7 خرداد در تقویم تاریخ چگونه گذشت

رویداد ها:
585  پيش از ميلاد - پايان جنگ ايران و ليدي با خورشید گرفتگی

خورشيد گرفتگي 28 ماه مي سال 585 پيش از ميلاد باعث شد که جنگ طولاني ايران و کشوري ليدي (قسمتي از آناتولي مرکزي و غربي تا اژه و مديترانه به پايتخي سارد = سارت) پايان يابد و يک ماه بعد به فيصله اختلافات بيانجامد. طالس دانشمند يونان قديم وقوع اين خورشيد گرفتگي را پيش بيني و تاريخ دقيق آن را به دست داده بود که يک ماه پيش از رويداد به اطلاع پادشاه ليدي رسيده و وي بر پايه اين پيش بيني به ايرانيان اخطار کرده بود که ادامه جنگ باعث خشم خدايان خواهد شد و انسان را از نور خورشيد محروم خواهند کرد.


235 پيش از ميلاد - ابتكار نظامي اشكانيان

مولفان تاريخ هاي نظامي «ماه مي سال 235 پيش از ميلاد» را زمان آغاز تاكتيك نظامي تازه اي نوشته اند كه ارتش دولت نوپاي اشكاني ايران آن را بر ضد سلوكي ها (جانشينان اسكندر مقدوني) بكار گرفت. از اين تاكتيك قرنها استفاده شد. برپايه اين تاكتيك، دسته هاي سوار سبك اسلحه، نيروي دشمن را با جنگ و گريز به ميداني كه از پيش تعيين شده بود و واحدهاي اصلي ارتش ايران در آنجا کمين کرده و آماده جنگ بودند مي كشاندند و به دست آنان مي سپردند تا درهم بكوبند. اين تاكتيك در نخستين آزمايش پيروز شد و تيرداد، شاه وقت تا پايان مي اين سال بر سلوكي ها غالب آمد.


1435 - پايان دوره تاريخي قرون وسطا با سقوط قسطنطنيه

امروز سالگرد ورود جهان به دوران «عهد جديد» و پايان دوران تاريخي« قرون وُسطا» است. 28 مي سال 1453 محمد دوم معروف به «فاتح» شهر قسطنطنيه (کنستانسینوپولیس = كنستانتينوپل Constantinople= شهر کنستانتین) را تصرف كرد، آن را اسلامبول ناميد و تاريخنگاران اين روز را پايان قرون وسطا قرارداده اند.
   
 کنستانتین یکم امپراتور روم دوم دسامبر سال 324 ميلادي در اردوي خود در كنار بُسفور Bosphorus تصميم گرفت كه شهر بيزانتيوم Byzantinum ــ مهاجر نشين قديمي يونان ــ را با ساختن بناهاي تازه تكميل كند و آن را پايتخت دوم امپراتوري قرار دهد كه به ايران نزديكتر باشد. کنستانتين گفته بود که مراقب حركات ايران بودن از آنجا آسانتر است و در صورت تصميم به مقابله نظامي، هزينه سنگين لشكركشي از راه دور را ندارد. نوسازی شهر بيزانتيوم در سال 330 ميلادي از هر لحاظ تکمیل و پس از انشعاب امپراتوری روم، پایتخت روم شرقی و از سال 1453 مقرّ حکومت عثمانی شد و تا سال 1918 به مدت 1588 سال از مهمترين مراكز تصميمگيري در جهان بود. از آنجاکه عثمانی ها خودرا جانشین خلفای اسلامی می خواندند، قرنها اسلامبول «دارالخلافه» خطاب می شد. یونانیان شهر بیزانتیوم را هفت قرن پیش از میلاد ساخته بودند. این شهر ناظر بر تنگه بسفور که اروپا را از آسیا جدا می کند بر روی هفت تپه بناشده است. تبدیل تلفظ از اسلامبول به استانبول پس از تغییر حروف ترکیه از عربی به لاتین رایج و عمومی شده است. دولت ترکیه در دهه 1920 به خارجیان تاکید کرد که استانبول را در مکاتبات خود كنستانتينوپل ننویسند که نامه های پستی با این نام توزیع نخواهند شد. این شهر در قرون وسطا یک بار به چنگ صلیبیون افتاده بود.
  

