این روز می‌افروخته‌اند. در تاریخ بخارا آمده‌است: "چون امیر سدید منصوربن نوح به ملک نشست، هنوز سال تمام نشده بود که در شب سوری چنان که عادت قدیم است آتشی عظیم افروختند". این آتش را در شب سوری که هم‌زمان با روزهای "بهیژک" یا "پنچهٔ دزدیده" بود برای گریزاندن سرما و فراخوانی گرما، آن هم بیشتر بر روی بامها می‌افروختند که هم شگون داشته و هم به باور پیشینیان، تنورهٔ آتش و دود بر بامها، فروهر درگذشتگان را به خانه‌های خود رهنمون می‌کرده‌است.
به دیگر سخن این آتش‌افروزی بر بام خانه‌ها، آخرین گام از آیین‌های "گاهنبار پنجه" یا ده روز پایان سال است. این ده روز را ده روز فروردیان یا فروردیگان می‌گویند که دربرگیرندهٔ پنجه کوچک (پنج روز نخست -اشتاد روز تا اناران- از ماه اسفند در گاهشماری زرتشتی، برابر با بیست و پنجم اسفند ماه بنا به گاهشمار رسمی کشور) و پنجه بزرگ (پنجهٔ دزدیه، پنج روز پایان سال) می‌باشد.
چند روز پیش از نوروز مردمانی به نام آتش‌افروزان که پیام‌آور این جشن اهورایی بودند به شهرها و روستاها می‌رفتند تا مردم را برای این آیین آماده کنند. آتش‌افروزان، زنان و مردانی هنرمند بودند که با برگزاری نمایشهای خیابانی، دست‌افشانی‌ها، سرودها و آوازهای شورانگیز به سرگرم کردن و خشنود ساختن مردمان می‌پرداختند؛ آنها از هفت روز پیش از نوروز تا دو هفته پس از نوروز با پدید آمدن تاریکی شامگاه، در تمامی جایهای شهر و ده آتش می‌افروختند و آن را تا برآمدن خورشید روشن نگاه می‌داشتند. این آتش، نماد و نشانهٔ نیروی مهر و نور و دوستی بود. هدف آتش‌افروزان برگرداندن نیروی فزاینده و نیک به مردمان برای چیره شدن بر غم و افسردگی بود. همین هدف مهمترین دلیل برپایی جشن سده در میانه زمستان هم هست.
فرانسوی ها در زمان ناصر ناصرالدین شاه آتش بازی در شب چهارشنبه سوری را رواج دادند. اوایل این آتش بازی برای سرگرمی شاه انجام میشد اما بعد از مدتی مردم هم در این سرگرمی شریک شدند و این مراسم را در میدان توپخانه برگزار می کردند و مردم به تماشای آتش بازی می رفتند.
در ایران از زمان قدیم رسم بر این بود که هر خانواده بوته های خار و گزنی را تهیه می کردند و روی پشت بام یا زمین حیاط خانه و یا در گذرگاه در سه یا پنج یا هفت "گله” کپه می کنند. وقتی آفتاب غروب می کرد زن و مرد و پیر و جوان دور هم جمع می شدند و بوته ها را آتش می زنند. هر فردی سه بار از روی بوته های آتش می پرید تا غم و محنت، بیماری و ناراحتی را از خود دور کند و سلامتی و شادی را نصیب خود کند.
وقتی مردم از روی آتش می پریدند ترانه هایی نیز می خواندند؛
"زردی من از تو ، سرخی تو از من "
پس از اتمام آتش بازی مادران خانواده مقداری از خاکستر آتش را بر می داشتند و از خانه خارج می شدند، سپس خاکستر را در آب روان می ریختند. بعد از اینکه مادر خانواده به خانه بر می گردد می گوید که از عروسی آمده و نشاط و شادی را به همراه خود وارد خانه می کند.
ایرانیان اعتقاد دارند که با آتش افروزی و سوزاندن بوته ها و خارها فضای خانه را از موجودات زیانکار پاک می شود و پلیدی و ناپاکی را از محیط خانه دور می سازند. برای این که آتش آلوده نشود خاکستر آن را در سر چهارراه یا در آب روان می ریزند تا باد یا آب آن را با خود ببرد گرد آوردن بوته، آتش زدن و پریدن از روی آن و گفتن عبارت "زردی من از تو، سرخی تو از من” شاید مهمترین اصل شب چهارشنبه سوری است.
