کد مطلب: 125943
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۹ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۱۳
استارتاپ‌های زیادی در کشور راه‌اندازی شده که بسیاری از آنها کپی‌برداری از نمونه‌های خارجی است و کمتر نوآوری در آنها دیده می‌شود. حال این سؤال مطرح است که چرا کسب و کارهای نوپا در کشور به سمت کپی‌برداری می‌روند و نوآوری در آنها دیده نمی‌شود و آیا اصولاً کپی‌برداری در حوزه استارتاپی صحیح است.روزنامه «ایران» به سراغ مدیرکل نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات، کارشناسان و فعالان این عرصه رفت و نظر آنها را در این باره جویا شد.
«استارتاپ‌های داخلی از نمونه‌های خارجی کپی‌برداری می‌کنند ولی اگر نگاهی به اکوسیستم استارتاپی کشورهای مختلف دنیا از جمله امریکا، اروپا و کشورهای آسیایی نظیر چین داشته باشیم، می‌بینیم که الگوبرداری و الهام‌گیری از نمونه‌های موفق تقریباً در همه جای دنیا به شکل‌های مختلف وجود دارد و بسیاری از استارتاپ‌ها از نمونه‌های موفق کپی‌برداری کرده‌اند.»
حمیدرضا احمدیان مدیرکل نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: دلیل اصلی کپی‌برداری نیز پاسخگویی به نیاز موجود در بازار براساس مدل کسب و کاری است که قبلاً در نقاط دیگر دنیا امتحان شده و موفق بوده.
احمدیان افزود: در کشور ما استارتاپ‌های متعددی اقدام به بومی‌سازی نمونه‌های جهانی کرده و به‌دلیل وجود نیاز در بازار، امکان سنجی مناسب برای ارائه محصول و تمایل بیشتر سرمایه‌گذاران به این نمونه‌ها موفق بوده‌اند و مزیت‌های فراوانی مانند کمک به رشد رفاه اجتماعی، ایجاد ارزش افزوده، کارآفرینی و اشتغالزایی برای کشور داشته‌اند.
وی با بیان اینکه نوآوری فرآیندی است که منجر به ایجاد یک پدیده جدید (ایده، ابداع و اختراع یک محصول و ارائه خدمت) با ارزش افزوده می‌شود، گفت: با توجه به نوپا بودن اکوسیستم نوآوری کشور، الگوبرداری از اکوسیستم جهانی سبب رشد فضای کسب و کار داخلی در سال‌های ابتدایی و کسب تجربه و تربیت مشاوران و مربیان بسیاری در کشور شده است.
مدیرکل نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات با اشاره به اینکه نباید کپی‌برداری و دنباله روی از کسب و کارهای موفق دنیا ادامه دار باشد، افزود: در صورتی که بخواهیم پویایی اکوسیستم را حفظ کنیم و به حضور در بازارهای جهانی بیندیشیم، ناگزیر باید به تقویت نوآوری در فضای کسب و کار نوپا روی آوریم.
مدیرکل نوآوری و فناوری اطلاعات درباره اینکه چرا استارتاپ‌ها در ادامه کار به نوآوری روی نمی‌آورند نیز گفت: ما در خلق و شناسایی ایده‌های نوآورانه ضعف داریم باید مسیر درستی برای خلق ایده‌های نو و شناسایی آنها فراهم کنیم که این کار ابتدا باید از طریق آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها فراهم شود.
وی افزود: نبود سهولت در ایجاد فضای کسب و کار و نداشتن نهادهای قوی و کافی از دیگر نقاط ضعف ما در این حوزه است از سوی دیگر استارتاپ‌ها با مشکلات و موانعی نظیر بیمه، مالیات، فیلترینگ و... درگیر هستند که خود عملاً سبب کاهش توجه به خلاقیت، نوآوری و ریسک‌پذیری در کسب و کارهای نوپا شده است. این در حالی است که اگر ما نیز مانند دنیا تنها به توسعه صندوق‌های جسورانه توجه کنیم استارتاپ‌های ما نیز مانند کشورهای پیشرو به نوآوری روی می‌آورند.
احمدیان در پاسخ به این سؤال که دولت برای روی‌آوری استارتاپ‌ها به نوآوری چه اقدام‌هایی در دستور کار دارد، گفت: وزارت ارتباطات برای افزایش نوآوری، همکاری با دانشگاه‌ها را با رویکرد مراکز نوآوری تخصصی آغاز کرده است. حمایت از طرح‌های نوآورانه در بخش ICT از محل وام وجوه اداره شده، کمک به بخش‌های مختلف و مورد نیاز در اکوسیستم (از مرحله کودکان با طرح‌هایی مانند آموزش برنامه‌نویسی بدون نیاز به کد تا آموزش خلاقیت)، تعریف پروژه‌های مشترک در پژوهشگاه‌های تخصصی وزارت ارتباطات، حضور در اکوسیستم استارتاپی، تدوین برنامه‌های حمایت از شتاب دهنده‌های استانی (با رویکرد ایجاد چارچوب حمایتی و مشارکتی لازم در توسعه کسب و کارهای نوپا در استان‌ها) از دیگر کارهایی است که انجام داده است. البته دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه‌گذاری نیز در 4 محور تحرک بخشی بازار، حمایت از کانون‌های علم و فناوری، توسعه صادرات فاوا و مدل‌سازی سرمایه‌گذاری اقدام به تعریف شاخص‌ها و پروژه‌های راهبردی ملی کرده است.