 محمد فاتح بر زبان فارسي مسلط بود و از همان زمان بسياري از واژه هاي فارسي وارد تركي عثماني شده است. در زمان او بسياري از مكاتبات به زبان فارسي صورت مي گرفت. با پايان يافتن قرون وسطا كه قرون ظلمت در اروپا هم خوانده شده است، قرون جديد آغاز شد كه عصر رنسانس (تجديد حيات علوم و ادبيات ـ فلسفه و هنر) و روشنگري است و انتشار كتابهايي كه دانشمندان بيزانتيوم (روم شرقي) در جريان محاصره قسطنطنيه با خود به ايتاليا برده بودند عامل عمده آغاز رنسانس شناخته شده است زيرا كه با ترجمه و انتشار اين تاليفات، اروپاييان با علوم، فلسفه، هنر و ادبيات يونان قديم، ايران و عرب آشنا شدند و به تحول ادامه دادند. همچنين با پيدايش يك قدرت بزرگ در خاور نزديك و قطع ارتباط زميني اروپايي ها با آسيا، تلاش براي يافتن راههاي دريايي آغاز شد كه نتيجه اش کلونياليسم (اصطلاحا استعمار) و سرآغاز بدي براي ساير قاره ها بود.
  
 ايران كشوري كوچك و نا آشنا نبود كه اروپاييان قرن 16 با فرستادن چند كشتي جنگي و شماري تفنگدار برآن مسلط شوند لذا در مورد ایران از راههاي ديپلماتيك وارد شدند و دولت صفويه را بر ضد عثماني برانگيختند و باعث تضعيف هر دو دولت شدند و چون نوبت به قاجاريه رسيد و متوجه ضعف هاي سران آن و بویژه فقر معلومات عمومی و ميهندوستي در ميان آنان و قحط الرجال شدند دامنه نفوذ خود را در ايران گسترش دادند كه نزديك بود در زمان نخست وزیری وثوق الدوله استقلال خود را هم از دست بدهد و ....

1868 - راه افتادن خط تلگراف برلين ـ تهران

كمپاني آلماني زيمنس 28 مي 1868 اعلام كرد که كار كشيدن خط تلگرافي را كه از برلين آغاز مي شود تا تهران ادامه خواهد داد. اين خط قرار بود از خاک امپراتوري روسيه (روسيه و قفقاز) بگذرد، و از طريق تبريز به تهران برسد. در آن زمان لهستان نيز در قلمرو روسيه قرارداشت.

1331 - دكتر مصدق به رغم ترديد به بي طرف بودن دادگاه جهاني، براي دفاع از ايران عازم لاهه شد

در اين روز در سال 1331 دكتر محمد مصدق نخست وزير وقت عازم لاهه شد تا از حقانيت ايران در ملي كردن نفت خود دفاع كند. دكتر مصدق كه استاد حقوق در دانشگاه بود قبلا رسيدگي دادگاه لاهه به شكايت انگلستان از ايران را مغاير حاكميت ملي يك كشور مستقل عضو سازمان ملل و خارج از تکاليف اين دادگاه خوانده بود، ولي گفته بود كه به لاهه خواهد رفت تا صداي ايران را كه قريب يك قرن و نيم تحت نفوذ و سلطه اجانب و بويژه دولت لندن بوده به گوش جهانيان برساند و تاكيد كرده بود كه دفاع او در لاهه در عين حال دفاع از كشورهاي تضعيف شده و استعمارزده در برابر قدرتهاي جهاني خواهد بود.
    
اظهارات آن روز دكتر مصدق در رسانه هاي جهان به اين گونه تفسير شده بود كه رئيس دولت ايران ترديد دارد که دادگاه بين المللي لاهه، بي طرف و خارج از نفوذ قدرت هاي جهاني باشد. به علاوه، مصدق مي خواهد که ايران که بيش از هزار سال يک ابرقدرت بود بارديگر مطرح باشد و جهانيان بدانند که اين کشور همان امپراتوري پارسي است که در قرن 19، دو قدرت استعماري وقت ـانگلستان و روسيه ـ آن را تجزيه و کوچک کردند.