متاسفانه در سال هلی اخیر سنت آتش بازی چهارشنبه سوری جای خود را به ترقه بازی داده است. درست کردن نارجک با مواد محترقه کار بسیار خطرناک است که متاسفانه اکثر نوجوانان دچار دردسرهای ترقه بازی می شوند و این رسم و آئین کهن چهارشنبه سوری را به چهارشنبه سوزی تبدیل می کنند و به جای لذت تاسف را نصیب خود و خانواده خود می کنند.
مراسم آتش بازی چهارشنبه سوری در کنار خود مراسم دیگری مانند کوزه شکنی، فال گوش نشینی، آش نذری پختن، آب پاشی، بخت گشائی دختران، دفع چشم زخمها، کندر و خوشبو، قاشق زنی، فال گرفتن هم دارد که از رسوم جالب و جذاب می باشد اما متاسفانه این مراسم به فراموشی سپرده شده است و خیلی کم اجرا می شود.
افراد جامعه باید با آگاهی به آئین و رسوم احترام بگذارند و آنها را به شیوه درست و مطلوب اجرا کنند تا همگان از برگزاری رسوم لذت ببرند. اما امروزه با شنیدن برگزاری مراسم چهارشنبه اکثر والدین دچار دلهره می شوند چرا که مشکلاتی از قبیل آتش سوزی، سوختن دست و بدن ، انفجار مواد محترقه جز تاسف و پشیمانی چیزی به همراه ندارد.
هم چنین یافته های پژوهشی نشان می دهد که تمامی آیین ها و یادمان هایی که مردم ایران در زمان های گوناگون بر پا می داشتند و بخشی از آنها همچنان در فرهنگ این سرزمین پایدار شده است، با منش ، اخلاق و خرد نیاکان ما در آمیخته بود و در همه آنها، اعتقاد به پروردگار، امید به زندگی، نبرد با اهریمنان و بدسگالان و مرگ پرستان، در قالب نمادها، نمایش ها و آیین های گوناگون نمایشی گنجانده شده بود.
رفتار خشونت آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه نظیر آنچه که امروزه تحت نام چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم، در هیچ کدام از این آیین ها دیده نمی شود. بهتر است بگوییم، کسانی که با منفجر کردن ترقه و پراکندن آتش سلامتی مردم را هدف می گیرند، با تن دادن به رفتاری آمیخته به هرج و مرج روحی ، آیین چهارشنبه سوری را تحریف کرده اند. پس امیدوارم دوستان عزیز با خواندن این مطالب، زیبایی این رسم کهن ایرانی را با انجام کارهای خطرناک و استفاده از وسایل خطرناک آتشبازی خراب نکنند .
واژهٔ "چهارشنبه‌سوری" از دو واژهٔ چهارشنبه (نام یکی از روزهای هفته) و سور به معنای عیش و عشرت ساخته شده است. طبق آیین باستان در این روز آتش بزرگی بر افروخته می‌شود که تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود که این آتش معمولاً در بعد از ظهر زمانی که مردم آتش روشن می‌کنند و از روی آن می‌پرند آغاز می‌شود و در زمان پریدن می‌خوانند : "زردی من از تو، سرخی تو از من" این جمله نشانگر مراسمی برای تطهیر و پاک‌سازی مذهبی است که واژه "سوری" به معنی "سرخ" به آن اشاره دارد.
یکی از جشن‌های آتش که در ایران باستان برای پیش درآمد یا پیش‌باز نوروز برگزار می‌شده و آمیزه‌ای از چند آیین گوناگون است، جشن سوری بوده‌است. سوری به یک معنی سرخی است و اشاره به سرخی آتشی است که در این روز می‌افروخته‌اند. در تاریخ بخارا آمده‌است: "چون امیر سدید منصوربن نوح به ملک نشست، هنوز سال تمام نشده بود که در شب سوری چنان که عادت قدیم است آتشی عظیم افروختند". این آتش را در شب سوری که هم‌زمان با روزهای "بهیژک" یا "پنچهٔ دزدیده" بود برای گریزاندن سرما و فراخوانی گرما، آن هم بیشتر بر روی بامها می‌افروختند که هم شگون داشته و هم به باور پیشینیان، تنورهٔ آتش و دود بر بامها، فروهر درگذشتگان را به خانه‌های خود رهنمون می‌کرده‌است.
به دیگر سخن این آتش‌افروزی بر بام خانه‌ها، آخرین گام از آیین‌های "گاهنبار پنجه" یا ده روز پایان سال است. این ده روز را ده روز فروردیان یا فروردیگان می‌گویند که دربرگیرندهٔ پنجه کوچک (پنج روز نخست -اشتاد روز تا اناران- از ماه اسفند در گاهشماری زرتشتی، برابر با بیست و پنجم اسفند ماه بنا به گاهشمار رسمی کشور) و پنجه بزرگ (پنجهٔ دزدیه، پنج روز پایان سال) می‌باشد.