نوآوری بعد از اشباع بازار
جعفر محمدی کارشناس حوزه استارتاپی نیز با بیان اینکه کپی‌برداری ذات بازار است، به «ایران» گفت: وقتی اکوسیستمی ساخته می‌شود مرحله به مرحله پیش می‌رود. این اکوسیستم ابتدا باید بتواند کارهای ساده را انجام دهد. در مرحله بعدی باید کارهای خوبی را ارائه کند و در نهایت به نوآوری روی آورد.
محمدی افزود: اینکه هر مرحله چقدر زمان می‌برد تا بتوانیم از آنها عبور کنیم و وارد مرحله بعدی شویم به عوامل زیادی بستگی دارد که یکی از مهم‌ترین عوامل نیاز بازار، محرک‌هایی است که از سمت بازار به وجود می‌آید. به‌عنوان مثال استارتاپ‌های کلانی مانند فروشگاه‌های بزرگ و تاکسی‌های آنلاین که در کشور ما وجود دارد تا زمانی که بازار اشباع نشده است و هنوز تقاضا و سرویس‌های فیزیکی وجود دارد، باید تنها به فکر به‌دست آوردن بازار باشند. به این معنی که تا رقبا زیاد و نیازهای خاص آنها در بازار اشباع نشود، بحث نوآوری موضوعیت پیدا نمی‌کند به همین دلیل بعد از رخ دادن این دو مرحله، کسب و کارهای نوپا باید به‌دنبال نوآوری باشند.
این کارشناس با بیان اینکه اگر استارتاپ‌های دیگر کشورها به نوآوری رسیده‌اند چون انواع خدمات از تاکسی‌های آنلاین، فین تک‌ها و... در بازار حضور دارند و خدمات ارائه می‌دهند بنابراین وقتی چنین شرایطی وجود داشته باشد به‌دست آوردن سهمی از بازار برای استارتاپ‌ها سخت و دشوار می‌شود.
محمدی در ادامه افزود: در ایران هنوز رقبای بزرگی وجود ندارد و به نوعی بازار تشنه است به همین علت باید مدت زمانی بگذرد تا شرایط اولیه در بازار حاکم شود؛ در مجموع بازار ما هنوز به بلوغ نرسیده به این ترتیب بازیگران تازه وارد آن فعلاً در فاز نخست قرار دارند و در حال ارائه خدمات پایه هستند.
اول بومی‌سازی بعد نوآوری
امیر حقیقت، مدیر روابط عمومی کافه بازار که دارای نمونه خارجی است نیز به «ایران» گفت: بسیاری از نیازهای بشر در سراسر جهان مشترک است از این‌رو بومی‌سازی بسیاری از محصولات حوزه فناوری طبیعی است. اما نکته مهم این است که این محصولات از کیفیت مناسبی جهت استفاده مردم هر کشور برخوردار باشند.
حقیقت افزود: از سوی دیگر وجود محدودیت‌ها به‌دلیل تحریم اقتضا می‌کند تا در بسیاری موارد مستقل عمل کنیم و وابسته به محصولات خارجی نباشیم؛ فروشگاه ما نیز به همین دلیل شکل گرفت. وقتی گوگل دسترسی ایرانیان به شماری از محصولات خود را قطع کرد به وجود یک میزبان بومی برای برنامه‌ها و بازی‌ها احساس نیاز شد.
وی گفت: بیش از ۲۰ هزار توسعه‌دهنده برنامه و بازی ایرانی محصولات خود را در فروشگاه کافه بازار برای مخاطبان ایرانی عرضه می‌کنند که بسیاری از این محصولات مختص ایرانیان و مبتنی بر فرهنگ داخلی تولید شده و دارای کاربران میلیونی است. مهمتر اینکه بجز ایجاد ارزش افزوده، شامل دسترسی ساده، جامعیت محتوا، اعتمادسازی برای مخاطب، پشتیبانی خوب برای کاربران و سهولت استفاده با زبان فارسی را نیز فراهم کرده است که در نمونه‌های خارجی وجود ندارد.
رهام حیدری فعال در حوزه برنامه‌نویسی نیز با تأیید اینکه بیشتر استارتاپ‌ها دارای نمونه خارجی هستند، به «ایران» گفت: این برنامه‌ها و تجهیزاتی که ساخته و به بازار عرضه شده است بومی‌سازی شده‌اند و بومی‌سازی اتفاق خوبی است و نیازی نیست که از ابتدا چرخ اختراع شود، اما به شرطی که بدرستی در کشور پیاده‌سازی شود.
حیدری افزود: کشورهای توسعه یافته در تکنولوژی از ما جلوتر هستند و آنها نیازهای بازار را شناخته و سرویسی مطابق نیازهای روز مردم جهان را طراحی و ساخته و بخش خوبی از بازار جهانی را به خود اختصاص داده‌اند، این نشان می‌دهد این نیاز می‌تواند برای مردم کشور ما نیز مفید بوده و زندگی آنها را آسان کند به همین دلیل می‌توان نمونه خارجی را در داخل بومی‌سازی کرد.