1901 - امضاي قرارداد نفتي "دارسي" بين ايران و انگليس

در سال 1889م حق استخراج كليه معادن ايران و از جمله نفت طي امتيازنامه‏ اي به بارون دورويتر بازرگان انگليسي واگذار شد، اما تأخير وي در عملي كردن مفاد قرار داد، باعث لغو حق انحصاري وي گرديد. در اين ميان ويليام ناكْسْ دارسي سرمايه‏دار انگليسي، در اواخر قرن نوزدهم از وجود نفت در ايران مطلع گرديد و در سال 1901م نمايندگاني جهت امضاي قرارداد نفتي و دريافت امتياز از ايران به تهران گسيل داشت. پس از مخالفت اوليه مظفرالدين شاه با اعطاي امتياز، نمايندگان دارسي با امين‏السلطان صدراعظم شاه وارد مذاكره شدند و با پرداخت رشوه و نيز سوء استفاده از ساده‏لوحي مقامات ايران، در نهايتْ قرارداد دارسي در 21 مه 1901م به امضاء دو طرف رسيد. براساس اين قرارداد، امتياز استخراج و بهره‏ برداري از نفت در سراسر ايران به استثناي ايالات شمالي شامل گيلان، مازندران، گرگان، خراسان و آذربايجان براي مدت 60 سال به دارسي واگذار گرديد.


حذف مناطق شمالي ايران از چارچوب قرارداد، براي پيشگيري از عكس‏ العمل و يا مخالفت روس‏ها انجام شده بود. هم‏چنين بر اساس اين قرارداد، دارسي متعهد گرديد ظرف دو سال، شركت و يا شركت‏هايى براي بهره‏برداري از اين امتيازات تأسيس نمايد و ساليانه مبلغ 20 هزار ليره وجه نقد و معادل همين مبلغ از سهام شركت و نيز 16درصد از منافع خالص خود را به دولت ايران بپردازد. شركت نفت دارسي، پس از هفت سال، سرانجام در 26 مه 1908م در منطقه مسجد سليمان به نفت رسيد. با اين حال از آن جا كه پس از مشروطه و تدوين قانون اساسي، دادن هرنوع امتياز، به تصويب مجلس نياز داشت، مجلس اول مشروطه به بحث درباره قرارداد دارسي پرداخت اما نه امتياز نفت دارسي را تأييد كرد و نه آن را رد نمود. اين امتيازنامه به نوعي ديگر در زمان رضاخان به تصويب مجالس رسيد كه البته مفاد آن بيشتر از گذشته، به ضرر ايران بود. موافقت‏نامه دارسي در سال 1933م (1312ش) جاي خود را به قرارداد 26 ماده‏اي جديدي داد كه به قرارداد 1933 موسوم گرديد. در نهايتْ ملي شدن صنعت نفت در سال 1951م (اسفند 1329ش) كه نتيجه قيام مردمي و رهبري روحانيت آگاه بود به حضور مستقيم استعمارگر انگلستان در اقتصاد و شريان نفتي ايران خاتمه داد.

1940 - عقب‏نشيني نيروهاي متفقين از بندر دونْكِرْك فرانسه

هم‏زمان با پيشروي نيروهاي آلمان نازي و تصرف كشورهاي همسايه، خطوط دفاعي فرانسه در برابر آلمان در هم شكسته شد و 335 هزار نفر از قواي فرانسه و انگليس در بندر دونكرْكْ به محاصره مهاجمان درآمدند. با ادامه هجوم آلمان به طرف شمال، بندر دونكرْكْ، آخرين گريزگاه نيروهاي محاصره شده نيز در خطر سقوط قرار گرفت و از روز 27 مه 1940م، عمليات تخليه نيروهاي انگليس و فرانسه آغاز شد. در اين عمليات، 774 كشتي جنگي متفقين براي نجات حدود 350 هزار سرباز انگليسي، فرانسوي و بلژيكي شركت كردند. اما در اثر حملات هوايي و محاصره بندر دونكرك توسط ارتش آلمان نازي، نزديك به 50 هزار نفر از نيروهاي متفقين كشته و 400 كشتي جنگي آن‏ها نيز نابود شد. در نهايت، پس از شكست نيروهاي متفق در فرانسه، اين كشور نيز به طور كامل به اشغال آلمان در آمد.