فرانسوی ها در زمان ناصر ناصرالدین شاه آتش بازی در شب چهارشنبه سوری را رواج دادند. اوایل این آتش بازی برای سرگرمی شاه انجام میشد اما بعد از مدتی مردم هم در این سرگرمی شریک شدند و این مراسم را در میدان توپخانه برگزار می کردند و مردم به تماشای آتش بازی می رفتند.
در ایران از زمان قدیم رسم بر این بود که هر خانواده بوته های خار و گزنی را تهیه می کردند و روی پشت بام یا زمین حیاط خانه و یا در گذرگاه در سه یا پنج یا هفت "گله” کپه می کنند. وقتی آفتاب غروب می کرد زن و مرد و پیر و جوان دور هم جمع می شدند و بوته ها را آتش می زنند. هر فردی سه بار از روی بوته های آتش می پرید تا غم و محنت، بیماری و ناراحتی را از خود دور کند و سلامتی و شادی را نصیب خود کند.
وقتی مردم از روی آتش می پریدند ترانه هایی نیز می خواندند؛
"زردی من از تو ، سرخی تو از من "
پس از اتمام آتش بازی مادران خانواده مقداری از خاکستر آتش را بر می داشتند و از خانه خارج می شدند، سپس خاکستر را در آب روان می ریختند. بعد از اینکه مادر خانواده به خانه بر می گردد می گوید که از عروسی آمده و نشاط و شادی را به همراه خود وارد خانه می کند.
ایرانیان اعتقاد دارند که با آتش افروزی و سوزاندن بوته ها و خارها فضای خانه را از موجودات زیانکار پاک می شود و پلیدی و ناپاکی را از محیط خانه دور می سازند. برای این که آتش آلوده نشود خاکستر آن را در سر چهارراه یا در آب روان می ریزند تا باد یا آب آن را با خود ببرد گرد آوردن بوته، آتش زدن و پریدن از روی آن و گفتن عبارت "زردی من از تو، سرخی تو از من” شاید مهمترین اصل شب چهارشنبه سوری است.
متاسفانه در سال هلی اخیر سنت آتش بازی چهارشنبه سوری جای خود را به ترقه بازی داده است. درست کردن نارجک با مواد محترقه کار بسیار خطرناک است که متاسفانه اکثر نوجوانان دچار دردسرهای ترقه بازی می شوند و این رسم و آئین کهن چهارشنبه سوری را به چهارشنبه سوزی تبدیل می کنند و به جای لذت تاسف را نصیب خود و خانواده خود می کنند.
افراد جامعه باید با آگاهی به آئین و رسوم احترام بگذارند و آنها را به شیوه درست و مطلوب اجرا کنند تا همگان از برگزاری رسوم لذت ببرند. اما امروزه با شنیدن برگزاری مراسم چهارشنبه اکثر والدین دچار دلهره می شوند چرا که مشکلاتی از قبیل آتش سوزی، سوختن دست و بدن ، انفجار مواد محترقه جز تاسف و پشیمانی چیزی به همراه ندارد.
هم چنین یافته های پژوهشی نشان می دهد که تمامی آیین ها و یادمان هایی که مردم ایران در زمان های گوناگون بر پا می داشتند و بخشی از آنها همچنان در فرهنگ این سرزمین پایدار شده است، با منش ، اخلاق و خرد نیاکان ما در آمیخته بود و در همه آنها، اعتقاد به پروردگار، امید به زندگی، نبرد با اهریمنان و بدسگالان و مرگ پرستان، در قالب نمادها، نمایش ها و آیین های گوناگون نمایشی گنجانده شده بود.
رفتار خشونت آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه نظیر آنچه که امروزه تحت نام چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم، در هیچ کدام از این آیین ها دیده نمی شود. بهتر است بگوییم، کسانی که با منفجر کردن ترقه و پراکندن آتش سلامتی مردم را هدف می گیرند، با تن دادن به رفتاری آمیخته به هرج و مرج روحی ، آیین چهارشنبه سوری را تحریف کرده اند. پس امیدوارم دوستان عزیز با خواندن این مطالب، زیبایی این رسم کهن ایرانی را با انجام کارهای خطرناک و استفاده از وسایل خطرناک آتشبازی خراب نکنند .