1940 - تصرف كشور بلژيك توسط ارتش آلمان نازي در جريان جنگ جهاني دوم

چند ماه پس از آغاز جنگ جهاني دوم، هيتلر تصميم گرفت تا فرانسه را به تصرف خود درآورد. از اين‏رو به جاي حمله مستقيم به خطوط دفاعي فرانسه در طول مرزهاي آلمان، حمله به خاك فرانسه از طريق مرزهاي بلژيك را در پيش گرفت. به همين جهت، نيروهاي آلمان در سحرگاه دهم مه 1940م، هر سه كشور كوچك بلژيك، هلند و لوكزامبورگ را مورد حمله قرار دادند. اين امر باعث واكنش سريع نيروهاي انگلستان شد و به مقابله در برابر آلمان پرداختند. اما اين مقاومت چندان ديري نپاييد و در نهايت، مردم بلژيك پس از 18 روز مقاومت در برابر هجوم ارتش آلمان، به فرمان پادشاه بلژيك، جنگ را متوقف كردند و بلژيك در 27 مه 1940م به دست آلمان افتاد. اين تصميم باعث نارضايتي مردم بلژيك و در نهايت بركناري رسمي پادشاه اين كشور از سلطنت در سال 1951م شد.


1359 - افتتاح اولين دوره مجلس شوراي اسلامي

هفتم خرداد، روز قانون و آغاز هفته مجلس، يادآور هفتم خرداد ماه 1359 ش مي‏باشد. در چنين روزي، اولين دوره مجلس شوراي اسلامي افتتاح شد و از آن پس نيز در سال‏هاي 79 75 71 67 63 و 83 دوره‏هاي دوم تا هفتم مجلس شوراي اسلامي آغاز شده است. افتتاح اولين دوره مجلس قانون‏گذاري در جمهوري اسلامي ايران، يك نقطه عطف به شمار مي‏رود. وظيفه اين مجلس، قانون‏گذاري و نظارت مستقيم بر عملكرد رييس جمهوري و هيئت دولت است. تعداد نمايندگان مجلس، 290 نفر است و با رأي مستقيم مردم انتخاب مي‏شوند. هر شهر به تناسب جمعيت، تعدادي از كرسي‏هاي مجلس را به خود اختصاص مي‏دهد. اقليت‏هاي ديني شناخته شده در ايران با وجود آنكه، اكثر آنان، از لحاظ جمعيت، حد نصاب لازم يعني 150 هزار نفر براي به دست آوردن يك كرسي را ندارند، اما در پارلمان داراي نماينده مي‏باشند. انتخابات اولين دوره مجلس شوراي اسلامي، در فاصله حدود يك سال پس از پيروزي انقلاب اسلامي در 24 اسفند 1358 برگزار شد. در اين انتخابات، ملت ايران با شركت حدود يازده ميليون نفر در انتخابات به نمايندگان خود رأي دادند. و با برگزاري مرحله دوم، مجلس شوراي اسلامي، تركيب خود را يافت و با احتساب انتخابات ميان‏دوره‏اي، مجموعاً 263 نماينده به مجلس راه يافتند كه در اين ميان، تعداد 4 زن، 130 روحاني و 133 غيرروحاني مشاهده مي‏شد.

1991 - روز ملي و استقلال "آذربايجان" از اتحاد جماهير شوروي سابق

سرزمين آذربايجان در زمان‏هاي گذشته در تصرف ايران بود تا اين كه پس از شكست ايران در نبردهاي توسعه طلبانه‏ي روسيه در زمان فتحعلي شاه قاجار، به موجب عهدنامه‏ي گلستان، به روسيه ضميمه شد. در پي وقوع انقلاب روسيه، اين كشور پس از مدتي كه از اعلام استقلالِ آن گذشته بود، به يكي از جمهوري‏هاي شوروي تبديل گشت. در اواخر دهه‏ي 1980، فعاليت‏هاي استقلال طلبانه در اين جمهوري و نيز منطقه‏ي ارمني نشينِ قره‏باغ شدت يافت. جمهوري آذربايجان در 30 اوت 1991 در حالي استقلال خود را رسماً اعلام كرد كه با همسايه‏ي خود، ارمنستان، بر سر منطقه‏ي قره باغ به شدت اختلاف و درگيري داشت كه هنوز نيز ادامه دارد. جمهوري آذربايجان در غرب آسيا و در كناره‏ي درياي خزر، 86/600 هزار كيلومتر مربع مساحت دارد و با كشورهاي ايران، ارمنستان، گرجستان و روسيه همسايه است. جمعيت آذربايجان نزديك به 8 ميليون نفر مي‏باشد كه اكثريت مسلمان بوده و به زبان تركي صحبت مي‏كنند، پيش‏بيني جمعيت آذربايجان تا سال 2025 بيش از 9 ميليون نفر مي‏باشد. پايتخت آذربايجان باكو و واحد پول آن منات مي‏باشد. مردم آذربايجان مليت آذري داشته و سفيدپوست هستند. گنجه، سومقاييت و مينگه چوير از شهرهاي مهم آن هستند. نظام سياسي حاكم بر آذربايجان جمهوري فدرال مي‏باشد. آذربايجان داراي دو روز ملي مي‏باشد يكي 28 مه روز اعلام جمهوري در آذربايجان و ديگري 30 اوت روز استقلال آن كه روزهاي ملي آذربايجان نام گرفته‏ اند.

1998 - اولين آزمايش هسته ‏اي پاكستان

در 28 مه 1998م اولين آزمايش‏هاي هسته‏اي پاكستان، دو هفته پس از آزمايش‏هاي هسته‏اي هند، همسايه و رقيب پاكستان انجام شد. به اين ترتيب مسابقه تسليحاتي اين دو دشمن ديرينه به سطح سلاح‏هاي هسته‏اي گسترش يافت. آزمايش‏هاي هسته‏اي پاكستان، خشم كشورهاي غربي را برانگيخت و امريكا و اروپا، پاكستان را تحريم اقتصادي كردند. با اين حال پاكستان تا كنون درخواست اين كشورها را براي پيوستن به كنوانسيون منع توليد و تكثير سلاح‏هاي هسته‏اي نپذيرفته است.


زادروزها

    ۱۵۲۴ - زادروز سلیم دوم یازدهمین سلطان امپراتوری عثمانی
    ۱۷۵۹ - زادروز ویلیام پیت جوان‌تر جوان‌ترین نخست‌وزیر تاریخ بریتانیا


    ۱۹۰۸ - زادروز یان فلمینگ نویسنده انگلیسی و خالق شخصیت مشهور جیمز باند
    ۱۹۱۲ - زادروز پاتریک وایت نویسنده اهل کشور استرالیا ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۷۳


    ۱۹۳۸ - زادروز کیوس گوران شاعر و خواننده مازندرانی.
    ۱۹۵۸ - زادروز لورا چینچیلا رئیس جمهور کاستاریکا


    ۱۹۶۸ - زادروز کایلی مینوگ خواننده پاپ ، ترانه‌سرا و هنرپیشه استرالیایی ، خواهر دنی مینوگ

درگذشت‌ها

    ۱۷۸۷ - درگذشت لئوپلد موتزارت موسیقیدان آلمانی
    ۱۸۴۹ - درگذشت آن برونته شاعر و نویسنده انگلیسی


    ۱۹۳۷ - درگذشت آلفرد آدلر روانشناس اتریشی
    ۱۹۷۲ - درگذشت ادوارد هشتم پادشاه بریتانیای کبیر


    ۲۰۰۳ - درگذشت ایلیا پریگوژین شیمی فیزیکدان روسی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۷۷